Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct

to make the world's books discoverablc online.

It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject

to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the

publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying. We also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.

+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

Äbout Google Book Search

Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web

at|http: //books. google .com/l

60008811 3R

il^^^^^^Bk

rrkundenbucli

Geschichte

Blf§clitfre zu MpejeVa

Fr»ns Xaver Remllnv,

(Aeltcre Urkunden.) ^C5§5i>x

nalnz.

Eirehheim und ScAalL

1852.

//iJ 7>L

JSo^

* „Non miiiDs est yirjtas qoiUBi quaerere, parte toeri.*

* 4: * * * * *

*

Ceilruckl b« Ch. TrtutMaaB ia KrtMadl •■ der UMnh.

*-»<^»^ . ^\^ ' »\v

Vorwort.

MPie Hauptstützen und sichersten Grundlagen einer zuverlässigen Geschichte sind vorzugsweise Urkun- den« Die Gründe, welche för diese Behauptung schon im vorigen Jahrhunderte Leibnitz, Bünau, Geor- gisch und Schöttgeu; in der neuesten Zeit aber Pertz und Böhmer erläutert haben, braucht der Unterzeich- nete hier nicht zu wiederholen. Als derselbe daher aus Liebe für seine Heimath und für seine Mutter- kirche den Entschluss gefasst hatte^ eine Geschichte der Bischöfe von Speyer zu schreiben, und desshalb in den verschiedenen Chronisten des Bisthums und bei andern hierher gehörenden Schriftstellern Umschau gehalten: so mnsste er sich bald überzeugen, wei- ches Schwanken in ihren Angaben, welche Unzu- verlässigkeit in ihrer Zeitrechnung, welche Unrich- tigkeiten und Verstösse in ihren Behauptungen herr- schen. Ohne sicherndes Schöpfen aus den Urquellen, ohne die mühevolle Berathung der noch vorhandenen Urkundenschätze liess sich hierbei kein verlässiges Ergebniss hoffen. Nur für die älteste Periode dieser Arbeit konnten die Schriften der kurpfälzischen Aka- demie, die diplomatischen Werke des verdienstvollen Würdtwein und Dümge's badische Regesten evui^

rv Vorwort.

Unterstützung gewähren« Das hier Gebotene mosste aber mit den Urqaelleu verglichen und alles Weitere aus den Gewölben und Truhen der Archive hervor- gesucht und gesammelt werden«

Dazu waren dem Herausgeber schon bei seiner früheren Anstellung als Domvikar zu Speyer das dortige Kreisarchiv, später auch das reiche Archiv der Stadt Speyer, endlich aber die Hauptfundgrube für dieses schwierige Unternehmen, das General*- Landes-Archiv in Karlsruhe zur umfassendsten und bequemsten Benützung huldvollst geöffnet Auch in Stuttgart gelang es ihm, bei einem dortigen Aufent- halte einige sehr wichtige Originalurkunden des Staats- Archives abschriftlich von Freunden zu erhalten, wäh- rend anderwärtige Bekannte, wie namentlich Dr« X F« Böhmer, Bibliothekar in Frankfurt, und X G« Lehmann, Pfarrer zu Nussdorf , manche urkundliche Belege zum beliebigen Gebrauche ihm zustellten«

So kam gegenwärtige Urkundensammlung zu Stande« Ihr Abdruck war nur dadurch ermöglicht, dass derselbe Zweibrückische Gutsbesitzer, welcher dem sdion früher herausgegebenen Urkundenbuche des Klosters Otterberg wohlwollend unter die Arme griff, auB Liebe zum Lande und zur Wissenschaft einen Tbeil dn Drackkosten mit gleicher Uneigenuützigkeit überi- nahni. Sie umschliesst jedoch nur den älteren Theil der vom Unterzeichneten gesammelten Belege* Der jüngere Theil dürfte später mit einem alphabethischen Perso- nen- und Ortsregister nachfolgen, wenn der ältere sich der gewünschten Aufnahme erfreuen sollte* Es ver- steht sich, dass zu dessen Nachnahme die verehrten

Vorwort. V

Herren SabBcribenten nicht verpflichtet siud« Anfäng- lich wollte der Herausgeber nur bisher uugedruckt» Urkunden in die Sammlung aufnehmen« Die Yorstel« lungen sachverständiger Freunde bestimmten ihn aber, alle vdchtigere Urkunden bis zum Schlüsse des zwölften Jahrhunderts, die auf das Bisthum Speyer Bezug haben, seyen sie auch anderswo bereits im Drucke erschienen, dieser Sammlung nicht zu ent»- zieben, um hierdurch gewissermasseu ein Ganzes zu bieten» Dabei wiirde auch der Abdruck einiger we- niger Urkunden, welche der Text des eigentlichen Werken njcht erheischte, ihrer Wichtigkeit wegen zugelassen«

Ohne die zuverlässigste Gewährschaft für die Aechtheit der Urkunde wurde keine in die Sammlung aufgenommen« Neben den Originalen lieferten sie die ungedruckten Quellen, welche im ersten Bande des Werkes Seite 1 bis 5 besprochen sind« Auch der „Codex Stürzelbronuensis^S welcher sich auf der Stadtbibliotheke zu Strassburg befindet und ein Fo- liant von 346 Papierblättern bildet, welche wohl in der Mitte des sechzehnten Jahrhunderts sehr enge beschrieben sind und mir wohlwollend zum Ge- brauche mitgetheilt ward, musste aus seinem rei- chen Schatze einen kleinen Beitrag abgeben« Um Raum und öftere Wiederholungen zu ersparen, wur- den die dessfallsigen besonderen Nachweisungen bei den einzelnen Urkunden hin weggelassen, so wie auch alle diplomatische, chronographische, geographische, statistische, genealogische Bemerkungen und Erläu- terungen, deren wichtigste theils schon in deiv U^V^^^-

VI Vorwort.

Schriften der Urkanden, theils in der Geschichte selbst gefunden werden« Bei dem Abdrucke hielt man sich nicht allzu ängstlich an jeden kleineu und grossen, langen und runden Buchstaben, an jeden Beistrich und Punkt der Originale, da hierin bei diesen selbst die grösste Eigeuthümlichkeit , Verschiedenheit und Willkür herrschet, sondern sah mehr auf mögliche Verständigkeit und eine gewisse freundliche Gleich- heitlichkeit« In gebührender Rücksicht auf sprach- liche Forschungen hätte man gerne, besonders die alten deutschen Urkunden, mit genauestem Abdrucke der in ihnen gebrauchten Umlaute und Doppeltlaute dargeboten : allein die dessfallsigen, eigens zu schnei- denden Lettern standen leider nicht zu Gebote, an- derer Schwierigkeiten nicht zu gedenken.

Möge der Werth dieser neuen Urkunde;isamm- lung für die Geschichte des Vaterlandes nicht ver- kannt werden«

Hambach unter der Maxburg, den 20« Januar 1852.

Der Herausgeher.

1. Sieghert JH. känig der Fr^nk^ ftestätiget der Speyerer kirek^ den herrsehf^'Üichen zehenten im Spegergaue, üm*s iahr 6S0,

^igebertüs rex Franconim vir inloster. Quictquid in Dei nomine serenitas regia pro eeclesiarum compendia vel in hü^ pendia clerum aat alimonia pauperum perpensator, vd li06| qood ioxta Dei mandata adimpleator aut confirmator, illad et in pr^senti seculi lace potest pr? atare auxiliom et credimns^ qnod in f temi itineris per iniervencionem domnomm sancto- nun sive duce Domino pr^ paret in faturom. Igitor dum et GonfidimuBy qaod Dei debeat manere voluntas, et ut taliter cunctas popolus de omnibns fructibus terr^ ad sancta ecdena catholica per mramquemque annom debentur inferre, adeo ita quod iuxta anteriorum regum qaondam parentum nostroram decrevit devocio, ita Christo propipio manet nostra delibe- raciO) ut de omnes fructas terr^ infra pago Spirense, qaaor tamcänqae fiscos noster continet, tarn de annona, quam 46 vino, mel sive iomenta, de porcis, quam de omni reliqua so- ludone ad nos aspiciencia, sie et homines fisci faciant deoi- mas porcorum, qni in forestis insaginatur aut omne gen^ff pecodnm quantum in ipso pago 3pirense ad fiscos nostro9 pertinetur, anois singujjs ad ecdesiam Nemetense, ubi apo- stolicos vir pater noster doomus Ptindpius episcopus pr^essa videtur, decimus Caput debeatur offere et adimplere, quatiniqi^ dum ipse decimus annis singulis idem in stipendia clerum vel alimonia pauperum prf sentemur. Credimus ut Creator om- nium nostrorum, nostris nsibus, hie et in futuro septempliciter hoc iubeat remunerare. Agite ergo, qualiter hoc, quod sem- per no«tra CMtiiiet devöeio^ vel Pei manet voluntas semper in omnibi» proooretis adimpliBre, qualiter nobis Christi gra^ vel domnomm sanctorum, ut conßdiiaQs debeat pertinere et

RcmliBf 'i UrlamdcBbadu \

2 650.

nt vobis, quod absit, ad offensa Dei ant nostra non debeat pervenire. Et ut cercins vobis ianiores saccessoresqne no- stros prfsens auctoritas inconvalso ordine observetnr vel in Omnibus debeatnr permanere, manus nostrf subscriptionibas subter eam decrevimns roborari.

2. Chüderich JT. köntg in Jlustrasien ^ befreit die domkirche %u Speyer unter dem bischofe Dragobodo von ieder königlichen aufläge. VnC$ iahr 670—673.

Jkjldericus rex Francomm viris illnstribas ducibns seu et comitibns. In hoc regni nostri terrena spacia sab tranquil- litate manere censemus, et ad 0ernam misericordiam nobis

•

pertinere coniidemas si opportunitatibus ecciesiarum aut sa- cerdotom perdncemus ad efiectnm* Aiqae ideo agnoscat mäg- nitado sen ntilitas vestra, qüoniam nos ad suggestionem apo- sfoKcis viris patribns nostris ChlodolfO; Chrothario archi- episcopis vel viris illastribns Amelrico, Bonefacio ducibus, seu et per consiliom Emnehild^ regin^ convenit, ut nos ad ec- clesiam domn^ Marif ^ vel domni Stephani Nimetensis eccie- sif , ul)i apostolions C^r,) pater noster Dragobodns episcopns esse dignoscitor, vellernns concessisse, nt nollus iudex publi- cns ex fisco nostro in curtis ecclesif suf , nbicunque habere dignoscitur, freda nee sthopha nee herebanno recipere nee requirere non prfsumat, sicnt diximns ipsi honiines- ecclesif snb omni emunitate debeant consistere, vel residere« Qua- propter präsentem iussimus emanare prfcepcionem per quam isq[^cialius decemimus ac iubemus, nt nnllus iudex publicus de curtis prffatf ecciesif Nimetensis freda nee sthopha, nee herebanno requirere , nee exigere non prf sumat, sed quan- tomcnnque ad partem fisoi nostri reddere delS^uerant, ipse pon- tifex suf que ecclesif ex nostra munificencia valeat habere concessum atque indultum* Et ut h^c prf cepcio pleniore obtineatur vigore, manus nostrf signaculis subter eam decre- vimus roborare.

3. BonifoK überlääät dem klotter ff^eisscnburg, wdches der bischof Dragobodo erbaut hat, einige guter, 700 feff, 24.

jD omino sancto et in Christo domno et patri Dragobodo epi- seopo« Bonefacius inspirante Dei ^misericordia^ ut pro animf me^ aliquid cogitare de6ere. Ideoque convenitmihi ut por-

TOOr fobruar 34. .:3

cione illa in villa Gairoaldo, qni fuit filio meo Gundebaldo, qui mihi deluctuosa hereditatem obvenit et molinu, qui ibidem aspicere videtur ad monasterio domno Petro Wizenburgo, quf ipse pontifex constroxit, concedo atqne transfondo in ea vero racione ut dorn advixero ipsam rem tenere debeam. Post meom quoque discessu ipsa porcione com casis^ terris, maooipiis, vineiSy silvis, pratis, pascuis, aquis, aquaramque decursibos, totum et ad integrum monachi, qa9 ad ipso monasterio deser- vire videntur, in eorom potestatem debeant recipere, absque oilias contrarietatem et omni tempore ipsam rem abeant, te- neant atqne possideant eoromque successoribas ad possiden- dam derelinqaant. Si quis vero, si ego ipse aut ullias de here- dibus meis contra hanc cessionem a me facta venire pr^som- serit, inferat ipsius monachis una cum fisco auri libras duas coactos desolvat stipolacione sobnixa. Testes Bonefacio qui hanc cessione fieri rogavit Teodoaltus rogatus a genitore meo Bonefacio, hanc epistolam scripsit. Testes Chrodoha- rins, Gaisuarias, Chrodoaldas, Ledoaldus, Teodoaldus^ Cel- lone. Facta cessione VI. kal. mardas anno VI. regno domno Hildiberto gloriose rege. Leodobertos rogatos a saprascripta scripsi.

4. fWadelaicus vermacht dem kloster ß^eissenkurgt welchem der bischof David als ahi vorsteht^ eine hübe feld sammt xugehorde* ff^eissenburg, 744 njn-ü 15.

iVnno secundo regni domni nostri Hildirichi regis, ego Wade- laicus cogitans pro animf me^ remedium seu reqniem sem- piternam, ut aliquid de rebus meis ad ecclesiam sancti Petri, qu9 est in monasterio Wizenburg, quod est constructum super fluvio Lutra, ubi David episcopus seu abba prf esse videtur, a die präsente condonare deberemus, quod ita et fecinms, dedique in pago Alisacinse in Pruningovilla hobam unam cum casali et vinea infra ipsa curde, vel quicquid ad ipsa hoba aspicere videtur, hoc est tam terris, campis, pratis, silvis, pascuis, aquis aquarumque decursibus in integrum dono, do- natumque in perpetuum esse volo, hoc est habendi, tenendi, dominandi vel quicquid exinde eligerint faciendi firmissimam in Omnibus habeant potestatem. Si quis etc. Facta donacio in ipso monasterio Wizenburg sub die XVII. kal. maii. Testes Wadelaigo, Weniberto, Sigibald. EgQ Theotharius scripsi

4 700 «Bgwftt «•

(k MPi^Wed verma^hi dem lrl#sM» fFWkjeiifcii^« w^Ukem <fe* M$ehvf Mhivid als db€ vtumiehts %ehem, morgen /«M. ^Fiet««!!- (urg. 760 litf^r* 4.

