— AÑA 1, No. 6 — Imprimi : Tip. Excelsior — FEBRUARI 1970 Prijs : f 0.30 pa numero swelto. Goza hopi cu CARNAVAL sTp Pa Protekshon di bo motor usa s T P Agencia : MBS PARIS SUPPLY - FENETA TA HINKA - Old mask di : Sex i Karnaval. E pastor di : Oy bo ta bay fyerno. Altijd Laat Maatschappij (ALM) di : Mihor lat ku nunka. Cuba. E Cubano di : Tanto bochincha pa un boter di rom, i un sigá ? ? Forum na Hilton : Hulanda ta chines di Europa. Hulandes ta lanta nivel di bo lombrishi (navel). Aha lucha Arubiano Sjors ku Sjimmi na mando ! ! ! Si bo tira nos ta schors bo. | ARUBA BOTTLING COMPANY 0 TA CONF'IA CU GOBIERNT) CENTRAL LO HACI TUR LOKE TA DEN SU ALCANCE PA | ATRAE INDUSTRIAS NOBO PA ANTILLAS fj o ASINA CREANDO CENTENARES DI TRABOU PA TATA DI FAMIANAN ANTILLANO ! ! ! DIRECTIVA 2 F E N E T A FEBRUARI 1970 REDAKSHON DI FENETA FRANCISCO SPROTT rFANCISCO CELAIRE RAYMUNDO JANGA RAMON TODD DANDARE JOYCE PEREIRA JUANITA DE CUBA ADI MARTIS EDDY MARCHENA ADMINISTRASIION DI FENETA Patiastraat 44 Telefon 2548 Dakota Nos ,? Dierentuin’ , Un pweblo ku ta interesa pa hu- manidat tambe ta interesa pa na- turalesa. Hende, bestya i mata ta parti di naturalesa. Si Pweblo no ta mustra ni un tiki interes den bes- tya ta ki sorto di pweblo nos ta? Si nos a laga dierentuin bay per- di ta falta di un sentimento serka nos. Syerto hendenan a yega di bisa den historya : Munstra mi graf di un pweblo i lo mi bisa bo kon nan ta trata e bibonan. Nos ta bisa : Munstra nan kon nos ta anda ku bestia i na:n lo sa kon nos ta trata hende. E nomber ta papya pa su mes: bringa mosa. Politik di laba seso Inglatera a yuda mata Hiafra. Di kon ? Nan kyer e petroleo. Nan no ta hasi nada kontra Rodesia. Di kon ? Hopi di nan ministronan tin pla- ka de n Rodesia. Nan ta yama e wega aki politik di ekonomia. Nan ta hunga ku e paisnan subdesaroya tambe. Na Antiyas nos ta bayendo den mes-un rumbo. Ki mi tin ku nes ku pweblo. Ora mi baha mi ta baha ku plaka of posishon sigur. Lo mi ta kens pa no probecha di e opor- tunidat. Tanten ku pweblo ta ak- septa nos ta probecha. Politikonan kyer pa tur hende hasi nan trabow bon i honesto ko- mo idealista. Ora puntra nan pa- kiko nan ta kumpra i gaña pweblo ora di kampaña, nan ta bisa esey ta nos asunto politiko. No mi shon abo ta mes-un hen- de ku tempo di kampaña, un titu- lo di eilandsraadlid, o diputado o statenlid o ministro no ta kambya bo aktitut. ENSE-NJANZA Tirando un bista riba e “presu- pwesto” di Merca i Rusia nos ta mira ku na e paisnan ey ensen- yansa ta un di e “postnan” mas grandi. Na Merca nan tin skol pa siña planya enseyanza den futuro. Eynan hendenan ta sinta siña otro hende kon pa plaña ensen- yansa pa aki 25 aña por ehempel: Na hopi pais avansa no sola- mente tin DERECHO di haña en- senyansa sino tambe DEBER DI TUMA ENSENYANSA. Na barios pais avansa nan ta trata di kambia e edad di deber di tuma ensenyanza di 14 of 15 pa 18 aña. Aki na Aruba B.C. tur aña ta saka hopi plaka pa ensenyansa. Aki riba nos ta mira barios ehempel saka foi mundo ku ta mustra nos ki seriédaat nan ta ha- si ku enseyansa i ku tur rason pa- sobra un pais pa otro kada dia ta ripara ku ensenyansa ta un di e fundeshinan más prinsipal riba kwa e futuro di un pais ta basá. Sinembargo na fin di kada aña di skol despwes ku e raportnan sali, ta riparable ku atrobe ensenyansa a fayia na A n tiyas. Kada aña mas o rnenos un ter- ser parti di nos muchanan ta ke- da sinta. A base di e terser parti aki nos por bisa ku nos ensenyansa ta fa- ya : un terser parti ke men ku di kada 10 mucha por lo menos 3 ta^ keda sinta. Boso, lektornan, pagadornan di belasting, ta realisa kiko. esaki ke men ? Pasobra ta ku boso pla- ka di belasting ensenyansa por wordo realisa. Pensa esaki bon un rato. Suponiendo ku bo ta paga f. 100.