Sacrosanctf ecelesi^ sancti Petri, qn!^ est in monasterio, qaod YOcatnr Wizenbnrg, et est constructuin in pago Spirense super flnvio Lntra, nbi in Dei nomine Davidus episcopns presse videtnr. Ego itaqne Wicfridns tlono pro aniraf mef reniediam ad ipso loco sancto -donatomqne nt permaneat esse TÖlo, hoc est in pago Alisacinse, in marca vel in viUa qnod YOcatnr Kacesfelt de terra aratoria inmales qmnqae et infira marca Bardesteti similer iomales qtiinqne, ipsos decem inr- nales a die präsente ad ipso loco iiancto trado atque trans^ HÖHldo, nt ab bac die ipsam rem superras taominatam ipsa €asa Dei babeat, teneat atque possideat et eorum su(^cessorib«s Cbristo propicio derelinquant, faciendi inde qnod voluerint, liberum perfruantnr arbitrium. Si quis Vero ege ipse aut fae- redes mei et cetera stipulacione subnixa. Actum pfubUce in monasterio Wizienburg, "sub die II. nonas augästi, anno Villi. regtai domni nostri Pipini regis. Testes Wicf&it, Isanbraht, ^fihraöbart, Boranolt. Ego flildifrit ticripsi et iräbseripsi.

6k Carl der grosse befreit die domkirehe sie Speyer unterm hischofe Fraido von steuern und abgaben, wie seine vorfahrer, Haren- berg. 782 iuli 25.

C/arolus gracia Dei rex Francornm et Longobardorum, impe- rator Romanorum. Maximum nobis credimus in Dei nomine generare compendium, si iustls peticionibus sacerdotum vel clericorum, in quo nostris fnerint auribus prolati, perducimus ad effectum et mercedem lucra conquerimus, vel eis delectet pro stabilitate regni nostri Domini misericordiam frequencius exorare. Atque ideo cognoscatmagnitudo vestra, apostolicus vir 9 Fraido episcopus nobis innotuit, eo quod antecessores 'nostri ad ecclesiam dOmnf Marif , vel domni Stepfaani in dvitate Nemetense, seu Spirense, ubi ipse Fraido nunc teAipore pontifex esse dinoscitur, et nobis ipse Fraido in- notuit, eo quod antecessores regos seu et domnus ac ge- nitor noster Pippinus qtiondam rex pro mercedis compen- äium omnes debitus, quod ad £sci dicionibus reddere de- buerint, pro retributore Domino et scelerum remis siones ad ipsam supradictam ecclesiam concesserunt, simili modo et nos pro compendium anim^ nostrf et pro stabilitate regni

nd ipaam ecdesiam tsanctf Marif vel sancti Stephani sapra-* dictos debitos, indalgemns , «a s(^lieet racione^ ita at ■hUm iudex pablieas in villas snpradictf «celesif tarn in Spirraae ffBt9m in Wonnaoiense, vel ubicmiqiie dominare videiitar, nee freda aec stopha, nee herebannns reqwrere non pr^nmat, nisi sicut diximas, ipsi homines snpradictf eoclesif sub omni enianitate debeant consistere, vel residere. Qnapropter decer«- nimas ae hib^nas, nt nnllas iudex pablicns de curtis pr^otf eccleEfif Nemetense, nee freda nee stopha, nee tierebanao exigere non pr^annant, sed qnanduneonque ad partem fisci noatri reddere debaerant , ipse pontifex aaf qae eodesi^ lex nostra nmnificencia valeat habere coneessom atqne indiritaat fit wt lifc aoctoritas firmier Imbeator, vel diuturnis tempo« riboB JtteUas eonservetnr, nanu propria subter eam ileerevi- mns reborare et de annale neatre iasainias sigitlare. Data VIII. kal. angosti anno XI1I1. «t Vltlff. regni nostri. Acrtnm HariF* b^go pabUce, ubi Lippa eonfluit.

7. Ludwig der deuUehe bestätiget nach dem wünsche des hisehefes €rAharä I. 9u Sj^er eine dem dertigen diomstifte gemmekU igüUtsekmknng, JWittJk/Wr#. 659 «prü 20.

In nonune sanctf et individn^ Trinitatis. Hladowicas divina faven'te gracia rex. Si peticiones fideliom nestrorom iuste petencimn aares serenitatis nestr^ accomodaverimus et regiom merem decenter implemns, et eos procul dubio fideliores et deveciores in nostro efficimus servicie. Quaprepter comperiat omnium fidelium sanct^ Dei ecclesi^ nostrorumque prf sencium scilicet et faturorum industria, quaiiter vir inluster et vene- rabilis episcopus nomine Gebahardus veniens in procerum no- strorum pr^ senciam postulavit serenitatem vel mansuetudinem nostram ut suis hominibus nomine Salaman, Folcuin, Gunt- preth et iterum Salaman licenciam Qoncederemus illorum pro- prietatem tradere ad domum sanct^ Mari^ virginis, qu^ con« stat in civitate Nemeta et Spira in tantum, ut iuxta pr^fati episcopi voluntatem de Ulis proprietatibus facere permittere- mus. Nos ergo peticionem eius firmiter anribus nostris acco- roedantes misimus missum nostrum Gunzonem, videlicet vene- rabilem episcopum partibus illis pr^cipientes nt ipsas res prf- videret, ubi vel in quo loco existerent vel quaiiter fructifera essent, seu diligenter didiceret, utrum voluntas esset fratrum in illa domo persistencium ita agendi an non. Prf fatus vene« rabiHs episcopus ad noa revertens onoua i^VatAtoi ^«^fics^xDk

6 859 april 29.

Ulis locis morantibus dixit esse ita peragendi et proprietatem ia.vUlis vel maneipiis, sea terris ciütis et inoaltis optimam esse. Gebahardos vero faoo peracto iterum veniens in {»-oce«- nun nostrorum pr^senciam obtalit obtutibus nostris quoddam •criptam, in qao continebatur insertum qualiter pr^fati vasalli soi, Salaman, Folcnin, Gantpreth et iterum Salaman pro re- medio aninif illorum tradiderunt ad ecclesiam sanct^ Mari^ Nemeta vel Spira civitate constructam, id est ecclesiam de- dicatam cum decimis ex tribus villis ibi persolventibus et eartem cmn sepe circumcinctam, casam dominicam com cf te- ris f deficüs ibi assistentibus et terram salicam seu mansos decem et octo in Andagauuae et in Rinhaimo marcba iacen- tes singule earum cum pratis et terra arabiü ad trigipta iur- nales emensas et in Movalinohaimo marcba curtiles legitimas tres et in Rinhaimo marca curtiles quindecim et forestem di- midiam, qu^ yooabulam habet Bifleoz, id est ad saginandos porcos ducentos de vineis ad carradas duas. In Spirichgauune et in Uueningo marca iacentes et mancipia triginta utriusque sexus et ftatis quorum nomina.in illorum scripto inserta in- venimus. Cftera videlicet cum omnibus, qu^ ad easdem res pertinere legitime videntur vel aspicere, id est tam in silvis, pratis, pascuis, campis cultis et incultis, aquis, aquarumve decur- sibus,mobilibus et immobilibus egressu et regressu vel quicquid dici aut nominari potest, seu eciam quicquid deinceps in melio- rando aut in adquirendo ibidem elaborare potuerint totum et integrum ad suprascriptam ecclesiam tradiderunt atque trans- funderunt. Ea videlicet racione ut supradictas res Gebahardus senior illorum et soror ejus nomine Albheid diebus vit^ illo- rum et qui altero superstes fuerint usufructuario teneant sub nostra tamen defensione atque tuicione. Post illorum vero am- borum discessum prffat^ res ad pr^dictam sanctam domum perpetualiter persistant. Similiter eciam in ea racione atque convencione prf fatas res tradiderunt, ut e contra de eadem Buprascripta Nemeta ecclesia in beneficio vitf illorum villam unam nuncupantem Ratherisheim haberent sitam in Spirich- gauune continentes mansos viginti quatuor et in unoquoque manso sunt iurnales triginta. De vineis dominicis ad oarradas quatuor cum mancipiis utriusque sexus, seu eciam Cfteris Om- nibus ad eandem curtim dominicam in eadem villa construc- tam legitime pertinentibus absque ulla contradictione habeant- Et post obitum amborum illorum supranominata villa Rathe- jisheim ad prfdictam Nemetensem ecclesiam revertatur. Et

859 aprU 89* 7

\

qaod illi in Ardabgaotie tradidemnt ad inonasteriiim s. Leo« nis oonfessoris Christi et ad ipsos canonicos ibidem Domino militantes revertatar perpetaaliter possidendnm. Nos ergo il- lorum scriptom coram nobis relegere iubentes ut andiviraos illorom tradicionem iussimos hoc mansuetudinis nostr^ pr^ ceptmn fieri per qaod decemimas atque iobernns, nt nullns ex snccessoribus nostris neque comes vel aliqna potestas eis aliqaid inde erumpat, sed prf fatas res secmidmn illorom tra- dicionem sab nostra defensione et immanitatis taicione per hoc nostrf auctoritatis prfceptam iare firmissimo teneant atqoe possideant diebas vitf illoram. Post illorom vero ambornm de hac loce discessom oronia sicot illi tradideront ad pr^fata monasteria revertantor simol com villa, qoam per pr^cariam ab illa oasa Dei habere videntor absque olla caios contradic» tione ollo onqoam tempore aot impedimento. Et ot h^c aac- toritas largicionis atqoe confirmacionis nostrf firmier habea^* tor et per fotora tempora a oanctis fidelibos sanctf Dei ecclesif nostrisqae prf sentibos et fotoris verios credator at« qoe diligencios conservetor mano propria nostra sobter eam firmavimos et annoli nostri impressione iossinios sigillari. Sig- nom Hlodovvici Serenissimi regis -{*. Comeatos notarius ad vicem Uoitgarii cancellarii recognovi et sobscripsi. Data III. kal. maii anno Christo propicio, XXVI. regni domini Hlodov- vici Serenissimi regis in orientali Francia, indictione VI. Actom Franconofort palatio regio in Dei nomine feliciter amen^ amen, amen.

8. Ludwig der deutsche bestätiget auf ansuchen des bischofes Geb- hard 1. %u Speyer eine dem dortigen domstifte gemachte guter* seheniku^tg, Frankfurt, 865 iuni 19.

In nomine sanCt^ et individof Trinitatis. Hlodowicos divina favente gracia rex. - Si peticiones fidelium nostrorom auribos serenitatis nostr^ accomodaverimos , non solom regiom mo^ rem decenter implemus, verom eciam eos procal dobio fide-' liores ac devociores in nostro efficimos servicio et ad ^ ter- nam vitam feliciter obtinendam profotorom liqoido credimos. (^apropter coinperiat'omniom fideliom nostrorom pr^senciom" scilicet et fotororom sollertia, qoaliter Gebahardos venera- bilis episcopos deprecatos est celsitodinem nostram, ot ob mercedis nostrf aogäientom, res qoas Theodoldos dedit ad Specchaa in pago Anglahgaooe ad Spita&e;!!!!»««! ^^^«^^»»tti)

8 805 iani 19.

q«f est constrncta in honore «ancif Mari^, et res qaas fratcv sms Hüdebertns dedtt ad Haganbach in pago Spirenae ad prf soriptam eeelesiam, vel quicquid isdem pr^dictus v^iera- bilis episcopus Gebahardns in propriinn adquisivit in quocon* qo6 loco miy per noatr^ anctoritatis prfceptom totum in usos fratrom Domino famolanoiani in Cf nobio Spirense perpetaaliter deservire decrevissemns- Guius petieioni ob amorem Damini nostri lesQ Christi libenti animo assensnm prfbentes decre- vimns ita fieri^ et iussimüs ei fieri hoc nostr^ anctoritatis pr^- oeptnm per qnod decernimus atque iubemns ut pr^scriptf res, quas Theodoldns dedit ad pr^nominatam ecclesiam, et res qnas frater prf dicti venerabilis episcopi Hild^bertus dedit ad prffatam ecclesiam, et omnem proprietatem quam sfpe no- minatus episcopus adquisivit in usus fratrum Domino famu-^ lancium in Cfnobio Spirense perpetualiter deserviant absque alienius contradicentis obstaculo. Et ut hf c auctoritas decre- cionis nostrf firmier habeatur et per futura tempora a fide<- libos nostris verius credatur et diligencius observetur, manu ]^pria nostra subter eam firmavimus et annuli nostri impres- sione assignari iussimus. Signum domni Hludowici Serenissimi regis -{*. Hebarhardus notarius ad vicem Grimaldi archicapel« lam recognovi et subscripsi. Data XIII. kaL iulii anno XXXIII. regni domni Hludowici serenissimi regis in orientali Francia regnante. Indictione XIL Actum Franconofurt palatio regio in Dei nomine feliciter amen.

9. Ludwig der deutsche bestätiget einen zufisehen dem bisehofe Gebhard 1. %u Speyer und dem grafen Christian getroffenen tauseh mit gutem und gefallen %u ¥Vachenheim und Schiffer- Stadt. fVarms. 869 mai 25.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Hludowicus divina iavente gracia rex. Notnm sit oinnibus sanctf Dei ecelesif fidelibus, nostrisque prf sentibus scilicet et futuris^ qualiter ve- nerabilis episcopus Gebahardus ac Christianos cpmes qoan- dam commutacionem inter se fecerunt. Dedit namqoe prf- scriptus venerabilis Gebahardus Christiano comiti vineam in pago Spirense ad carata una colligenda, de vino in villa qu^ didtur Uuachenheim. E contra vero in recompensacione ea- rundem rerum dedit prfdictus Christianus comes in eodem pago, in villa quf didtur Sciiestad de terra iornales tres. Unde et duas commutaeiones per nostram licendam factas ipthis innotuerunt. Sed pro integra fimütate ac sec^ritatis

869 mal 25. 9

stodio deprecati sunt celsitadinem nostram , ut hoc eis nostrf anctoritatis pr^ceptum scriberQ iuberemas per quod deceroi- muB atqae iobemos ut quicquid pars iuste et rationabiliter alteri contulit parti, ita deinceps mrasqnisqüe faabeat, teneat atqae possideat suisque posteris ad possidendum derelinqaat. Et ut bfc auctoritas iussionis nostr^ firmior habeatur et per futora tempora a fidelibug nostris verius credator et diUgen- cius observetur aonuli nostri impressione subter eam iussimus sigillari. Hebarhardus cancellarius ad vicem Grimaldi archi« capellaui recognovi et scripsi. Data VIII. kalend. iunü anno Christo propicio XXXVI. regni domni Hludowici Serenissimi regis in Orientali Francia regnante, indictione I. Actum Uuor- macia in Dei nomine feliciter amen.

10. Ludwig der iüngere» könig der Franken, Überlässt dem hischofe Gehhard I, %u Speyer guter und leiheigene %u Venningen und FisekUngen. 879.

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis* Ludovicus divina favente gracia rex, nee non et rector ünperii Francorum. No- tum esse volumus omnibus fidelibus nostris, episcopis, abba- tibus, comitibus et eciam aliis vasallis nostris, qualiter fidelis noster episcopus Gebahardus, in nostram pervenit pr^senciam ahnitatem nostram postulans, quatenus sibi traderemus de hereditate nostri regni et ad ecciesiam sanctf Dei genetricis, qu( est constructa in civitate Spirense, cui ipse pr^sens vi- detur esse episcopus, mansos duos in villa, qu^ dicitur Ve- ninga, et in alia viUa, qu^ nominatur Visgelinga mansum unum cum mancipiis Risolff, Suantgart, Reginbald, Adelheid et pro- creacionem filiorum illorum, quod et ita concessimus cum po* testate nostri imperii et donatum ad supradictam ecciesiam sanct^ Dei genetricis in perpetuum esse volumus, qualiter antecessorum nostrorum tradiciones regum firm^ stabilesque consistunt, ita präsentem tradicionem firmam stabilemque per- manere decrevimus cum consensu omnium nostrorum fidelium. Si quis autem nllus antepr^cessorum nostrorum, qui hanc tra- dicionis cartam vel alia uUa interposita fraude persona vio- lare curaverit, in iram sanct^ Dei genetricis incurrat et filii eins secundum camem salvatoris nostri Domini lesu Christi. Signum Ludovici regis ^^ qui hanc tradicionem fieri concessit, et Sig- num Gebahardi episcopi •{*, qui hanc tradicionem fieri rogavit Signum Volcbarii comitis -{*. Signum Megingoti <{•. Signum Nerinhardi f. Signmn Manolti f, Gozberti, Salamanni^ ^\^^m^

10 8T9.

Witrammi, Heorichi, Hildegeri, Galamanni, Undalriohi, Bene- dethi, Herribi, Reginberti^ Erlebaldi, quatinus prf sens tradicio firmior consistat, nostra manu subterscribere caravimiis.

11. Atnülf könig tehenki der danJnrche %u Speyer unter dem hi- sehofe Kotedanc die kirehe zu lehsheim im Nordguue^ II«- genshurg. 891 febr. 8.

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Arnolfas divina fa- vente gracia rex. Si erga loca divino cültui mancipata coram gerimus et de rebus divinitus nobis collatis aliqoid ad aag<- mentom illomm superno nutn compuncti eis conferre satagi- mus, non solum regnam nostrum deifice protegendum, verum eciam ^ternf remuneracionis compendia feliciter promerenda hoc nobis prodesse non dubitamus. Quam ob rem notum sit Omnibus sanct^ Dei ecclesi^ fidelibus pr^sentibus scilicet et fnturis, qnoniam Kotedanc venerabilis Spirensis ecclesi^ pr^- sul per interventum Chuonradi comitis ministralisque nostri regiam eminenciam nostram precatus est, ut quandam eccle- siam in comitatn Nordgauensi consistentem in villa liebines- heim cum Omnibus ibidem adiacenciis vel pertinenciis, quam et quidam presbiter Pato nominatus quondam diebus vitf su^ in proprium faabebat, ad prffatam ecclesiam, quf dedicata est in honore sanct^ Dei genetricis Marif perpetuo consistendam traderemus. Nos autem pro mercedis nostr^ augmento libenter ita facientes pr^scriptamque ecclesiam ad supramemoratam eiusdem episcopi basilicam, ubi eciam ipsius episcopii princi- palis sedes esse constat tradentes, iussimus hoc nostrf auc- toritatis prf ceptum inde conscribi, per quod decernimus atque iubemus, ut iam dicta ecclesia cum Omnibus ad se pertinen- tibus perenniter ad prflibatnm Dei genetricis semperque vir- ginis Marif monasterium, cui iam fatus episcopus prf esse di- gnoscitur pertineat, in elemosinam nostr^ animf parentorum- que nostrorum, ea videlicet racione ut sfpe ante nominatus episcopus successoresque illius ex eisdem rebus securam de- inceps omni tempore habeant potestatem veluti de cfteris episcopii sui causis sine alicuius impedimento. Et ut hf c auc<- toritas nostra inviolabilem in Dei nomine obtineat stabilitatem, manu nostra roborantes eam annulo nostro iussimus insigniri. Signum domni Amolfi serenissimi regis f. Aspertus cancel«- larius ad vicem Theotmari archicapellani recognovi et sub- scripsi. Data lll. nonas febr. anno ab incarnacione Domini

S91 febrotr 3. 11

Deco. XOI. indictioDe VIII« anno regni domni Arnolfi regis IUI« Actum Regenesparg in Dei nomine feliciter amen.

12. Offo L könig schenkt der domkirche %h Speyer unier dem bi^ schüfe Amalrich den ort Morsch im Üfgaue^ CasseU 940 feh, 12.

In nomine sanct^ et individa^ Trinitatis. Otto divina favente clemencia rex. Noverint omnes fideles nostri präsentes sei- licet et fatari, qualiter nos rogatu Amalrici Spirensis episcopi et Chuonradi dilecti comitis nostri nobis suggerente, ob amo- rem Dei anim^que nostrf remedinm, ad sanctam Mariam, in coios honore ecciesia est in loco Spira vocato constructa, cui nnnc idem Amalricaspr^esse dinoscitur, ad angmentmn eiusdem ecclesif in proprium damus locumMeriske vocatum in pago Ufgouue, in comitatu Gebefaardi, cum omnibus ad ipsum pertinentibus, cum curtilibus, ^dificiis, mancipiis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, agris, omnibus- que ad hfc iure legitimeque pertinentibus. Quod scripto cor- roborari iussimus, per quod prf cipimus quatinus prf nominatus locus ad pr^fatam pertineat ecciesiam perpetualiter ab epi- scopo eiusdem loci possidendus. Et ut verius credatur mann nostra iUud firmavimns, et annulo nostro illud sigiUari iussi- mus. Signum domni Ottonis Serenissimi regis f. Poppo can- cellarius ad vicem Friderici arcbicapellani recognovi. Data II. idus feb. anno incarnacionis dominier DG€GG«XL. indic- tione XIII. anno Ottonis piissimi regis IUI. Actum in- Ca« sella in Dei nomine amen.

13. Conrad herzog ^ söhn des grafen Werner im Speyergaue, üher^ iässt unter dem bisehofe Beginbald i. der domkirehe %u Speyer mehrere guter und gerechtsame gegen andere hesitsstingen, Speyer, 946 miu% 13.

Unusquisque etenim nostrum ex relacione fideUum intelligendo cognoscit, si aliquid de re propria ad loca sanctorum tra- dere cupimus, ^tema nobis prf mia Deo remunerante non de- esse, qui dicit, centuplum accipietis, et vitam fternam possi- debitis. Quapropter celsitudo nobilium, aliorumque hominum mentis intelligencia comperiat, qualiter ego Chuonradus dux Wernharii comitis filius, cogitans Deo propiciante pro reme- dio animf mef parentumque meorum, tradidi manu potestativa ad altare sanct^ Mari^ Dei genetricis, quod in urbe, quf vo- catnr Spira vel Nemeta, in eius nomine et honore construc- Um e»t atque dicatum, quicquid bereditati« et ^^äxi ^^ "^^r

12 946 mAra 13. .

rentum meorum tradicione in eadem eivitate habebam, et qnod michi ad partem et in ins post finem vite eornm cum consensu et unanimitate fratrum meorum adveniendo cepide- rat, mox ini^tanti tempore firmiter ac perpetualiter nuUa con- tradiceote seu resistente persona tenendum. Et ut hoc ad noticiam multorum perveniat, specialiter ea omnia nominare non diifero. Inprimis enim tribui cuncta mancipia, qu^ inibi cum eorum procreacionibus habebam, nisi tantum unam fe- minam^ qu^ vocatur Virrela, quam ego ad Wormaciam po- scens sancti Petri principis apostolorum sufifragia donaveram. Ad h^c eciam monetam^ qu^ tota me^ suocubuit proprietati, addideram, medietatem thelonei, nam altera pars semper erat illius loci pontificum. Sed eciam unam aream, salisque dena- rinm, qu^n volgus vocat Salzfenninc, ac picis denarium, qui aliter dicitur Steinfenninc, atque pro re denarium hoc est FlicJi- tifenninc^ ast namqne vini denarium, qui theutonica locucione Amfenninc, qu^ tamen non ex habitatoribus illius civitatis, sed ab extraneis, et de aliena patria venientibus diligenter sunt acquirenda. Sed ad h^c in villa Luzheim vooata hobas quatuor iribui, atque omnem potestatem intra civitatem et extra, quf parentibus meis cum rebus pr^fatis, ex regali tra* dicione et donacione, atque michi usque ad hoc tempus in proprietatem hereditatis succubuit, ad {»-f scriptum altare, et venerabiU Reginbaldo episcopo, c^terisque post eum illius pontificalis sedis successoribus ad ^temum donum cum here- ditario iure donavi, hoc est fures comprehendere ac teuere, et quicquid furtive rapuerint, et apud eos inventum, hoc to- tum sit ad episcopi dominacionem > sub eius ministerialibus viris inferenduiii, ut quicquid negociatores, qui aliunde ex di- versis locis fluctivagando advenerint, navesque suas cum vinifero pondere vel aliqua causa onerare voluerint, aut in<- colf civitatis lu(»randi gracia simiUter exire temptaverint, a nullo älio licencia est acquirenda, nisi a solo pontifice illius- que ministris. Hf c vero omnia ad prf nominatum altare a me firmiter tradita, quamvis eciam pro f temo munere sint per- panca* Prfstitit michi econtra supradictus antistes tam ex meo rogatu, quam et consultu prudentissimi Wormaciensis ecdesif pontificis Riohgowonis, qui onmibus his cum suis fide- libus intererat factis, locum usque ad finem vitf me^, qui vo- catur Ratheresheim , in beneficium cum omni rerum integri- tate, quf inibi habebantur, hoc est servos, ancillas, boves, vaccas; bobas novem et decem^ atque ecdesiam et cmctam

946 mäns 13. 13

decimacionem dominicam. quam ad fratram alimenta Dei ge« nitrioi servientibus in civitate Spira snccedit. Insuper in loco Thnringeheim vocato, omnia, qu^ quondam sans vasallus No- dinc et Widegowo in beneßcinm habebant. Idem hobas niH decim atque ecclesiam, tantum decimacione excepta, qaoniam eadem ad fratres supra memoratos pertinet , niicbi donando snbiunxit. Itemqae ad h^c in villa Erfoltesbeim hobas tres et molinam concessit, ea scilicet racione et convencione, ot post obitom meom, quem neqneo nisi Deo miserante pr^scire, cuncta hf c, quf ab ipsO serenissimo prf sule in causam bene- ficii suscepi, confestim ad altare, ad qood prias constanter pertinebant, nulla resistente persona revertant* Acta est an- tem hniiifi tradicionis actio in nrbe Spira vel Nemeta vocaiä III. idns marcii sub die veneris coram pr^dicto prfsnle «t clero, ao toto popnlo, qui pr^sens afherat inibi et testibus snbnotalis, Adelbrath, Ceizzolf et Cf teris. Anno autem do- minier incamacionis D€C€€XLVI. indictione IUI. regnante rege Otdone anno XII. sab comite et duce Cbaonrado Weni- harii comitis filio, qui hanc tradioionem fecerat^ ao apösto« Kcf sedis Reginboldum episcopum litteris eam oonfirmare ro- gabat

14-. Goitfried i. huek^ zu Speyer trifft mtl dem iuukof Bmdolf einen güierimuäch. Speyer. 960 mai 7.

In Dei nomine omnibus sanct? Dei ecclesi^ fidelibns notom esse voimnns, qnaliter vir quidam nobilis nomine Rnodolfns, et venerabüis prf snl Godefridas Spirensis ecclesif, qnasdam inter se commutaciones et tradiciones, ad augmentacionis ao melioracionis utilitatem. eidem ecclesi^, cui pastor esse dino- scitor, amicabiliter fieri decrevemnt, et ita nt sermooinati snnt, operom confirmacionem perfecerunt. Igitur pr^diotus RnodoU ins mox manu potestativa, et cum licencia invictissimi regis Ottonis tradidit ad fundamentum, domumque sanctf Marif semper virginis, quf constructa est in civitate Spira vocata pro remedio animf suf , parentumque suomm et contra illiai^ ^adicionis firmitatem quam ipse caute fstimando, a pr^no- minato prfsule postulaverat quicqmd in villa Leimeresheim nominata ex parentam l^adicione et hereditaria iustificaeione habnit ac possedit, hoc est in ^dificiis, et mandpiis, cnrtili- buB, in terris arabilibus, cultis et inenltis, silvis, pratis, pas* GDit, aqnis aqnanmique decorsibus, piscäcionibus, exitibns ae raditibiiB oom una decimali ecclesia , et ouni ooniS. ««ri^M(j^

14 960 mai 7.

ac utilitate ad b^c cuncta pertinencia. Insuper in villa Rüole* chesheim dedit salicam terram curtemque dominicalein, sed niohil tarnen cum ^dificiis procuratam, hobara servilem I. et dimidiam, iornales vinearnm II. molinam I. in Ossingen, bo- bam I. in Fiscbelingen, bobas III. et dimidiam in villa Lacba vocata, curtem dominicalem com terra salica, et VIII. ior- nales vinearnm in Otinesbeim, bobam I. iornalesqae vinearnm Vlli. in Nuzdorf. lornalem viniferum I. in Dambeim. Simi- liter in Voracbeim bobam dimidiam. Insuper et bfc cum ser- monum . iteracionibus quicquid in pago Spiribgowe babuit nulUs rebus vel locis exceptis, nisi tantum unum bominem, qui purgacionis gladiorum artem sciebat, firma tradioione verborum ac stipulacionis consuetudine, et sicut supra memo- ratum est, cum regis Ottonis licencia ad pr^fatum altare do- navit et tradidit in prfsencia filiorum suorumRuodolfi etCuon- radi« Econtra vero dominus ac venerabilis pontifex Gode- fridus statim ut bf c ita se babebant, ex locis sanctf Mari?, qof suf potestati et digno pr^sulatus officio suberant, eidem RuQdolfo sicut inter eos prius verbositatis adunacio conve- nerat, per manus advocati Ruotbardi tradidit in villa We- ningen diota, bobas XXII. ac dimidiam cum mancipiis ad easdem bobas . pertinentibus et cum Omnibus iustf servitutis atUitatibus, in villa vero Wineswilare nuncupata XX. et II. iornales vinearnm, in villulis autem quf nominantur Matra et Uüch, ecclesias decimales IK bobasque XVI. cum mancipiis ad easdem subseqnentibus , ea videlicet racione sicuti inpri- mis apud ipsos condictum fuerat, quod idem Ruodolfus utrius- que tradicionis actionem firmiter sine ullius commutacionis vel contradictionis causa cunctis diebus vit? su? in ins et proprietatis atilitatem possideret, post obitum autem suum, qoi Omnibus huius sf culi filiis futurus babetur, statim sine uUt temporis dilacione utriusque tradicionis confirmacio cum cunc- tis rerum integritatibus, qu? tunc in illis locis baberentur, ad hoc almificum altare sanct? Marif modo supradicto, atque eiusdem episcopi potestatem, qui tunc inibi esse videretur, firmiter et perpetualiter tenenda rediret, nulla resistente aut contradicente persona« Acta est autem bf c tradicio publice in civitate Spira et in domo Domini coram altare sanctf Marif in nona maii coram populo et clero testibusque suIh notatis, anno autem dominic? incarnacionis DCCCG. LX. in- dictione III. regnante vero rege invictissimo Ottone anno XXVI. sab comite qui vocatur Altduom et antistite prf diclo.