— di belasting pa aña ; f. 33.— ta bay pa ensenyansa, un terser parti di ensenyansa ta ben- tá afo, esey ke men f. 11.— di f. 33.— at bentá afo por nada, ke men ku di kada f. 100.— di belas- ting ku bo paga f. 11.— ta por na- da, por a wel keda ku ne den bo sako hasi algo otro kuné. U’n ta tristo ? Pero tog, abo mes ku ta perde pa aña f. 11.— di bo f. 100.— no ta protesta, no ta bisa náda, por ta keha ’ki, keha ’ya kisas, pero no ta hasi ningun esfwerso pa meho- rá e sitwashon aki. Awor, si taba- ta e plaka ey so. Ta fregá berdat di perde plaka di e manera ey , pero pió ta e pér- dida pa e kriaturanan mes ku ta perde aña tras otro, kada bes pida BIDA bentá afo, i esey na nos opinyon mester ta e punto riba kwa henter un pweblo mester lan- ta i pidi gobyerno, maestro i maes- traanan duna kwenta. Si nos, pweblo, ke wordo reko- nosi i respetá pa otro hendenan, nos tin ku trata di mehora e si- twashon aki, prome ku ta laat. Pueblo, rik bo kwenta. Beisbol na Panama Aki poko tempo un deiegacion di beisbolista Antiyano ta bay Pa- nama pa representa Antiyas aya. Mi ta supone ku por lo menos un 20 pa 25 hende lo bay, kwalnan ta e beisbolistanan mes i miembro- naji di direktiva di bond. Ke men ku pa mas o menos 25 hende bia- henan mester wordo pagá i tam- FEBRUARl 1970 be estadia na Panama. Lectornan lo kompronde ku e weganan aki lo sali algo masha kostoso pa bond di beisbol. E re- presentantenan di Antiyas ta bini prinsipalmente foi Uorsow ku al- gun hungador di Aruba aserka. Pakiko asina ! Simplemente pa- sobra ku. Corsow a derota Aruba den selekshon i aktwalmente ku e kampeonato pa Copa e dos team- nan di Corsow ta derotando Aru- ba atrobe, ke men ku nan tin de- recho di traha team pa bay Pana- ma. Un bon lektor a ripara kaba ku mi ta bay pa dos kritika funda- mentalmente tokante un turneo den kwa Antiyas ta partisipa. La- ga mi pone dilanti ku ta masha hon .i util tin biaha pa mustra ka- ra den estranhero. Loke mi ke bi- sa ta ku pa regla mi'no tin nada kontra di manda un team di de- portes afo pa representa nos pwe- blo. Si' tni ta L kohtra si bond, ku ape- nas ta saká pláka foi e weganan di kbpetitie, ta bay manda repre- sentaantenan, mientras tanto ku e nivel di beisbol aki na Antiyas áña pa aña ta birando menos. Esaki ta plaka bentá afó i mal represen- tashon di Antiyas den estranhero. Durante e kampeonato ultimo aki nos a papia ku diferente beisbolis- ta tanto di Corsow komo di Aruba i tur tabata di akwerdo ku e kali- dat di beisbol aktwalmente ta ma- lo. Pakiko por ehempél bond no ta buska un bon entrenador i coach pa alsá nos nivel di beisbol atro- be ? Djies para e biaha i usa e plaka ey pa trenmento i otro aña of aki dos aña, ora ku tin un tur- neo atrobe bay bon prepará i e ora ey saka kara di Antiyas na un manera mas responsabel. E keho ku no tin plaka pa pa- ga un bon entrenador a bay perdi e ora ! I pakiko semper mester wordo hungá play-offnan pa disidi kwa isla ta bay forma team di beisbol, futbol, etc. etc. Lo no ta miho ku e bondnan in- dividwal kontinuamente, por ehem- pel un of dos bes pa luna ta tren nan miho hungadornan i un ves den dos luna lo tin entrenamento F E N E T A sentral, esta ku e miho hungador- nan selektá hunto na Aruba, Cor- sow of pa mi parti na Bonaire. No, asina ku bin un invitashon of ta yega un notisia ku lo bin kwalkier team, ta kore tren purá- purá pa mustra ku tog a wordo getren. Of, mes ora mester wor- do hungá play-off pa disidi kwa isla lo representa Antiyas. Koi loco, koi makako. Si e direktivanan di e diferente bondnan usa nan sinti sano, nan lo bin na mes konklushon. Pero ki- sas nos proposishon ta duna di mas trabao, i pesey kizas . I tog, kada bes nos ta ripara ku nivel di futbol ta baha, nivel di beisbol at baha, nos ta atrasando