960 mai 7. 15

Ego igitur indignissimas presbiter Winibertos ex iassQ Cro- defiridi episcopi scripsi diemque notavi.

15. Oiio L kaistf kestäiigei dem hisckwfe OUgmr wh Speyet dU befreiung von aUer welilichen gerMUhai'keii itintr hi$thums* . angehangen, Brenta, 969 ocf. 4.

In nomine sanctf et individn^ Trinithtis. Otto divina ordi- nante clemencia imperator aagnstus. Omnibns fidelibos sanctf Dei ecolesif nostris prfsentibus scilicet et fntnris notom sit. Qoia si sacerdotoni ad servorum Dei peticiones^ quas nobis pro suis ntilitatibns innotuerunt ad effectom perducimus, non solnm imperialem exercemus consnetadinem, verom eciam ad beatf retribocionis mercedem talia nobis facta proficere con- fidimos. Qnapropter comperiat omninm sanctf Dei ecclesif nostrorumqne pr^senciom scilicet et futurorom industria, qnia vir venerabilis Otkarius Nemetin^ et Spirf civitatis episcopas adiit nostram clemenciam ^ostülans, ut ecclesif, coi pr^esse videtufy 4^9 est constructa in honore sanct^ Dei genetricis semperque virginis Marif, ob mercedis nostrf angmentum et iBrmitatis Studium eidem monasterio nostram auctoritaiem at- que immunitatis tuicionem fieri iuberemus, cuias peticionem propter divinum amorem et veneracionem beatf Marii^ sem- perque virginis adsensum pr^bentes et hos apices serenitatis nostrf circa ipsam sedem fieri iussimus, per quos decernimus atque iubemus, ut nuUus comes, vel ullus publicus iudex ex indiciaria potestate aut aliqua cuiuslibet potestatis ignota per- sona, nisi solus advocatus familif sanct^ Dei genetricis Ma- rif in civitate Spira vel Nemeta vocata, aut foris murum einsdem civitatis, id est in villa Spira, qu^ eidem orbi adia- cens est, nuUus ex iussione et concessione nostra deinceps pablicus placitus prf sumat habere, nee ullus hominum ex fide- libos sanctf Dei ecclesif ac nostris in ecclesiis aut locis vel agris seil in reliquis possessionibns prf fatf ecclesif, quas mo- derno tempore iuste et racionabiliter possidere videtur in qnibuslibet pagis vel territoriis, vel quidquid ibidem propter di- vinum amoi*em et veneracionem beatf Marif semper virginis coUatum fuerit, ad causas audiendas vel freda exigenda aut mansiones vel paratas faciendas^ aut fide iussores tollendos aut Ullas reddibiciones vel inlicitas occasiones requirendas, aut homineft ipsius ecclesif, tam ingenuos quam servos in- iuste constriogendos, oUo unquam tempore inire aadeot^-s^^^

19 969 ocftober 4.

quf supra memorata sunt penitos exigere aut exactitare pr(- sumat, sed liceat ibidem Deo famulantibas sab Dostrf inuna- nitatis tuicione quieto ordine vivere ac residere, quatinus melius illis delectet omni tempore pro nobis et coninge pro- leque nostra atque stabilitate tocius regni, a Deo nobis col* lati, Domini misericordiam attencius e^orare. Et ut hf c auc- toritas concessionis atqne confirmacionis nostrf firmior ha- beator et per fiitnra tempora a canctis fidelibas sanctf Dei ecclesif nostrisque pr^sentibus et futoris melius credatnr atqne diligencins conservetur, manu propria supter eam firmaviinns et annuli nostri impressione assignari iussimus. Signum domni Ottonis magni et invictissimi imperatoris augnsti f, Liuthe- rius cancellarius ad vicem Hattonis archiepiscopi et archi- cancellarii recognovi et subsoripsi. Data Uli. nonas octob. anno dominier incamacionis DCCGG. LXIX* indictione XIII, anno regni serenissimi regis Ottonis XXXV« imperii scilicet soi in Italia VIII. Actum in Tuscania in villa Brenta supra fluviom Mersa prope civitatem^ qu^ dicitur Sefia in Christi nomine feliciter amen.

16. Olio IL kaiser bestätiget die dem btschofe zu Speyer schon früher gewährte Befreiung von weltlicher gertchtsbarkeit, Vtnsiahr97i,

In nomine sanct^ et iodividu^ Trinitatis. Otto divina favente clemencia imperator augustus. Noverit omnium fidelium no- strorum, tam pr^sencium quam et futurorum industria, quali- ter nos ob amorem Dei, proque nostri seu parentum et ante- cessorum nostrOrum remedio animarum, renovari et rescribi per imperialem nostram munificenciam iubemus quoddam prf- eeptum, qaod piissimus beat^que memoria genitor noster, Dei natu Imperator augustus, Spirensi ecclesi^, suique provisori- bus videlicet episcopis donavit et concessit. Hoc est, ut nul- latenus aliquis eorum, qui publicf rei sunt administratores, sive dux seu comes vel aliquis iudex nisi solus episcopus et advocatus ipsius supradictf Spirensis ecclesif potestatem ha- beat pro quocunque negocio vel pro aliqua re parva aut magna placitum seu publicum iudicium facere, infra aut in circuitu extra civitatem Spira seu Nemeta nuncupatam, aut aliqnid per regalem bannum in usum nostri, successorumque nostnoram exigere, neque aliquid de moneta seu de theloneo, vel ex Ulla re in fiscum regium transferre« Erg« nos, sicut pr^nominatos noster genitor hfc omnia, qa^ supradicta sunt

W4. IT

donamiis et concetfimt» eidem pr^fatf Spirensi ecclesif et ejnsoöpis inibi Deo servientibus perpetaaliter retinendum et absqne omniam eontradictione possidendnm. Et ut h^c nostr^ donaeionis anctoritas cimctis sanct^ Dei ecclesif filiis nostris- qae fidelibus melias credatnr ac diligenciüs perpetim obser- vetnr^ baue cartam inscribi iassimus et sigilli nostri impres- sione signatam, manu propria nostra sapter eam firmavimns. Signum domni Ottonis magni imperatoris angosti f. Willi- gisoB eancellarias ad vicem Rootberti archicapellani recognoTi«

17. tMäürieh hisckof sw Spetfet trtffi einen güteriausek %u gunsien seiner hirtke, MmrhaeK 978 um, 29.

¥Cgo indigniu Baldericns Spirensis ecclesi^ episcopas feci qtiandam compactionem cum Wolnaldo venerabili diacono ea racione et eo pacto, nt ego ei propter Dei amorem et aog- mentacionem servicii sanct^ Marif genetricis Donüni nostri Ihesa Christi et perpetuf virginis pr^starem et firmiter per mattum Rnothardi eiosdem Spirensis ecclesif advocati hfc loca et has viUas htc scriptas et nominatas concederem, quod et feci Hoc est Herlibach, Blidolvesheim, Reginesbeim et insnper qdcqiiid Otgems episcopas et ego post enm in no- Strom servicium faabnimus de beneficiis, exceptum et Seque- stration ifi' villa Retheresheim noncupata, hoc est in ecclesiis, in decimacionibns, in censo, in mancipiis utrinsqae sexus, in CortSibtis, in ^^dificiis, in terris, in campis, in pratis, in vineis, in pascois, in silvis, in aqnis aqoammqoe decorsibas, in pis- cacionibos, viariis, vüs, exitibos etreditibos, molendinis, ac- qmsitis et acqmrendis, raobilibos et immobilibus et in omni OSO ^ecessariaqoe commoditate. Et hoc eo modo et eo te- Dore factom est, nt idem pr^dictns Wolnaldos clericns per manom soi advocati Sigebaldi daret econtra et firma tradi- cione ad Spirensem ecclesiam et episcopatom tr äderet et concederet slcot et fecit, fa^c loca et has villas hic scriptas et nominatas. Hoc est Marcbach et quicqnid ad eandem cur- tem pertinet Budnga, Binga, Bocingesheim, Blidolvesheim, Morra, Steinheim; Rosa, Bercenmarchusa, Affaltrebach, Ruo- dingeshosa, Aspach, Wolvoldestete, et qoicqmd snb eins iure soaqne potestate äd eadem loca pertinere videtnr. Hoc est in ecciesiis, in decimacionibns, in censo, in mancipiis ntrios- qoe sestüfir, in cortilibos, in frdificiis, in terris, in campis, in pratis, in vineis, in pascois, in silvis, in aqois aqoarumqae

RemliBg'*« Uitandtabvck 3

20 dB9 iali 29.

est, aut aliqaid per regalem bannum, ia asam nöstrom suc- cessoromquie nos^ronim exigere, neque aliqmd i» prf düs, veü de moneta seu de theloneo^ vel ex uUa re in fiseom regimn transferre. Nee ullus hominam ex fidelibos sanct^ Dei ec- clesi^ ac nostris in ecclesüs, aut locis, vel agris seu in re- liquis posisessionibus pr^fatf ecclesi^, quas iaste et raciona- biliter possidere. videtor in quibuslibet pagis vel territorii^, vel quicque ibidem propter divinum amorem et venerado- nem beat^ Marif semper virginis coUatum fnerii^ ad caosas audiendas, vel freda exigenda^ aut mansiones vel paratas fa- ciendas aut fideiussores tollendes, aut uUas reddibiciones, vel illicitas oecasiones requirendas, aut homines ipsiua ecele- sif, tarn ingenuos, quam servos iniuste constringendos, ullo unquam tempore inire audeat, vel ea qu^ supra memorata sunt penitus exigere aut exactare pr^sumat. Sed liceat ibi- dem Deo famulantibus sub nostra immunitatis tuicione quieto ordine vivere et residere, quatinus melius iltis delectet omni tempore pro nobis atque stabilitate tocius regni, a Deo nobis collatiy Domini miserioordiam attencius exorare. Et ut h^c nostrf concessionis auctoritas cunctis sanctf Dei ecclesif filüs nostrisque fidelibus melius (»>edatur ao diligendus perpetim observetnr, hanc cartam inscribi inssimus et sigilU nostri im- pressione signatam manu propria nostra subter eam firma- vimus* Signum domni Ottonis gloriosissimi regis f. Hilde- baldus episcopus et cancellarius vice WiUigisi i|rcbiq[»i8Copi recognovi. Data IV. kalend. augusti anno diwiiniof inoar- nacionis DCCCG. LXXXVilll. indictione II. anno antem ter- cii Ottonis regnantis VI. Actum est in Ingelbeim felidter in Dei nomine amen.

20* JEkinHeh U, hönig heMtäUßtt der dmkirehe %H Sf^er ihre alUn freiheiUn* Bamb^g. 1003 tum 11*

In nomine sanctf et individu^ Trinitatis« Heinricias divina favente clemencia rex. 8i petidonibus sacerdotnm, quas no- stris auribos infundeiint, pro utilitatibus suis et ecolesiaram suarum aliquid accommodaverimus, id procul dubio et ad prf sentis vitf statum et ftemitatis beat^ prfmia capessenda nobis profnturum credimus. Quapropter noverit omqium fide^ lium nostrorum, tarn prf sencium quam et futnromm industria, qoaliter nos ob amorem Dei et veneradonan beat^ Dd ge- netricis Marif , simulque per interventom Ruobperti, fidelis

1603 iani 11. %%

Dostri Spirensis ecciesi? videlicet episcopi, rttovtri ei rt^ seribi per regalem nostram mnnificenciani inbemos, qnoddam prfceptniii , qood piissimus beatf memorif senior noster et antecessor, Otto tercios, Imperator angustas, Spireosi ecclesif Boiqae provisoribus videlicet episcopis donavit et sicot alii antecessores sui reges et imperatores coneessit. Hoc est, at naUas dnx, sive oomes vel aliqnis publicos iadex vel ullus ex iudiciaria potestate ant aliqua cniuslibet potestatis ignota per- sona, nisi solos episcopns et advocatas ipsins. snpradict^ Spi- rensis ecclesi^ ex iussione et concessione nöstra deinceps potestatem habeat pro qnocunqne negodo, vel pro aliqua re parva ant magna placitom retinere,^ seu poblicom iadiciom facere infira civitatem Spira sea Nemeta vocatam, ant in cir- cuita extra civitatem, id est in villa Spira et in marcha qof eidem nrln adiacens est, aut aliqcdd per regalem banniun in nsnmnostnunsnccessommqnenostroramexigere, neque aliqoid de prfdüs vel de moneta, sen flieloneo, vel ex nlla re in fis- tum regiam transferre. Nee nllos hominom ex fidelibos sanctf Dei ecdesi( ac nostris in ecdesüs, vel agris aut locis, seu in reliqnis possessionibos prf fat^ ecelesi^, qnas ioste et ra- cionabiliter possidere videtnr, in qoibaslibet pagis vel terri- toriis, vel qmdquid ibidem propter divinum amorem et vene- racionem beat^ Marif semper virginis coUatom faerit, ad cau- sas aadiendas vel freda exigenda, aut mansiones vel paratas fadendas, aut fideiussores tollendos, ant uUas reddibiciones vel illidtas occasiones requirendas, ant bomines ipsins ecde- sif tam ingennos, quam servos, et mnndilingos iniuste con- stringendos ullo unquam tempore inire andeat, vel ea quf siq^ra memorata sunt penitns exigere aut exactare pr^somat. Sed liceat ibidem Deo fanudantibas sub nostrf immunitatia tnidcme, quieto ordine vivere ac residere, quatinus melius illis delectet, omni tempore pro nobis atqne stabilitate tocius regni a Deo nobis collati, Domini miserico^diam attencins exorare. Bt at nostr^ eeocessionis anctoritas stabilis et inconvnlsa per* maneat, banc nostri prfcepti paginam mann propria robo- rantes nostr^ imaginis sigillo imprimi inssimns. Signum do- mini Heinricü secundi regis invictissoni «f*. Engilbertns can« eeUarvDS vice Willigtsi archicapellani recognovi. Data lif. idns iumi anno incamaeionis dominic^ MIII. indictione I. anno vero domini Heinricü regis secundi II. Actnm Babenberge.

33 995 ianuar 29.