den basketbol, volleybol, tennis, etc. Kada ves nan por ripara ku du- rante kompe'titie menos i menos mirones ta bin mira wega. I tog, nos direktiva as tigi e kaminda bieuw, bieuw i frot ! Nos Holland Town Ya ta añanan largo nos ta ten- de e boroto aki. Te ainda nada no a wordu hasi. Pakiko ta tar- da asina hopi ? ? ? Tur hende ta kontra Holland Town ? Pakiko nos no ta bini ku un Arowak Town ? Hendenan ta ke- re ku ta pa komersyante so ? Nos a investiga e problema aki. Nos a bai papya ku 86 hende di diferente ramo den nos komunidat. Aki ta sigi poko di nan remarka- nan : Si, drecha San Nicolaas, rneho- ra sitwashon di e kayanan, hasi algo di e village. Kibra tur e kas- nan den village i traha kas drechi pa e hendenan. No trek e hendenan ku notisia falso di futuro Holland Town, myentras Holland ta konosi pa su limpyesa. Pakiko mester bini ku un kos di otro tera ? Nos no tin nos mes kosnan ? Ta bira tempo pa hala atenshon ari- ba lokwal ta di nos. Holland a traha un Aruba Town ? ? Ora Hol- 8 land Town bini nan ta trese Hol- lands hoeren i flikkers tambe ? San Nikolaas ta yen di Holland stieet kaba, awor lo bini Holland oj eech tambe ? E hendenan den Ilolland Town ta bay kana ariba “klompen”? E komersyntenan mes no por usa nan seso pa pensa kon pa trek turista ? Of nan kyer pa plaka lora dren- ta sin ku nan ta hasi esfwerrco ? foei. Holland Town, hopi buya, poko plaka. Holland Town, een dood geboren dorp. Holland Town, plaser pa turis- ta. Holland Town, i hamber i krot- nan ta flota. Drecha San Nicolaas su nesesi- datnan urgente promé ! ! ! Dag Holland Town daaaag ! ! ! Abono Pa mey ana / 1.75 pa Antiyas / 3.— pa Holanda Kada abonado ku trese dos of mas abono ta haña e otro mitar aña gratis. Reakshon Manera mi a scirbi biaha pasá. awor ta tempo pa actua. I si nos kier cuminza actua nos tin cu bai verifica riba ki tereno nos por yuda promove papiamen- to. Examinando nos mes riba e te- reno. ei nos ta ripara con pober nos conocemento di papiamento ta. Sigur cu nos ta papiele, compren- dele y lesele. Pero mas aleuw ? Kiko bo sa di su origen ? Su desarollo y his- toria ? Cualnan ta e escritornan cionoci ? Nos tin algun pintor ho- pi conoci den exterior ? Cualnan ta nos musicantenan renombrá ? Bo ta gusta e sistema nobo di scribi papiamento ? Asina e preguntanan por sigi y si bo por duna bon repuesta riba ta biba riba nos tera y mester 4 F E N E T A FEBRUARI 1970 adapta su mes cu sistema y cus- tur anto bo tin hopi interes den nos papiamento y nos tera. I si nos ta conciente di nos fallonan, nos no por bai duna ningun hende y ningun instancia e falta cu papia- mento a keda asina tanto tempo Ko’y chambon mester yega na su fin aki na Aruba i Antiyas. primi den un hoeki. No ta ningun hende o instancia ta duna un lenga su importancia, pero ta henter pueblo. I bao di nos mes hendenan tin cu ta kere cu Papiamento ta un lenga inferior pasobra e ta wordu papiá door di un minoria di hende compará cu e otro lenganan. Pero ta exacta- mente door di e grupo chikito aki nos ta sinti nos mas ansioso pa de- fendele contra e lenganan gigante cu por bin influencia y tal bez ca- ba cu nos papiamento; nos papia- mento, cu di e tesoronan di mas grandi cu nos ta posée. Majoria di e islanan rond di nos no tin nan mes lenga unico manera nos, si- no un dialecto di ingles of fran- ces nan ta papia. Awor pa nos por trese papiamento riba un ni- vel mas halto ta nos tur tin cu pone man na obra na un manera of otro. Tambe door di introduci e les- nan den klasnan primaria, nos ta bai hanja mas interes den locual nos papiamento ta contene. Awor sin duda algun hende, special es- tranjeronan, lo bin protesta con- tra e novedad aki na school. Riba e punto aki mi pór bisa lo siguiente: Cada major cu tin un yiu ta bai