31. Otto II f^ könig schenkt der dmnkirche %u Speyer nttierm bischöfe Rupert ein gut zu Idedelsheim im Vfgaue^ Boppard» 995 uwt. 29.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Otto divina favente clemencia rex. Si ecciesias Dei nostri regali potencia anc- mentari stndaerimus, hoc procul dubio et ad prf sentis nostri regni statum et ad ^tern^ beatitndinis prfmium nobis profu- toram fore credimas. Quapropter omniam fideliam nostrormn tarn prfsenciam quam et fntnrornm noverit sollers industria, quo- modo nos ob remedinm animf nostrf parentumqne nostrornni; nee non ob devotom et infatigabile servicium Rnobberti sanctf Spirensis ecclesif venerabilis episcopi dedimns qnoddam nostr^ proprietatis predinm ad eandem ecclesiam in honore sanctis- simf Dei genetricis Mari^ constrnctam, sitam in villa Lindol- desheim dicta, in pago qaoqneUfgoaae vocitato et in comitata Cnononis comitis, atqne id ipsnm prf diom cum Omnibus utensi- libos suis, hoc est mancipiis ntriusque sexus, areis, f dificiis, terris, cultis et incoltis, agris, pratis, campis, pascms, silvis, venacionibns , aquis aqnammqne decursibus, piscacionibus, molendinis, viis et inviis, exitibns et reditibus, qu^ sitis et in« quirendis cnnctisqne aliis appendiciis, qu^ adhnc dici aut no- minari possnnt ad integrum eidem ecciesif tradidimus. Ea videlicet racione, ut idem iam dictus Ruobbertus episcopus snique successores dehinc teneant atque ßrmiter possideant. Eijit hfc nostrf dominacionis tradicio nunc et in futuro firma et inconvulsa permaneat, hoc pr^ceptum inde conscriptum si- gilli nostri impressione signare iussimus, manuqne propria, nt infra videtur corroboravimus. Signum domini Ottonis glo- riosissimi regis *f*. Hildibaldus episcopus et cancellarins vice Willigisii archiepiscopi recognovi. Data Uli. kal. febr. anno dominicf incamacionis D€CCCXCV. indictione VIII. anno au* tem tercii Ottonis regnantis XII. Actum Poparton feliciter.

22. Heiurieh IL könig schenkt der dowikirehe %u Speyer imterm frt« Schafe H^aUher guter %u Gleisweiler. Hochstadt und Weimers' heim. Polide. 1006 ian. 1.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Heinricas divina favente clemencia rex. Notum sit omnibus sanct^ Dei eccle- sif fidelibns pr^entibus scilicet et futuris, qualiter nos tam pro aiiimf nostr^ remedio, quam eciam pro venerabilis Uual- tberi sanct^ Spirensis ecclesif episcopi, pio intervento tale pr^dium quäle Lanso manuniissus tenuit atque possedit, in nos*

1006 iannar 1, 98

qae iadiciario iure bereditavit, eiusdem ecclesi^ fratribus sanctf Marif ioibi servientibus, hac pr^ceptali pagina in proprium donaviinus. Situm vero in pago Spiribgouae nnncnpato et in comitatu Wolfranuni comitis, in villis autem Glizennoilere et Hobenstat ac Wohnodesbeim , seu ubiconque videtor sitom esse, cum omnibus eiusdem pr^ dii utilitatibus et appendiciis^ nominatim mancipiis utriusque sexus, areis, fdificiis, terris cultis et incultis, pratis, pascuis, sive compascuis, seu apium paspuis, vineis, vinetis, silvis, aquis aquarumque decursibus^ molendinis, piscacionibus, quf sitis et inquirendis, seu omnibus, qu( dici vel scribi possunt quoquolibet modo utilitatibus. Prf cipientes igitur ut prffatus Uualtberus venerabilis episco- pus suique suoc^ssores liberam debinc babeant potestatem idem prfdium tenendi, possidendi, commutandi, precariandi seu quicquid sibi libeat omnibus modis de eodem pr^dio ad usum fratrum faciendi. Et ut bf c nostrf tradicionis aucto« ritas stabilis et inconvulsa permaneat banc nostri pr^cepti paginam inde conscriptam manu propria roborantes, sigilli nostri impressdone insigniri iussimus. Signum domni Heinrici regis invictissimi •{*. Eberbardus canceliarius vice UuUli^Ai arcbicapellani recognovi. Data kal. ianuarii anno dominicf incamacionis MYI. indictione HI. anno vero domni Heinrici «ecundi regnantis V. Actum Polide feliciter amen.

23« Ueinrieh II. kUnig hewilUgt dem hischöfe ff^aUher %u Sptffet einen iahrmarkt und das münxreeht zu Marhaeh, Duisfuu-gt 1009 märz 17.

Jui nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricus divina fa- vente clemencia rex. Si ecclesiarum Dei loca, alicnius iocre«^ menti dono sublimare studuerimns, nobis id profutumm esse minime dubitamus. Quapropter omnium nostrorum fidelium tarn pr^sencium quam futurorum industrif notum esse volumus, qualiter nos per interventnm Burcbardi Wormaciensis epi- scopi nobis dilecti, ob anim^ nostr^ remedium, et ad relevan- dam ex parte Spirensis ecclesi^ inopiam, Waltbero eiusdem sedis episcopo, regia et^prfceptali auctoritate confirmamus mercatum in pago Murrensi in comitatu vero Adelberti co* mitis in villa JMarcbacb, cum banno nostro et omni publica functione, sive vectigalium exactione, tradentes ei insuper cum banno nostro liceiiciam, ac liberam potestatem in ead^tt viUa faciendi monetam, forma , pondere, et puritate S^Vs«&^

M iO09 märz 17.

Bimn sive Wormaciensinm denariornm , ad destruendas in ^itytdtit falsas monetas, ea qnippe racione, ut prf dietns Wal- theniil Spireni^is episcopns, suique saccessores de pi^noikii- nato ikiercatö banno, sive publica fanctione, atqne moneta, eflefiiSq^e eorom utilitatibus , debinc liberam babeant pote- statein, qoicqtiid eis placuerit faciendi, omnium bomintnn con^ tradictione remota. Et at b^c nostrf confirmacionis, sive do- itacionis anctoritas stabilis et inconvnisa omni permaneat lempore, hoc prf ceptom inde conscriptum manu propria eoN rolKyrantes , sigillo nostro insigniri inssimos. Si^am donmi Heinrici regis inrvictissüni-f'. Gontberns cancellarins vice Uail- ligisi arcbicapellani recognovi. Data XYI. kal apritis, iv» dictione ¥11. anno dominier incarnacionis MVUII. anno vero donmi Heinrici secandi regnantis VII. Actnm Dinsburge feli- dter in Dei nomine amen.

24. Pf^alther hisehof zu Speyer trifft einen gütertausch mit einem ' getvissen Soffhso. Speyer, 1020 april 7.

J.n nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Waltberns Spüren- mA ecdesif venerabilis pr^sid concambium fecit com Sahsene et coniuge sua Geila, tradens eis potestative j^er manum ad- vocati sni Egberti linam hobam legitimam in Odderstatetti marcba sitam cum Omnibus utensilibus ad eam rite pertinen- tibus et ad dimidiam hobam in Aluingon, et econtra Sahso tarn poteslative cum manu coniugis suf Greilf tradidit epi- Bcopo omne prf dium iuris sui in Puzeru roarcha situm cum Omnibus utensilibus ad illud pertinentibus, in pratis, in pas- GuiSy in fiilvis, in piscacionibus, in oultis et in colendis. Et aotom sit, qualiter ego Wolbbrandus statim in prfsencia Waltheri episcopi concambium feci cum prffato Sahsone «t coniuge suaGeila tradens eis potestative per manum ad- vocati nostri Egberti duas hobas in Grumbachem marcha «itas^ et duas areas legitimas cum exitibus et reditibus et Omnibus utensilibus ad eas recte pertinentibus et vinef ad imam earradam vini, et prati ad quinque carradas f^ni. Econtra Sahso cum coniuge sua Geila tradidit mihi eandem hobam in Qdderstateru marcha sitam cum omni iure siio nolla contradioente persona coram testibus subnotatis. Re- ginger prfpositus, Ebbo dechanus, Bennelin, Engilbold, Et- ttost, Benno, Wobbelin, Ruozelin, Godebold, Wolfhart, Willi* hrahty Egbraht advocatus et eius filius Egbraht, Gambräht,

1020 aprü 7. 26

H eins filins Berenger^ Ratheri, Volckeri, Azelin, Gandelah, Volmar, Sigebodo, Asiat, Sigebold, Iring, Ruodolf, Zande- bold, Sigeunio, Landolt, Siggelin Tillicos, Winibart, Wasego, Miezo, item Miezo, Unno, Erkanbold, Vocco, Lono, Rabbo, Vizecho, Zileaaart, Mago, DodeÜD, Gozbraht, Heimo, Ounno, Noding, Siggelin, Diethebn, Voccelin, Regizmann, Diebbrafat, Ezo, Ozo, Diezman, item Diezmaq, Ozo, Gezo. Istad con- cambium factum est VII. idos aprilis in anno dominier incar- nacionis Bf XX. anno autem Heinrici regnantis XIX. imperii antem VII. anno vero Waltheri venerandi prfsniis XVI. in- dictione III. Actnm est Spirf feliciter. Hano cartnlam scripsit Ebo prespiter et magister Scolaris Qom prfcepto Waltheri episcopi. Signum <f* Waltheri episcopi Spirensis.

25. fVtdther hiseh^f m Speyef hiffl mit dem rtUer Arnold einen tausch über den %ehenien und eine kirehe %u Schuizingen und Illingen^ Speyer. 1023.

In nomine patris et filii et Spiritus sancti Noverint omnes Christiani fideles, tarn präsentes, quam et futuri, qualiter ego Walthenis indignus ecclesif Spirensis prfsul quandam deci-» mam synodali iudicio acquisitam, in pago Chreigowe in villa Scuzingun et in marca Illingun sitam, cum ecclesia et atrio , ecclesif tradidi potestative cuidam venerabili militi nomine Arnoldo, pro nosti'O utriusqne compendio et in proprium ins ipsius ex toto in tota ipsa marca transfudi. Econtra tradidit ille in ins ecdesif et episcopii nostri unum legitimum man- sum in villa Gladebach, cum curtili et omnibus utilitatibus ad eum respicientibus, alterum vero mansum in eadem marca, inxta villam et decursum aqu^ in Duiffenbach ea convenienciai ut coloni ipsius mansi omnes liberam habeant potestatem, in tota pr^scripta marca ligna in focum et in fdificia cedere, porcos^ oves, et boves, vacoas et iumenta pascere, pasturas porcorum in glandibus sine precio facere, et decimam illius mansi ex toto et insuper decimäm de ipsa marca quam de Dostro pr^dio prius decimavimus ad ecclesiam in Duiffenbach, convenimus eciam ut omnes eoloni nostri de Duiffenbach in' tota pr^fata marca Scuzingun et Illingun securiter absque sua et omnium prohibicione halieant ligna in focum, pascua, et hf rbas, et glandes et omnem pascendi utilitatem« Et ut h^o conyen(»o in perpetuum servetur, haue cartam inde conscribi 9t in synodo coram cleco et plebe fecimus recituri et pfigUla

^ 1023.

nostri nominis signari^ anno dominier incarnacioois MXXIII. indictione VI. anno vero domni Waltheri episcopi Sjurensis XVIIII. Actum feliciter Spirf.

26. Conrad II. hmig schenkt der domkü-che zu Speyer auf ver- mittelung des hischofes H^alther hesittungen %u JöhUngen und zu fVÖssingen, Ingelnheim, 1024 sept, 11.^

J[n nomine samct? et individaf Trinitatis. Cuonrados divina favente clemencia rex« Si aliqnid ecclesiis Dei de regia mu- nificencia nostra accommodaverimos, id procul dubio ad sta- tum regni nostri, et prosperitatem vitf ac f tem^ beatitndinis prfmia consequenda nobis profuturam esse confidimus. Qua- propter omnium fidelium nostrorum pr^sencinm et futurorum

' pateat industria, qualiter nos una cum manu dilectissim^ con- tectalis nostrf Gisel^ videlicet regin^, per interventum quidem Waltheri fidelis nostri Spirensis episcopi , qnoddam nostri iuris prfdium in \illa lohanningon vocata in pago Chreich- gowe et partim in Funcenehgo we, in comitatu vero Wolframmi

• comitis situm, sicut ante regni nostri primicias voto carita* tis promisimus ita post acceptum divina gracia regnnm gra- tuito velle, ad pr^fati Spirensis episcopii altare tradidirous atque in perhennem fratrum ibidem Deo serviencium alimoniam iterum ex novo transfundimus et per buius regalis prfcepti litteras in nostram nostrorumqne progenitorum et progignen- dorum memoriam- denno stabilimus et confirmamus, omnium videlicet contradictione remota. Hoc est omne quod nostro iure in prf dicta villa et in marcha lohanningon in Wesinchei- mero quoque marca obtinuimus, et ita sicut nos illud ibidem potestative possedimus cum omnibus scilicet rebus illuc rite aspicientibus , in mancipiis utriusque sexus, exceptis tantum duobus, ecclesia et decimis, terris cultis et incultis, «^gris, pratis, campis, ps^cnis, atque compascuis, vineis, silvis, fo- restis, venacionibus, aquis' aquarnmque decursibus, piscacio- nibus^ molendinis, viis et inviis, exitibus et reditibus, mo- bilibus et inunobilibus, quf sitis et inquirendis, cunctis appen- diciis et ntilitatibus quf adhuc diel aliquo modo aut inveniri vel nominari possunt, cum banno nostro et fredo. Hoc regali nostra immunkate dementer adicientes ne aliquis comes vel vicecomes sive aliquis publicus iudex, aut quilibet ex iudi- eiaria potestate, potestatem habeat ullam in pr^nominata iam Villa et ipsios adiacenciis paratas vel colleetas faciendi aut

1024 September 11. 27

fldeiussores tollendi, ant fares capiendi, vel aliqnid ex iudi- eiali sentencia exigendi, prfter advocatnm et ministeriales, qnos episcopus et fratres Spireasis ecclesi^ eidem loco pr^- fecerint. Et ut h^c nostra tradicio firmius observetur^ hanc cartam inde conscribi, et eam nostri sigilli iussimus impres- sione sigillari. Signum domni invictissimi regis ünonradi •{*. Udalricns cancellarias vice Aribonis arcbicancellarii recog- novi. Data Jil. idus septembris anno dominicf incarnacionis BfXXlIlI. indictione VII. anno vero regni domni Cuonradi se* cundi I. Actum Ingelenheim in Dei nomine feliciter amen*

27. Cont'od 11, könig htitäügei dem insekofe 9f^althcr m Speyer die freiUusung einiger hihTgen gegen einsteUung anderer, Speyer. 1025 itdi 14.