school aki na Antillas tumber di biba manera un Antilla- no. Si e no haci esaki e no ta wordu accepta door di comunidad y ta keda para su so. Bao di e sistema di nos bida aki tambe ta cai educacion di nos yiunan cu awor nos kier lanta na nos ma- nera y no na un manera oprimi cu nos tin te ainda, sea sincero. Sigur cu e lenga hulandes o in- gles, tambe spanjo ta importante pa estudionan avanza. Pesei na primaria nos por pone hulandes den eerste cu tweede klas manera un gewone vak, y no een hoofd- vak. Semper mi ta puntra mi mi mes : Pakiko, pero pakiko mi tin cu dirigi mi mes den un lenga stranjo na mi muchanan, siendo cu mi por haci esaki den mi pro- pio lenga ? Ñan lo compronde tur e proble- manan mas rapido y tambe e am- bfente un poco stranjo lo no tei pa nan y esaki lo duna nan brio pa trata mas familiar, mas concien- te y mas sigur di nan mes. En berdad, ta ki koi kens mi ta hasi ? Mi ta hinka e muchanan den un calumnia sin tin mester. Pero e Tey d’i ensenjanza ta exigi esei di mi, alavez tur e boekinan ta tra- ha pa duna lesnan na hulandes. Esaki ta causa cu hopi mucha den school primaria ta keda sinta ; aki tambe e ley di deber pa bai school ta haci hopi falta. Tur e doblacion di klasnan aki ta un gasto granai pa gobierno, cual gastonan por wordu menoriza di haci un cambio drastico na school- nan. E ta sigi. REAKSHON Na e momento aki mi a ricibi “Feneta” No. 4. Masha danki. Si mi no ta ekivocá te ainda rni ho a pagá kontribusion, pero mi lo scirbi cas pa nan pagele pa mi (no pasobra cu mi no por paga, pero asina boso tin e cens mes ora). Kada bez mi ricibi “Feneta” ta un sorpresa agradabel, ja cu mi tabata un poco pesimista tocante e “levensduur” di boso revista, pero awor mi ta ripara cu mas i mas hende ta scirbi algo den “Fe- neta” i poco poco e raiznan ta creciendo. Mi ta spera cu algun dia e palo lo paii fruta di bon calidad. Esa- ki ta mi deseo pa “Feneta” pa an- ja 1970. Ta hopi biaha caba mi a pone mi mes pa scirbi boso, pero mane- ra lo ba ripara te ainda nunca e deseo a wordu konkretisa, e biaha aki si mi a mara mi rnes na mi lesseñaar pa mi scirbi e carta aki. Con cos t'a ey banda ? Ba ri- cibi e boeki cu mi a manda bo ? I ke ubo di “De Groene ”! bo ta ricibiele ? Mi ta spera di tende di bo. Kiko ta e punta di bista di “Chuchubi” Piba “Feneta”? OF te ainda e no a duna su opinion ? Mi ta supone cu boso den un sier- to sentido ta konkurencia pa “Chuchubi”, aunque boso benade- ring ta otro. Boso ta acepta kon- tribusjonnan puramente literario of no ? Entre mi estudio, mi lesamento di boeki i mi interes den politiek mi ta purbando di skirbi algo ku PA SEMPER BO POR SER RECORDA, SORPRESA BO AMIGONAN Y MUSTRA NAN BO MIHÓ DESEO KU UN NECHI BUKÉT DI FLOR DI : BERTHA‘S Flowershop MAINSTREET 26 — SAN NICOLAS TEL. 5544 — (NA KAS 5524 DIRKS LUMBER YARD } 0 BERNARDSTRAAT 106 SAN NICOLAS TA E ADRES PA BO MATERYALNAN DI CONSTRUKSHON <} \/ h \ /) E FERF KU A HACI FUROR RIBA MER- KADO TA : • . U “Radar Paint 0 ,\ FEBRUARI 1970 F E N E T A 5 por jama, si bo tin gevoel humu- ristica, literatura. Quizas qualquier dia lo mi man- dá bo un di e probeerselnan. Mira : den “Feneta 4” riba pro- mé pagina boso a pone e opmer- king di e señorita cu no kier “Fe- neta” pasobra “e no a casa ku yiu di Antijas. Werk e cos aki uit, swa. Habri e discusjon tocante e asunto ey door di un articulo chi- quito over di e kestion aki. Purba si ta posibel, peil e opinion di co- munidad riba e asunto precair aki, pasobra hopf hende no gusta yu di tera bini cu macamba Antiyas, solamente hopi vez nan mes no sa pakiko mes Lo ta interesante pa hanja sa si nan actitud ta otro ora yiu di te- ra casa cu mericano of un hende di suramérica. Manera “Feneta” ta bisa : Ey bow tin glas. Enfin, nos lo weita con cos lo