Jin nomine sanctf et individuf Trinilatis. Chuonradns divina fayente clemencia rex. Noverit omniom Christi nostrique fide- liom nniversitas, qualiter Unaltherus Spireasis ecciesif vene- rabilis episcopus interventu dilectissim^ coniugis nostr^ Gi- sela reginf nostram celsitudinem adiit humiliter deprecans, ut facta quf scriptis suis secundum fidelium suorum consi- lium perpetravit nostro regali pr^cepto confirmaremus atque corroboraremus , in quibus continebatur qnod ipse duos fra* tres Diedericum et Ebernandum, et sorores eorum Ruoze- lam, Ymmam, Giezelam cum filiis et filiabus eorum, quorum nömina sunt h90, Durinc, Betecha, Diezuiiib, Diemo, Mazela, Liutfrit, ex servili patre et matre ingenua progenitos, ob quorundam fidelium consiliariorum peticionem atque eorum id est patris et matris voluntariam et strenuam erga se suosque pr^cessores servitutem per commutacionem totidem mancipiorum quorum nomina hf c sunt, Huozo, Bürga, Gisela, Uocca, Heliza, Engizo, Druda, Nanno, Saleman, Uuibelin, Libeza ex servilibus personis censuales fecisset consenciente clero et populo non aliqua sui honoris prfsumpcione elatus, sed pocius canoni^ capitularisque antecessorum nostrorum Karoü, Luduuici, Lotharii auctoritate fultus, ea videlicet ra- cione ut prf dieta hiancipia pro commutacione data in vice et in loco dominörum suorum serviant, ipsi vero domini ac dominf cum omni progenie eorum infra legem censualem perpetualiter stabiliantur, canonica lectione affirmante, qu^ in sexagesimo quinto capitulo quinti Toletani concilii sie con- tinet, episcopo Heere per, commutacionem mancipiorum. ec.c>\st*

80 1032 februar 20«

tum esse volninns , qnaliter nos in loco nostro bereditario Lintbnrg nominato manentes pro remedio animf nostrf et coDtectalis nostr^ Giself imperatrids angnst^ et amantissimf nostr^ prolis Heinrici regis, fideli nostro Regingero Spireosi episcopo et ecclesif , cid ipse Deo donante pr^ sidet^ smsqne saccessoribus abbaciam Suarzaham vocatam, sitam in pago MorteDOwa in comitatu Beretboldi cnm omnibos ad eandem pertinentibus, cnm areis, ^dificiis, mancipüs utrinsqne sexns, eeclesüsy decimacionibos , villis, agris, terris, cnltis et in- cnltisy pratis, pascnis^ campis, silvis, venacionibns, aqnis aqnanunve decorsibns, piscacionibns, molis, molendinis, vüs et inviis, exitibns et reditibus, qufsitis et inquirendis, sen com omni ntilitate, quf ad eandem iore ac legaliter perti- net, in proprium tradimus, eo qnoqoe tenore, nt pr^fatns episcopus snique snecessores ammodo et nsqne in sempiter- num abbatif a nobi^ in prffato loco Lintbnrc constractf , et in sno episcopio sitf, misericordes defensores^ adintores contra omnes bomines pro posse atque nosse ad insticiam existant. Et nt bfc tradicionis auctoritas stabilis et incon« vnisa omni tempore perseveret, hoc pr^ceptom inde con« scriptom snbtns manu propria roboratnm sigillo nosti'O in- signiri iussimus. Signum domni Cnonradi invictissimi Roma« nonun imperatoris augusti •{•• Uodabicus cancellarius vice Bardonis archiepiscopi recognovit Data X. kal. marcii, indic- tione XY. anno dominic^ incarnacionis BIXXXII. anno aotem dmnni Cuonradi secnndi regni Vllf. imperii vero V. Actum Lintbnrc feliciter amen.

30« Ueünrich IIL honig schenkt der domkirche %u Speyer das gut Rbthenfels im Ufgaue. j^aehtft. 1041 iuni 6.

In nomine sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex« Si aliquem locum Deo sanctisqne eius die noctoque ad serviendum specialiter mancipatum, ex bHs, quf nostr^ sunt proprietatis, cnpimus ditare et ditamus, nt pro temporalibns sempiterna, immo pro cadacis in perpeiuo manencia bona capiamus, minime dubitamus. Ouapropter Om- nibus Christi nostriqne fidelibns, tam futuris quam pr^ sentibus perspieuum esse volnmus, qualiier nos ob maternam peti- cionem dilectissim^ genitricis nostr^ Gisel9, imperatricis au- gnstf , ac ob remedium anim^ dilectissimi genitoris nostri Cunradi imperatoris augusti a nobjs; dum vixerimus, nnnquam'

1041 ianl «. 81

obliviscendi sanctf Spirensi ecclesi^ in honorem sanctf Dei genitricis Marif constrnctf , ad nsam fratrnm ibidem Deo si- •biqae per singala dierum noctiumqne momenta famolancinm, sub hac condicione, at ipsom ipsamqne tanto stadiosins, tan- toque devocins pro reqnie anim^ pr^dicti patris nostri ac pro stabilUate vit^ nostrf Omnibus horis oracionum mianmi victimis non cesseni interpellare^ tale prfdiom, qnale Hein- ricns comes sui iuris nobis dedit, ac in proprium tradidit, Ro- tenvels dictum^ in pago Ufgowe in comitatu Adalberti comitis sitnm, cum omnibus suis pertinenciis, hoc est utrinsque sexus mancipüs, areis, f dificiis, terris cultis et incultis, agris, pra- tis, pascuis, campis, silvis, venacionibus, aqnis aqnarumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibns , exitibus et re- ditibus, viis et inviis, sive cum omni utilitate, quf ullo modo inde poterit provenire, in proprium dedimus atque tradidi- mu^. Ea videlicet racione ut ipsi, qui nunc in prfsenciarum sunt fratres, aut qui post ipsos sunt futuri, de prffato prf- dio liberam dehinc potestatem habeant, tenendi^ commutandi, precariandi, vel quicquid eisdem placuerit, ad communem iilorum ntilitatem faciendi. Et ut h^ c nostr^ tradicionis auc- toritas stabilis et inconvulsa permaneat, hanc paginam inde conscribi, eamque manu propria, ut subtus videtur, corro« borantes sigilli nostri impressione iussimus insigniri Signum domni Heinrici tercii regis invictissimi f. Eberhardus can*. eellarius vice Bardonis archicapellani recognovit. Data VIII: idus iunii, indictione Villi, anno dominicf incarnacionis MXLI. anno autem domni Heinrici tercii ordinacionis eins XIII« regni yero Hl. Actum Aquisgrani palatii feliciter amen.

31. Heinrich HL könig ühtrgiebt seiner gemahiin jägnes einigt landgüter in und bei Pappenheim, Kauffungen. 1044 tun. 1.8«

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Notum sit omnibus Gliristi nostrique fldelibus, tam futuris quam prfsentibus, qualiter nos dilect^ contectali nostr^ Agneti reginf quf dam prfdia Dietuordi et Wetelesheim et Pappenheim dicta in nostrum ins atque do-» minium hereditario iure redncta, pro dote in proprium tra- didimus sita in pago Swalevelden et in comitatu Chuononis comitis cum omnibus suis appendiciis, hoc est utrinsque sexoB mancipüs, areis, f dificiis, terris, cultis et incultis, pra- ÜMj paseuis; aquis^ aquarum decorsibus^ molis, molendiüi«;^

8d 1^ iftnoar 18.

luscacionibus^ silvis, venacionibajs, exitibns et reditibus, viii et inyiiSy qnfsitis et iaquirendis cum omni utilitate^ quf aUo modo inrfe poterit provenire. Ea videlicet racione, nt jurf |io«> naönata r^gina de pr^ falls prf diis liberam debino potestatem habeat^ obtioendi, tradendi, commotandi^ preoariandi^ vel quicquid sibi placuerit iode faciendi. Et nt hf o regif nostrf tradicionis auctoritas stabilis et inconvulsa omni firo perma- neat, hanc cartam.inde conscriptam manu propria, ut infira videtur, corroborante» sigilli nostri iussimus impressione ftigniri, Signum domini Heinrici tercii *{* regia invictisumi Adelgerus cancellarios vice Bardonis archicancellarii recog* novL Data XY. kal« februarii anno dominicf incarnacionis MXLIIII, indictione XII* anno autem domini Heinrici tercii ordinacionis eius XYI. regni vero V. Actum Choffimge m Dei nomine feliciter amen.

32. Heinrich Jlh k'önig übergiebi seiner gemakUn Agnes mehrei^ landgüter in Sachsen^ Rockidech, 1046 itUi 8.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricns divina favente clemencia rex, Omnium Dei nostrique fidelium, tarn fttturorum quam presencium^ noverit universitas, qualiter nos special! amore legitimi et coniugalis thori^ dileetf contectali nostr^ Agneti regin^, tale prfdium, quäle Eckchardus marchio vita illius superstite liberaliter obtinuit^ in Burch« wardo, Rochideh et Lisnich, et in Borchwardo Grobi et Bo-r lechma et in Burchwardo Cholidistcha regali auctoritate in proprium tradidimus, in nostrum ins atque dominium ex eius liberal! tradicione cum hereditario iure redactum, situm in Misnensi marchia et in pago Chutibi dicto, cum omnibus suis appendiciis, hoc est utriusque sexns mancipiis, urbibus, fdi- ficiis, terris, cultis et incultis, pratis, pascuis, aquis aqua- rumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, silvis, venacionibus , exitibqs et reditibus, viis et inviis, qu^sitis et inquirendis cum omni utilitate^ quf uUo modo inde poterit provenire. Ea yidelicet racione, quod dicta Agnes regina de pr^nominatis prfdüs liberam dehinc potestatem babeat, ob* tinendi, tradendi, vendendi, conunutandi, precariandi^ vel quicquid sibi placuerit inde faciendi. Et ut hf c regi^ n08tr9 tradicionis auctoritas stabilis et inconvulsa per succedencium temporum momenta permaneat, hanc cartam inde conseriptani manu propria, ut infra videtor, corroboranteS; sigilli i^ostd

1046 iuU 8. 33

iussimus impressione signiri. Signum domini Ileinrici tercii regis invictissimi f« Theodericus cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognovi. Data VIII. idus iulii, anno domi- pic^ incarnacionis MXLVI« indictione Xllll. anno autem domini Heinrici tercii ordinacionis eius XVII I, regni vero VIII. Ac- tum Rochidech feliciter amen.

33. Heinftch III, hÖnig schenkt dcv domkirche %n Speyer den hof Nürtingen im Neckargaue, Augsburg, 1046 sept, 7.

An nomine sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Si in \inea Dei omnipotentis hora licet undecima vocati digne laboraverimus, divina pr^veniente gracia pares effici speramus bis, qui portaverunt pondus diei et fstas. Id autem facere credimus, si ecciesias Dei collatis a 8e beneficiis fideliter sublimemus. Quapropter omnium Cbri- i^ti nostrique fidelium tam futurorum quam prf sencium noscat universitas, qualiter nos pro remedio animarum videlicet pa- tris nostri beat^ memoria Chuonradi imperatoris augusti ac amantissim^ matris nostr^ Gisil^ simulque ob salutem et re- medium animf nostr^ atque Agnetis reginf nostrf contecta- lis dilectf^ sanct^ Spirensi ecclesi^ in honore beatissim^ Dei genitricis construct^, in qua corpora patris nostri matrisque ßonsepulta remanent, fratribusque inibi Dei servicio assidue vacantibus^ quandam purtem nomine Niuritingin, sitam in pago Neckergovve in comitatu Werinbarii comitis^ cum omnibus suis appendiciis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, f di- ficiiSy agriSy terris^ cultis et incultis, pratis^ pascuis, aquis aquarumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, sil- vis, venacionibus, exitibus et reditibus, viis et inviis^ qu^sitis et inquirendis cum omni utilitate, qu^ ulio modo inde poterit provenire, in proprium tradidmms. Eo nimirum tenore^ ut eiusdem ecciesif pi^positus eiusque successores, cum con- siiio et consensu fatrum de eadem curte liberam deinceps habeant potestatem tenendi, commutandi, precariandi^ vel quicquid sibi placuerit ad usum fratrum inde faciendi. Si autem^ quod absit, aliquis eiusdem sedis episcoporum aut si« bimet ipsi usurpare, aut alicui in beneficium dare, vel quo- que modo a servicio fratrum pr^sunipserit abalienare, bis aut ter ab berede nostro et fratribus monitus, ut emendet et renuerit^ sibique in ammonicione obedire contempserit, idem npster proximus beres dimidiam libram auri in publico pon-

34 1046 September 7.

dere ad altare sanctf Mari^ persolvat, sibique snpradictam cnrtem hereditario iure possidendam redimat. Et ut hf c nosti'f tradicionis et constitucionis aQctoritas stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat haue cartam inde conscriptam manu propria, ut infra poterit videri corroborantes sigillo nosti^o iassimus insigniri. Signum domni Heinrici tercii regis invic- tissimi f. Theodericus cancellarius vice Bardonis archi- cancellarii recognovi. Data VII. idus sept. anno dominicf incarnacionis MXLVl. indictione XIIII. anno autem domni Heinrici tercii ordinacionis eins XVIll. regni vero VIJI. Ac« tum August^ in Dei nomine feliciter amen.

84* Beinrieh 11h känig schenkt der damkirehe %u Speyer den Im/* Mindelheim in Schwaben. Augsburg, 1046 sept. 7.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Evangelicis Domini nostri Diesu Christi pr^ceptis instruimur divinis cnltibus invigilare sanctorumqne suorum ecclesias coUatis a se beneficiis sublimare, quando veniam eorum intercessionibus mereamur obtinere. Quapropter nniversitati Christi nostrique fidelium prfsencium videlicetao futurorum perspicnum esse volumus, qnaliter nos pro remedio animarum scilicet dilectissimi patris nostri, beatf memoria Chuonradi imperatoris augusti ac amantissim^ nostr^ geni- tricis Gisilf august^ atque nostra perpetua salute contecta- lisque nostr^ Agnetis scilicet regin^, sanct^ ecclesif Spirensi in honore beatissim^ Dei genitricis constructf , in qua Cor- pora patris nostri matrisque consepulta remanent, fratribus- que inibi Dei servicio assidue vacantibus, quandam curtem Mindelheim dictam, sitam in pago Duria in comitatu Udalrici comitis, cum Omnibus suis appendiciis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, terris, cultis et incultis, pratis, pascuis, aquis aqnarumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, sil- vis, venacionibus, exitibus et reditibus, viis et inviis, qu^sitis et inquirendis, cum omni utilitate, quf uUo modo inde potuerit provenire in proprium tradidimus. Eo nimirum tenore, ut eius- dem ecclesif pr^positus eiusque successores cum consilio et con- sensu fratrum de eadem curia liberam deinceps habeant pote- statem tenendi, commutandi, precariandi, vel quicquid sibi pla- cuerit ad usum fratrum inde faciendi. Si autem, quod absit, ali- quis eiusdem ecclesi^ episcoporum autsibimetipsiusurpare, ant alicui in beneficium dare, vel quoquo modo a servicio fratrum

1046 September 7* 35

prf sumpserit abalienare, bis aut ter ab berede nostro monitus, nt emendet, et si renuerit sibique in ammonicione obedire contempserity idem noster proximus heres dimidiam libram aari in poblico pondere ad altare sanctf Mari^ persolvat^ sibique supradictam curtem hereditario iure possidendam re- dimat. Et ut hf c nostr^ tradicionis et constitucionis auctori- tas regalis stabilis et inconvulsa omni f vo permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria corroborantes sigilli nostri impressione iussimus insigniri. Signum domni Heinrici iercii regis invictissimi -{*. Theodericus cancellarius vice Bar- donis archicancellarii recognovi. Data VII. idus septembris, anno dominicf incArnacionis MXLVJ. indictione XIIII. anno autem domni Heinrici tercii ordinacionis eius XVIll. regni vero VUI. Actum August^ in Dei nomine feliciter amen.