bai, no tin purá cu e cos aki. Otro cos : Den casi tur numer di Feneta boso ta dedica hopi es- pacio na racismo na Antiyas. No lubidá cu tin un bron di racismo riba locual casi ni un hende ta pa- pia, esta e racismo di e turistanan jnericano cu ta bi n i den gran can- tidad Aruba. Nan ta pertenece na e “middle class” mericano i mayo- ria di nan ta racista ragá, i mi ta sigur cu den e hotelnan na Aruba hopi bez cosnan ta pasa cu ta go- dido. Lo ta interesante pa papia cu e muchanan cu ta tráha na ho- tel pa weita cu en berdad actonan di discriminasjon ta pasa. Ademas e Rubianonan blanco di nos bour- goisie cu tin contact cu e merica- nonan ta wordu stimula den nan ra- cismp contra e Rubianonan colo scur. Y no lubida e racismo di Lago cu su colony solamente pa mericano, asta lama (Baby beach) nan a monopolisa pa (99) anja), asina cu ora un Rubiano ta landa ey nan un warda ta bin sakele foi awa pasobra e mester ta miembro ' i ESSO CLUB i ar.tes e club aki tabata pa mericanonan so. Naturalmente nan por bisa cu si bo kier landa den Baby Beach bo mester bira miembro di E. C., pero si mi no ta ekivocá tin un ballotage commissie cu ta black E ta kontinwa na pagina 8 Atenshon ”Ambtenaren ?, di Inko. Bosonan a bay kontrola kaba si doño di un pakus grandi den Nas- saustraat a kambya e profeshon di tur e mucha muhernan ? E mester ta kambyá di “schoon- maakster” pa “verkoopster”. E mucha muhernan aki ta hasyendo trabow di “verkoopster”. Pero nan ta haña e pago, e sa- laryo di “verkoopster” tambe ? ? ? E doño a prindinti. Check si e a kumpli ku su pro- mesa. Papa di Roma E homber aki ta kere ku e ta biba den tempo pasá, ku tur mes- ter bisa si papa. Nos no ta gusta su moda di ak- twa i papya. Amigoe di Aruba semper ta po- ne su chistenan antigwá a deleyte di un i tur. Korda stima papa, anto syelo ta sigur (si bo guli tur kos ku e bi- sa manda bow). Karta abierta na VITO Ta basta tempo kaba ku nos ta- bata ideá di manda Vitó nos opi- nion tokante e kontenido di Vitó desde ku Stanley Brown a hasi su ekibokashon di bay den politik. Si nos kompara tur loKwal a wordu skirbi prome ku Satnley a tuma despedida ku lokwal a ser skirbi bow di e redakshon nobo, nos ta bin na lo siguiente : 1. Tempo di Satnley Vitó tabata kritika tur inhusticia di ken ku ta, i alaves tabata .duna* mgske ta al- gun alternativo. Sigur, Stanley ta- bata lucha pa pweblo, tabata ha- bri wowo di pweblo pa hasi’é kon- siente di su sitwashon. Awor na- turalmente nos por bay diskuti tokante lokwal Stanley a logra ku su Vitó. Tanto hende, tanto opi- nion. Nos opinion ta ku Stanley a pone pweblo realisa ku mester bin un fin na e ultrahe komete na dje pa añanan largo. 2. Awor nos ta haña un redak- shon ku ta kambia ku biento. Se- gun klima politiko ta, asina Vitó ta. Si, na moda di bisa, awe un Frentista bisa A, Vitó tambe ta kore skirbi A i si otro siman e Frentista kambia su opinion p a X Vitó tambe a kambia skirbi X. Den tempo di Stanley henter D.P. ta worde mandá limpi limpi. Awen- dia Vitó ta trata di skapa mas tanto posibel e kon-gobernadornan di Frente. Ku otro palabra, asina liber ku V itó tabata ta, asina mará e ta awor. Si ta un organo di partida Vitó ta,~ anto skirbi esey tambe na ka- bes di e semanal. Permiti nos un ehempel: te awe nos no a lesa nada den Vitó ainda tokante e abuso di Sr. Rozendaal (tempo ku e tabata deputado) kon- tra su kolega(nan) durante e ei- landsraadvergadering den kwai a wordo disidi ku obreronan lo a haña nan 21% di owmento en ves di 10%. Vitó mester a skibri ku Vito ta- bata kontra e MANERA riba kwa e obreronan a haña nan sweldo minimo hustificá. Mientras ku Sr. Pijpers ta kaba di bisa ku B.C. lo pensa i deliberá ainda tokante e 21%, UN MINUT despwes Sr. Rosendaal ta laga sa, ku si, semper el a komprende ku ta imposibel ku tal i tal i djies ey Sr. R. tabata obrerista ’ki, obre- rista ya. Ta pone nos kor ia ku despwes ku Willemstad a kima den menos ku 24 ora Sr. Bwker por a duna permit pa hisa sweldo di obreronan. Awor, ta ki diferen- sia basiko tin entre e akshon di Sr. Bikker i esun di Sr. R. E ak- shon di e ultimo mester ta pió pa- sobra esey no solamente tabata de- mostra ku asuntonan ku konse- ó F E N E T A FEBRUARI 1970 kwensianan grandi no ta wordo studiá et ol, pero tambe ku Sr. R. no tabata tin ni di minimo desen- sia humano i padamentario pa ku su koleganan Pijpers, ets. ets. Sr. diputado Pijpers ta supone di kar- ga responsabilidat di e decision di Sr. R., pero disidi no. Ken por bisa ku si tur e dipu- tadonan a ñaña chens pa disidi (manera mester a haña chens pa disidi (manera mester ta) ariba e kwestion aki, tambe e 21% (hustifiká) lo a wordo lográ ? Bergwensa di demonstrashon di un one-man-show (diktatura) asi- na. Na unda nos por lesa esaki den Vitó. Un otro punto: kibra algo ta masha fasil. Ken ku ta por kibra kiko ku ta te ku nada lo resta di dje. E difikultat ta ku ora bo a kaba di kibra algo, bo mester tin algo otro i algo miho pa re-empla- sa i esaki ta e fayo di Vitó. Bo’n ta gana nada si bo ta siña pweblo kibra i no siñé pensa di tal mane- ia ku e mes por yuda su mes. Den otro palabra: kiko bo ta gana siñanuo un pweblo pensa destruk- tivo, mientras tanto ku bo skirbi- mcnto por lo menos mester ta edu- kativo o positivo. Nos por ta di akwerdo ku tin ves bo mestér kibi’a prome ku bo drecha, pero musfra tambe kon pa drecha ! Si ta alsa Vitó ke alsa su rumannan den lucha fei nan miseria, ta bon, pero no saka nan fei un miseria hinka nan den un otro. Alaves lo siguiente : Pweblo a lamta, pweblo ta aler- ta. Tene kidow, pasobra, siguien- do asina pweblo lo tin basta di boso. Pweblo sa awor kilro ke men: tene pweblo bobo, i io no la- ga nan tene bobo atrobe. Si Vitó ké hasi manera hasta Frente nan na kritiká, miho kri- tiká algo basiko anto i no kwenta di fiesta pa haña plaka pa fondo di Frente 'algun luna pasá) so. Esaki tabata uniko kritika ku Vi- tó a duna Frente te ainda. Ko’i loko, nesesalrio sinembar- go, pero tin hopi otro kos mas im- portante di skirbi, p.e. pakiko Go- dett no a hiba lider(nan) sindika- Tista di trahador di .waf di Aruba ’iambe Alemania, o di kon Stanley no a hasi TUR su esfwerso pa haña subsidio di gobyerno pa laga de Palm bini dia di e Forum to- kante papyamento ? Jonckheer Gouverneur Pa kiko mester di un “gouver- neur” ? Pa firma papel ! Pa sakudi man na resepsi ! Pa kontrola si e uniform di e “mariniernan” ta bon ! Pa representa la reina. Por ehempel pa papya Hulandes na tur okasyon ofisyal kaminda mayoria di nos pueblo no ta bay. I si nan bay nan no ta tende nan^ mes lenga. I si bo no tende bo mes lenga esey kyer men ku esun ku ta pa- pya no ta Antiyano e ora ey pero un popchi Hulandes. Gouverneur na Antiyas a bira algo super politiko. Esaki ta e kos ku bo tin ku ha- si pa bira gouverneur. Soru pa ora bo nase bo no parse Antiyano. Drenta politik i gaña e karne- nan ku semper ta buska un war- dador pa nan sigi syegamente pa nan grasya o desgrasya. Laga hendenan di bo partido manda karta pa la reina ku bo nomber ariba, pa bo bira gouver- neur. Despues bo ta bay un aña Hu- landa. Ya e hendenan ta kere ku bo no ta afilia mas ku un partido. Si, pasobra e hendenan ta kens. Nan ta kere tur kos i nan no ta puntra pakiko i kon e kos ey ta posibel. Ta esaki tabata e wega promer ku 30 di Mei. Pero chambonada mester yega na su fin. Nos no mester di e sorto di chalakanan aki na Antiyas. Hasi un baby ku nase gouver- neur siné pa papya Hulandes i skirbi pa e firma su nomber. Siña e hendenan pa respeta i pa hinka rudiya i pa alaba e echo