35* Heinrich III, könig schenkt der donJarche %u Speyer guter in Nussdorff Sehaidt, Lauterbach und Salmbach, Augsburg t 1046 sept. ?•

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina ' favente clemencia rex. Magnum quidem pr^mii meritum apnd conditorem umnium Deum procul dubio promereri speramos^ si venerabilia loca prf diis rebusque possessionis nostr^ aliis ad divin^ laudis honorem, sanctornmque ob conmiemoracio- nem concesso tempore amplificamus. Proinde Omnibus Christi nostrique fidelibns tam fnturis quam pr^sentibus notum esse volnmus^ qualiter nos pro remedio anim^ patris nostri Cuon- radi imperatoris augusti, beatissim^ in f vum recordacionis, et matris nostrf Gisel^ imperatricis augustf , simul eciam dilec- tissimf coniugis nostrf reginf Cuonigundis pif memoria atque pro nostra perpetua salute, contectalisque nostrf Agnetis sciücet reginf, sanctf Spirensi ecclesif in honore sanctissim^ virginis Marif constructf , in qua corpora patris nostri ma- trisque consepulta remanent, fratribusque inibi Dei servicio assidue vacantibus, qu^dam pr^dia in villis Nusdorff, Spir- gesceid, Lutderbach, Salhunbach, in pago Spirägowe, in 00- mitatn Hugonis comitis sita, cum c^teris adiacentibus villis, quas sfpedictus genitor noster in eodem pago et comitata uUo modo acquisivit, nobisque hereditario iure reliquit, cum Omnibus appendiciis suis, cum mancipüs, areis, ^dificiis, agris^ vineis, terris, cultis et incultis, pratis, pascuis, campis, sil- vis, venacionibus ; aquis aquarumque deoursibus, molis, mo->

36 1046 September 7.

lendinis, {(iscacionibus , exitibus et reditibus, viis et inviis, qu^sitis et inquirendis, cam omni ntilitate, qu^ ullo modo inde poterit provenire, in proprium tradidimus. Eo niinironi tenore, ul eiusdem ecclesi^ pr^positus, einsque successores cum consilio et consensa fratrnm de prftitulatis prfdiiii U- beram dehinc pptestatem babeant, tenendi, commutandi, pre- cariandi, velquicquid sibi placuerit, ad usum fratrom inde faciendi^ Si autem, quod absit, aliquis eiasdem ecclesif epi- scoporiim, aut sibimet ipsi usurpare, ant alicuiin beneficiom dare, vel quoqno modo a servicio fratrnm prf snropserit aba- lienare, bis aut ter ab berede nostro et fratribus monitns, nt emendet, et si renuerit, sibique in ammonicione obedire contempserit, idem noster proximus beres dimidiam libram auri in publico pondere ad altare sa'ncte Mari^ persolvat, sibique supradicta pr^dia hereditario iure possidenda redi- mat. Et ut h^c nostr^ tradicionis, constitucionis auctoritas stabilis et inconvulsa omni ^vo permaneat, hanc cartaminde conscriptam manu propria corroborantes sigillo nostro ius- simus insigniri. Signum domni Heinrici tercii regis invictis- simi-j*. Theodericus cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognovi. Data VII. idus septembris, anno dominic^ incar- nacionis MXLVI. indictione XIIII, anno autem domni Heinrici tercii ordinacionis eins XVIII. regni vero VIII. Actum Au- gast9 feliciter amen.

36. Heinrieh 111^ hbnig schenkt der domkirehe %u Speyer die därfer Spergelbach und Lug im Speycrgtiue^ Augsburg, 1046 sepL 7,

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricus divina farente clemencia rex. Si ecclesias Dei dignis ' et congmis honoribus exaltaverimns easque amplificando sublimaverimus, divinitatis misericordiam nobis prompciorem et clemenciorem adesse et prodesse * non dubitamus. Quapropf er omnium Christi nostrique fidelium nniversitati notnm volumus fieri, qualiter nos pro remedio animarnm scilicet genitoris nostri Chuonradi piissimf memoria imperatoris äugusti, ac aman- tissim^ matris nostrf Gisilf august^, nee non dilectissim^ coniugis nostr^ Chuonignndis regin^ beat? memoria, atqne pro nostra perpetua salute contecfalisque nostr^ Agnetis re- ginf, sanct^ Spirensi ecclesif in honore beatissim^ Dei ge- nitricis construct?, in qua corpora patris nostri matrisqae consepulta remanent, fratribusque inibi Dei servicio assidae

1046 September 7« ^T

vacantibiis , qnasdam villas Pillungisbach et Luoch dictas in pago Spirichgouwe in comitatu Hugonis comitis sitas, quas ex avia nostra Adelheid dicta iure hereditario snscepimas, cmn omnibns appendiciis, hoc est utriusqne sexns mancipiis, areis, ^ficiis, agris, terris cnitis et incnltis, pratis, pasems, aqnis aquarumque deeursibus, molis^ molendinis, piscacioni- bns, silvis, venacionibns , exitibns et reditibas, viis et inviis, qn^sitis et inquirendis, sen com omni ntilitate, qu^ ant scribi potest, aut dici, in proprium ti*adidimus. Eo nimimm tenore, nt eiosdem ecclesif pr^positus eiusque successores cum con- silio et consensu fratrnm * de eisdem villis liberam deinceps habeant potestatem tenendi, commutandi, precariandi, vel qmcquid sibi placuerit, ad usum fratrum inde faciendi. 8i autem, quod absit, aliquis eiusdem ecclesi^ epiiäcoporum, aut sibimet ipsi usurpare, aut alicui in beneßcium dare, vel quo^ quo modo a servicio fratrum abalienare pr^sumpserit, bis aut ter ab berede nostro et fratribus monitus, ut emendet^ et si renuerit, sibique in ammonicione obedire contempserit, idem noster proximus faeres dimidiam libram auri in publico pondere ad altare sanct^ Marif persolvat, sibique supradic- tas villas hereditario iure possidendas redimat. Et nt hfc nostr^ tradicionis et constitucionis auctoritas stabilis et in- convulsa omni ^vo permaneat, hanc cartam inde conscrip- tam manu propria corroborantes sigilli nostri impressione inssiinus insigniri. Signum domni Heinrici tercii regis invic- tissimi •{*. Theodericus cancellarius vice Bardonis archican- cellarii recognovi. Data VII. idus septembris, anno dominicf incarnacionis HiXLVI. indictione XIIII. anno autem domni Heinrici fercii ordinacionis eins XVIII. regni vero VIII. Ac- tum August^.

37« Heinrich III, könig schenkt der domkirche %u Speyer das dorf Lockweiler im Bietgaue. Augsburg, 1046 sept, 7.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Celsitudo nostr? dignitatis, quf nobis illuxit munere divin^ maiestatis, instigdt nos ecciesiis Dei tanto ardenciud curam impendere, quanto nos constat cflei^tis gracif dona largius percepisse. Quapropter omnium Christi nostrique fideiium tam futurorum quam pr^sencium noscat uni- versitas, qualiter nos pro ^terna beatitudine piissimi genitoris nostri Cuonradi imperatoris. augusti et matria nostt^ Ov&f&V^^

88 1046 September 7«

simid eciam dilectissim? coniugis nostr^ regin^ Gaoniguadis pi^ memoria, atque pro nostra perpetaa salute contectalisqae nostr^ Agnetis scilicet regin^, sanct^ Spirensi ecclesif in qua Corpora patris nostri matrisque consepnlta remanent, fratri- busque inibi Dei servicio assidue vacantibug, quandam villam Lokwilare dictam in pago Bietgowe in comitata Bezelini co-* mitis sitam, qnam ex avia nostra domna videlicet Adelheid iore hereditario soscepimus, coin omnibos appendiciis, man-* cipiis, areis, ^dificiis, agris, terris, cultis et incnitis, pratis, pascuis, campis, silvis, aquis aquaromque decorsibos, molis, molendinis, viis et inviis^ exitibas et reditibas, qu^sitis et inquirendis sea com omni utilitate, qaf aut scribi potest ant noniinari, in propriam tradidimus. Eo nimirum tenore, ut eins-' dem ecclesi^ pr^positus, eiosque successores, com consilio et consensu fratrum de eadem villa Überall deinceps habeant potestatem tenendi, commatandi, precariandi vel quicqoid sibi placnerit ad usom fratrum inde faciendi. Si aatem, quod ab- sit^ aliquis eiusdem ecclesi^ episcoporum aut sibimet ipsi usur7 pare aut alicui in beneficium dare vel quoquo modo a ser- vicio fratrum pr^sumpserit afoalienare, bis aut ter ab berede nostro monitus, ut emendet, si renuerit sibique in ammonicione obedire contemserit, idem noster proximus heres dimidiam libram auri in publice pondere ad altare sänct^ Mari^ per- solvat sibique supradictam villam hereditario iure possidendam redimat Et ut hf c nostr^ tradicionis et constitucionis regalis auctoritas stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria corroborantes sigillo nostro iussimus insigniri. Signum domni Heinrici tercii regis invictissimi -j*. Theodericus cancellarius vice Bardonis archi- cancellarii recognovi. Data VII. idus septembris, anno domi- nier incarnacionis MXL VI. indictione Xllil. anno autem domni Heinrici tercii ordinacionis eins XVIII. .regni vero VIII. Ac- tum Augustf feliciter amen.

38. Heinrich IMI, könig schenkt der damkirche %u Speyer ein gut %u Baden im Vfgaue, Augsburg^ 1046 sepL 9.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Magnum quidem pr^mii meritnm apud conditorem omnium Deum promereri speramus, si eccle- sias Dei prfdiis, rebusque possessionis nostr^ aliis ad di- vin^ laudis honorem, sanctorumque commemoracionem tem«

lOM September 9. 89

pore ooDcesso ditamus. Qaapropter omnes sanctf Dei ec- clesif nostrique noverint fideles tarn futuri qaam pr^senteSi qaaliter dos pro fterna requie animf patris nostri Chnofi- radi imperatoris angnsti, beatissim^ recordacionis, et matris nostr^ Gisilf imperatricis, simul eciam dilectf coniagis no-* Bt^9 GhuoDigaDdis regiof, atque pro nostra perpetoa salute, contectalisque nostrf Agnetis scilicet reginf , sanctf Spirensi ecclesi^ in honorem sanctissim^ virgiois Mari^ constructf, in qna corpora patris nostri matrisqne consepnlta remanent^ fratribnsqae inibi Dei servicio assidue vacantibas^ qaoddam prf diom in villa Baden in pago Ufgonwe in comiiatn Adal- berti comitis sitam, qnod sfpedictns genitor noster acquisi- Vit; nobisque her'editario iure reliqnit, cum Omnibus suis ap- pendiciisy hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, (dificiis, agris, campis, terris cnltis et incultis, pratis, pascuis, silvis, venacionibus, mercatis, theloneis, aquis aquarumque decursi- bus, piscacionibus, molis, molendinis, qu^sitis et ioquirendis et cum omni utiiitate, quf ullo modo inde poterit provenir^, in proprium tradidimus. Eo nimirum tenore, ut eiusdem ec- clesif prfpositus eiusque successores cum consUio et con- sensu fratrum, de eodem pr^dio liberam deinceps habeant potestatem tenendi, commutandi; precariandi, vel quicquid sibi inde placuerit, ad usum fratrum faciendi. Si autem, quod absit, aliquis eiusdem ecclesi^ episcoporum aut sibimet ipsi nsnrpare^ vel alicui in beneficium dare, vel quoquo modo a servicio fratrum pr^sumpserit abalienare, bis aut ter a suc- cessore nostro et fra^ribus monitus, ut emendet, et si renue- rit, sibique in ammonicione obedire contempserit , idem no- ster proximus heres dimidiam libram auri in publico pondere ad altare sanct^ Marif persolvat, sibique snpradictum pr^- dium hereditario iure possidendum redimat. Et ut h^c no- strf tradicionis et constitucionis regalis auctoritas stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat, hanc cartam inde con- scriptam manu propria corroborantes sigilli nostri impres- sione iussimus insigniri. Signum domni Ileinrici tercii regis invictissimi ^. Theodericus cancellarius vice Bardonis archi- cancellarii recognovi. Data V. idus septembris, anno domi-* nic^ incarnacionis MXLVI. indictione XIIII. anno autem domni Ileinrici tercii ordinacionis eins XVIII. regni vero VIII. Ac- tum August^ in Dei nomine feliciter amen.

40 1046 September 9.