aki. En berdat aki na Antiyas ta wega so heride ta hunga ku hende. Nada no ta seryo. Ta bira tempo pa nos kambya pasobra e seryonan lo spula nos. Skwadron Hubenil (Teenage Squad) Skwadron Hubenil ta e pagina ku ta skirbi tokante teeners aki na Aruba y opinion nan di tur hende chikito y grandi. Esaki ta e pagina ku tur teenersnan mester lesa, pasobra e ta spesyal pa nos teenersnan. Asina ta pwes “KEDA PENDIENTE” pa lo sigyerite. SONG FESTIVAL ANTILLANO Algun siman pasá a wordo tene aki na Aruba song festival antilla- no cual finále a wordo tene na Corsow. Y FENETA tambe tin un remarque chiquito tocante es songfestivál aki. Manerao hopi hende por a niira Songfestival to baiendo atras. Wel, esaki ta simplemente pasobra e ta wordo mal organisa y si e o v gani- sadornan sigi asina anto si nos por conta cu aki dos anja no tin song- festival mas. Algo tocante e partisipante nan. Wel, “artista” tin hopi aki na Aruba pero nan mester worde apo- ja. Por ehempel : Un persona cu sa hopi di musica mester juda e jo- vennan aki, y a'sina nan por bai hopi dilanti. Tambe e maestro di ceremonia mester tin e nomber y e cancion cu e partisipantenan lo bai canta y no warda te na es momento cu nan ta subi stage pa puntra nan. manera a pasa na Aruba. Un cos cu a pone e partisipante- nan rabia tambe ta cu nan no a hanja stoel pa nan sinta, nan mes- ter a keda para patras di scherrn warua nan beurt pa canta. Loque a pone e partisipantenan bira ma- sha nervioso tambe tabata e mi- crofoon cu tabata faja continua- menfe. Cos cu hopi partisipante a laga sa ta cu: Si, e organisadornán FEBRUARI 1970 F E N E T A ( mester sigi asina nan no ta canta mas. Remarque tocante e artista nan estadia na Korsow. Pa cuminsa e muchanan aki a wordo laga completamente riba caja nan no a hanja ningun pen- sion pa nan keda refresca nan mes y si nan a hanja mes nan mester a paga tur cos nan mes. E hoben- nan aki a wordo buscá for di Aru- ba pa bai competi na Corsow pues nan mester a w’ordo tratá mucho mas mihor cu nan a ser tratá. Theater West-End Lo tabata hopi mas mijor cu nan a jama e theater aki lo si- guiente : “WILD WEST THEATER," si pasobra e parse un bar di den e pelicula di Django. E kleedkamer ta un hoki di 4 cm pa 4 cm y hopi sushi, tambe tur cos tabata rebor- tia y sin wasbak. E pub'lico tabata “Huilen van de pet" pues masha tristo. Algun tipo masha rebelde ta- bata sinta ariba e podium, mien- tras cu den sala tabata tin basta lugar pa nan sinta. A jega un di nan mitar barica afor oia cu su amigonan a cumin- sa gritele el a baja su carson den tal direccion cu tur hende por comprende. Laga nos spera cu songfestival lo bai cu mas smak y cu e lo bira algo tremenuisimo e anja aki HO- PI EXITO esei ta SKWADRON HUBENIL su deseo. CARLOS Demokrasia di Pishi Dorko ! ! ! Pa tur hende ta algo natural ku nan tin posibilidat di vota ora tin eleks'non atrobe. Pero e echo aKi no tabata asina natural den temponan pasá. I ainda tin hopi tera kaminda esaki no ta asina. Na Swisa e señoranan no tin de- recho di vota. Hopi tempo pasá no ta tur homber por a vota. E tem- ponan ey e derecho di vota tabata kombiná na e echo di si bo tabata paga un syerto suma di impwesto. Te ainda na Irlandia bo dere- cho di vota ta depende si bo tin bo mes kas. Den otro tera e hendenan ku kyer tuma parti na elekshon tin ku inskribi nan mes adelantá y na mes momerito syerto eksigensya ta ser pidi. Esta si bo por lesa i skirbi. Esa- ki bo ta haña den syerto lugarnan den Estados Unidos. _ Na Antiyas tur habitante di 21 aria pariba ta haña un yamada pa bin vota. Tin un grupo chikito di hende ku ta ekskluwi di votamento. Eseynan ta e hendenan ku ta bas- ta tempo den prison i hendenan ku a wordu kwalifika loko i hen- denan ku hues a kita nan derecho di syudadano. Kiko kyer men ‘ de- recho general di vota”? Abraham Lincoln a bisa ku demokrasia kyer men : “Gobernamento dor di pw'eblo, pa pweblo i ariba pwe- blo”. Nos por papya solamente di de- mokrasia si tur hende tin e posi- biiidat pa tuma parti den gober- namento di nos isla o di Antiyas. Den praktika di kada dia esaki no ta posibel. Den un syerto perio- do di historya Greko, henter e poblashon di un syudat o pweblo tabata bini huntu ariba un plasa i eynan nan tabata disidi tokante asuntonan ku tabata nesesaryo. Ariba Aruba ku nos 60.000 ha- bitante esey no ta posibel mas. Pero pa laga tur hende disidi tog, mester di hende ku ta pensa na mes un manera tokante di hopi asunto. E hendenan aki ta bini huntu i nan ta vota pa un di nan ku lo bay papya i tuma desishon den nan nomber. Pasobra e ta un di e grupo di hende ku ta pensa meskos tokante di problemanan importante. Un grupo di hende asina ta bi- ni huntu. Nan tur ta di akwerdo i nan ta pensa meskos tokante di un gran kantidat di problema ku ta importante pa gobernamento di pais. E ora ey nos por papya di un partido politiko. Den un demokrasia semper tin partidonan -politiko. Tin- byaha dos, pero tin byaha hopi mas. Tin tera ku ta yama nan mes un de- mokrasia anke ta un partido poii- tiko so nan tin. Esey nos por mira den syerto paisnan na Afrika i Asia i den syerto paisnan den Europa oryen- tal. Den poko di e partidonan ku a ser menshoná esey kyer men, ku den esun partido ey ta eksisti di- ferente grupo, ku tin byaha ta •traha manera ku nan tabata dife- rente partido. Pero laga nos kon- sentra un rato ariba e sitwashon kaminda tin diferente partido po- litiko. 0 (I ya- ha pweblo ta sufri pasobra ta na un manera kens o sentimental nan a vota. E ta sigi. Continuacion di pagina 5 KEAKSHON ball tur “Negro” (averigua s(i esaki ta berdad ! -) mescos den club Tivoli y Caribe. Hopi hende ta willing pa wanta discriminasjon hulandes of meri- cano (special esaki) pafia “nar* ta trese empleo i pa placa'’ pero esaki ta kestion di “smaak”. E tempo cu e spanjonan a bini Antiyas e indjannan a ricibi n an man habri : “Komt de mannen zien, die uit de hemel tot ons zijn neergedaald, en brengt hun spijs en drank”, e consekuensia di e “Ne- derdaling” aki ta sumamente ko- nosi. Aunque awendia e mericano- nan no ta muchu otro (no mix- ing cu e inboorlingnan). Pero si e Rubianonan ta asina orgulloso ri- ba nan mes (lucha arubiano) si- gur nan no por permiti discrimi- nasjon contra yu di tera riba nan mes un luga. Pero mas hotel bini (hotelnan aangepast na e smaak banaal i mediocre di e “law-abid- ing, red-blooded all-american, god- Joving, money-making, piece of Btupidity”) mas naturaleza di nos isla ta sufri y mescos strandnan bu- nita ta keda pa pueblo di Aruba por disfruta. Pero te ainda niun hende no a habri boca bisa go- bierno tocante e asunto aki. Pasikiko Aruba no (por po n e un hotel cu ta tipico rubiano na nos isla ? Pasikiko ta mericano mts- ter bini pa traha algo cu e meri- canonan ta gusta. Si mericano- nan kier sinti nan mes semper den “god’s own country” anto nan mester keda nan kas ! Aruba ta kere cu turistanan ta “Mannen uit de hemel” en bez di ta kritiko i no prostitueer su mes asina manera un puta barat.a Tot zover mi fulminasjon. Tende un cos aki. No tuma mi na malo pafia di mi ortograña. E ta un poco bruhá. Si mi mag duna un conseho : no lubida e nota satirico den “Fene- ta”. Dedica tur biaha un espacio chikito na haci bofón di sierto ty- penan na Aruba. Por ejemplo e caso di sierto famianan “high” cu kier pa nan yiunan casa cu meri- cano solamente. Of di e mamanan cu r.o kier pa nan yunan sali den polo pa fia “coló ta danja.” K. Raké. n \ \ i A & Coke has the taste you never get tired of. ENBOTELLA NA ARUBA PA TROPICAL BOTTLING CO.