39. Heinrieh IlL könig erneuert der domkirche %u Speyer die scheue kung der guter %u löhlingen. Augsburg, 1046 sept, 9.

In nomine sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricas divin a favente clemencia rex. Si aliquid ecciesiis Dei de regia nostra munificencia accommodaverimos , id procul dubio ad statnm regni nostri et prosperitatem vitf , ac ^tern^ beati- tudinis prfmia consequenda nobis profuturum esse confidi- mus* Qaapropter omnium Christi nostriqne fidelium tarn fu- turorum quam et pr^sencinm noscat universitas, qualiter nos pro ^terna beatitudine piissimi genitoris nostri Cuonradi im- peratoris augusti et matris nostr^ Gisel^ imperatricis augnstf , simul eciam coniugis nostr^ regin^ Cuonegundis pi^ memoria, atque pro nostra perpetua salute contectalisque nostr«^ Ag- netis scilicet regin^ , sanct^ Spirensi eccleiäf , in qua corpora patris nostri matrisque cousepulta remanent, fratribusque inibi Dei servicio assidue vacantibus, quoddam nostri iuris prf^dinm in villa lohaningun vocata in pago Creicbgouwe et partim in Funcinchgouwe, in comitatu Wolframmi comitis si- tum, cum Omnibus suis appendiciis, hoc, est utriusque sexos mancipiis, areis, ^dificiis, ecclesif decimis, agris, terris^ col- tis et incultis, pratis, pascuis, campis, silvis, vineis, forestis, venacionibus , aquis aquarumque decursibus, piscacionibus, molis, molendinis, viis et inviis, exitibus et reditibus, qu^si- tis et inquirendis^ cum omni utilitate, quf nllo modo inde poterit provenire^ in proprium tradidimus, cum banno nostro et fredo, hoc adicientes, ne aliquis comes vel vicecomes sive aliquis ex iudiciaria potestate, ullam in pr^dicta villa habeat potestatem, et in adiacenciis paratas vel collectas faciendi, vel aliquid ex iudiciali sentencia exigendi pr^ter advocatum et ministeriales, quos pr^positus et fratres eidem loco pr^fecerint. Eo nimirum tenore, ut prfpositus eiusdem ecclesif eiusque successores cum consilio et consensu fra- trum de eodem prf dio liberam deinceps habeant potestatem tenendi, commutandi, precariandi, vel quicquid sibi placuerit, ad usum fratrum inde faciendi« Si autem, quod absit, ali- quis eiusdem ecclesif episcoporum aut sibimet ipsi usurpare aut alicui in beneficium dare, vel quoquo modo a servicio fratrum pr^sumpserit abalienare, bis aut ter ab berede no- stro et fratribus monitus, ut emendet, et si renuerit, sibique in ammonicione obedire contempserit, idem noster proximus heres dimidiam libram auri in publico pondere ad altare Banctf Mari9 persolvat; sibique supradictum pr^dium here-

1046 September 9. 41

•

-ditario iure possideDdum redimat. Et nt hfc iiostrf tradi- doDis et oonstitociOnis anetoritas stabilis et iocoDvnlsa omni ^o permaneat, baue cartam iode conscriptam manu propria eorroborantes, sigiUo noBtro iussimus iosigniri. Signum domni Heinrioi tercii regis invictissiini f. Theodeticns cancellarius vice BardooMi arcbicaDoellarii recognovt Data V. idus sep- ■tembria} aiäio dominio^ iocarnacioDis MXLVl. indictione Xllll« anno antem domni H^inrici tercii^ ordinacionis eins XYIII. regni vero ^ni. Actum August^ feliciter amen.

40« Beiatrieh lil. künig emtuert der domkirche zu Speyer die sehen- kung eines gutes %u Rothenfels, Augsburg^ 1046 sept 9.

An- nomine sanct^. et individu^ Trinitatis« Heinricus divina favente clemencia rex. Si aliquem locum Deo sanctisque eins die noctuque ad serviendum specialiter mancipatum, ex hiis, quf nostrf proprietatis sunt, cupimus ditare et ditamus, ut pro temporaIä)UB sempiterna, inuno pro caducis in perpetno ma- nenci^ bona capiamu«, minime dubitamus. Qnapropter omnibus Christi nostrique iidelibus tarn futuris quam prfsentibus per- apicuum eisse yolumiua, qualiter nos ob remedium anim^ dul- cissimi genitoris nostri Cuonradi imperatoris augusti, et ma- tris noatr9 Giself . imperatricis augustf , simul et coniugis no- ati^ reginf Cuonetgundis pif memoria, atque pro nostra per- petua salute, contectalisque nostr^ Agnetis acilicet regin^, •anct^ Spirenai eccleaif in honore sanctf Dei genitricis Marif .conatructf, in qua corpora patris nostri matrisque consepulta jremanent, fratribusque inibi Sei servicio assidue vacantibus, tale prfdium, qual^. Heinricus comes sui iuris nobis dedit ac iß proprium tradidit^Rotenuels dictum ^ in pago Ufgouwe in comitatu Adelberti comitis situm, cum omnibus suis pertinen- ciis, hoc -est utriusque sexus mancipiis, areis, f dificiis, terris, Otitis et incultis, t^gris, caap^is, pratis, pascuis, silvis, vena- cionibua^ aquia aquarumque decursibus, molis, molendinis^ pis- cacionibus^ exitibus et reditibuS) vüs et inviis, qui^sitis et in- .qwrendis, cum omni utilitate, qu«^ uUo modo inde poterit pro- venire in proprium tradidimus. Eo nimirum tenore, ut eiusdem eccleaif pr^positus eiusque Sfucceissores com consilio et con- s^usu fratrum de eodem pr^dio liberam deinceps habeant po- testatem tenendi, commutandi^ precariandi, vel quicquid sibi placuerity ad usum fratrum inde faciendi« Siautem, quod ab- :ait, aliquia episcoporum eiusdem ecdesi^ aut sibimet ipsi.usur-

42 1046 September 9.

pare, aut alicui in beneficium dare, vel quoquo modo a ser*- vicio fratrum prf sumpserit afoalienare, Ihs aut ter ab berede nostro et fratribus monitus, ut emendet, et si renuerit, sibique in ammonicione obedire contempserit , idem noster proximns heres dimidiam libram auri in publico pondere ad altare sanctf Marif persolvat, sibique supradictum pr^dium hereditario iure possidendum redimat. Et ut h^ nostrf tradicionis et «onsti- tucionis auctoritas stabilis et inconvulsa omni f\o permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria corroborantet, sigillo nostro iussimus insigniri. Signum domni Heinrici tercii regis invictissimi -j-, Theodericus cancellarius vice Bardönis archicancellarii recognovi. Data V. idus septembris, a^ano do- minier incarnacionis MXLVI. indictione XIlll. anno autem domni Heinrici tercii, ordinacionis eins XVIll. regni vero VIII. Actum Augustf in Dei nomine feliciter amen.

41. Heinrich UL kaiser übetlässi dem bisehofe SUgehodo I. %u Speyer und seinen nachfolgem die ahtei SehuHir%mch %u eigen, fVermu^ 1048 dee. 1,

In nomine sancf? et individu^ Trinitatis» • Heinrieus divina favente clemencia Romanorum imperator augustus. Si in do- minico agro devoti caduca seminamus, in tempore messis fructn centuplicato semper mansura recipere speramus, licet non nostra Deo demus, sed sua reddimus. Huins igitur tarn beati fructus spe excitati Omnibus Christi nostrique fidelibus tarn futuris quam prf sentibus notificamus, qualiter nos propter Deum, per quem in omnibus divites facti sumus, et honore imperiali sublimamur ad altare genitricis'snf, qood est Spirf, instinctn et peticione dilectf conteetalis nostrf Agnetis im- peratricis augastf, nee non Sigebödonis eiusdem ecclesif antistitis^ tam animabus parentom no^trorum pif memoria Cuonradi imperatoris, et Giself imperatricis^ quam nostri su- perstitum saluti coram Deo x>rovidentes, quandam abbaciam nomine Snarzaha in pago MOrtenowa, in comitatu Bertholdi sitam, cum omnibus suis appendiciis, id est areis, (dificiis^ utriusque sexus mancipiis, ecclesiis^ decimacionibns, villis, agris, terris, cultis et incultis, pratis, pascuis, compascuis, silvis, molis, molendinis, aquis aquarumque decursibus, vena- cionibaSy exitibus et reditibus, viis et inviis, qufsitis et in- quirendis, et cum omni utUitate, quf ullo modo inde poterit provenire in proprium tradimos. Ea videlicet racione, ut

1048 december 1. 48

prffatns episcopas saccessoresqae illios de sapradicta abba- cia liberam deinoeps jpoteflitatem habeaot obtinendi, comma- tandi, precariandi, et quicqoid illis ad asum ecdesif colli* baerit inde faciendi. Et nt hf c nostrf aactoritatis tradicio stabilis et inconvolsa omni succedentis temporis (vo perma- oeat, hanc cartam inde oonscriptam proprif manas inposicione confirmantes, sigiUi nostri inpressione iussimus insignirL Sig- num domni Heinrici. tercii regis invictissimi, secundi Roma- noram imperatoris augosti \^ Winitherius cancellarius vice Bardonis archiepiscopi et archicancellarii recognovl Data kal. decembria, anno dominicf incarnacionis MXLVIU. indic- tione I« anno autem domni Heinrici tercii regis, secundi Ro- manomm imperatoris aognsti, ordinacionis XVlll. regni vero Villi, imperii 11* Actum Wormaciy feliciter amen.

42. Uemrich MIL kmser üherUiitt mui heiwilUgung des hUehofes Sigeb^do 1, %u Speyer dem kloster Seh besitsungen %u Minfeld und Freckenfeld, Speyer, 1051 märz 15.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia Romanorum Imperator augustus. Si loca divinis cultibus mancipata ex bis, qu^ nostrf sunt proprieta- tis ditare cupimus et ditamus, ut pro temporalibus sempi- terna, immo pro caducis in perpetuo mansura bona capia- muS) minime dubitamus. Quapropter Omnibus Christi nostri- que fidelibus, tam futuris quam et prfsentibus, notum esse volumus, qualiter nos pro remedio animf nostri genitoris Cbuonradi imperatoris, felicis memoria, nostryque genitricis Gisilf imperatricis nostrique salute, nee non ob peticionem contectalis nostrf Agnetis imperatricis decimam, in loco Mun- deveit dicto^ cum capella Fricchen velt , aliisque villis iiluc pertinentibus, in pago Spircbgouue, et in comitatu Hugonis comitis sitam, iuste legaliterque concambio redemptam, sci- licet cum nostra proptia ecclesia in villa Sueninbeim de Spirensi episcopaiu, cum consensu Sigebodonis episcopi eins- dem loci, ad monasterium a domina Adelbeida imperatrice abgusta in Alsacia, in loco suf proprietatis, qui dicitur Salsa, ad fternam Dei laudem in bonore apostolorum Petri et Pauli constructum, monacbis ad pr^bendam ibidem Deo, suisque sanctis, die noetuque iuxta regulam beati Benedicti servien- tibus, in proprium dedimus atqud tradidimus. Ea videlicet racionC) ut abbaa eiusdem monasterü liberam potestatem

44 1051 märz 15.

habeat; qnidqnid sibi, quod ad umaa monasierii siauilqiie sit fratnnn, iode faciendi plaeuerit. Et ut b^e nostrf tradicionis imperialis auctoritas stabilis et inconTuIsa pennaneat, hanc cartam inde conscribi, eamque maau propria^ ut sabtiis vide» tnr, corroborantes, sigilli nostri impressione insnims nisigDiil Signum domni Heinrici tercü rpgi« invidtissimi, gecnndi Ro- manornm imperatoris augnsti •{•. Vainitfaetdns GancellariM vice Bardonis archicancellarii recognoTit.' Data idra marcii^ indictione IUI. anno doniinicf incarniacionis MLI. anno antem domni Heinrici tercii regia, secmidi imperatoris, eins ordina- donis XXII. regni XII. imperit V. ActiHii> Spirf feliciter ameik

43. Heinrich ML kmiut schenkt der domkirehe %u Speyer den lUf Bruchsal mit dem walde Lusshard im Kraichgaue* Goslitr, 1056 mai 6.

In nomine sanctf et individnf Trinitatis. Heinricns divina'fa- vente clemencia Ronü^nortim imperator augustus. Si de transi- toriis sumptibus et terrena nostra substanciäin usus ecdesiarum et Celestes thesanros aliquid honoris aut muneris conferimus^V mortales cum immortaü, terreifttres cum cf lesti, cum ftemo ca*- duci, hotnines cumDeo beata negbciagerimus, seminantes trans-^' eunda, ut semper mansura metamos, vendentes pereuncia, ut (tema recipiamus. Huius igitur tam beatf negociadonis spe excitati omnibus Christi nostrique fidelibus tarn futuris quam prf sentibus notificamus, qualiter nos propter Deum, per quem in omioibus divites facti sumus, et ho'nore imperiali sublimamur, ad altare genitricis su^, quod estSpir^, instinctu et peticione dilectf contectalis nostr^ Agüetis imperatricis, nee non inter- ventu amantissimi filii nosM et f quiTod Dei gracia regis Hein- rici, tam animabus parentum nostrorüm pif memoria Cnonradi imperatoris et Gisel^ imperatricis, quam nostri superstitum saluti coram Deo providentes, quandam aostr^ proprietatis corr tem Bruoselle dictam, cum foresto ad eandem curtem perti- nente Luzhart nominato, in pago Cragowe et in comitatu Wolframmi sitam, quam nobis consanguineus noster domnus Cuono in proprium tradidit, cum omnibus suis^ pertinenciis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, ^dificiis, agris, pas- ciHS, pratis, terris, cultis et incultis, silvis, venacionibas, aquis aqnarumque decnrsibus, piscacionibus, molis, molendinis, viis et inviis, exitibus et reditibos, qn^itis et inqnirendis, com omni utilitate, qu^ ullo modo inde potent ptV^enire, in pro« •

m6 mai 6. «ft

prram tradidimus. Ea ^idelicet condicione, ut prf fati loci epi- scepus suiqiie successores liberam debinc potestatem hafoeant, oommütandi , tradendi, precariandi, vel quicquid sibimet pla- cuerit, ad usus ecclesi^ inde faciendi« Et ut h^c nostrf im- parialis tradicionis auctoritas stabilis et inconvolsa omni fvo permaneat, faano cartam inde conscriptam propria manu, ut subtus videtur, corroborantes, sigilli nostri impressione iussi- mus insigniri. Signum domni Heinrici iercii regis invictissimi, secundi Romanorum imperatoris augusti •{•. Winitherius can- cellarius vice Luitbaldi archicpiscopi et archicancellarii re- cognovi. Data II. nonas maii, anno dominicf incarnacionis AILVI. indictione VIII. anno autem domni Heinrici tercii regis, secundi imperatoris, ordinacionis XXVII. regni vero XVIIII. imperii adtem X. In nomine Domini actum Goslarif feli- oiter amen.

44. Beinrieh IF, känig schenkt der d^mkirche %u Spetfer ein gut %u Bühl im Vfgaue, IVorms» 1057 ayril 5.

In nomine sanct^ et individuf Triuitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Omnium Christi nostrique fidelium tarn futurornm quam prfsencium industria noverit, qualiter nos pro remedio animarum beat^ memoria parentum nostro- rum Chuonradi et Giself , nee non et patris nostri Heinrici Romanorum scilicet imperatorum augustorum, ob interventum dileotf matris nostr^ Agnetis imperatricis augustf et ob fidele servicium dilecti nostri Chuonradi sanctf Spirensis fcclesif venerabilis episcopi, quoddam prfdium Puhile nominatnm in pago Ufgouue, in comitatu Reginpodonis comitis situm, ad altare in honore sanctf Dei genitricis Mari^ in pr^ fata f ccle-* sia dedicatum, cum Omnibus appendiciis suis, areis scilicet, fdificiis, utriusque sexus mancipiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, exitibus et reditibus, qufsitis et inquirendis, pascnis, compascuis, aquis aquarumve decursibus, molis, molendinis, piscacionibus , silvis, venacionibus, et cum omni ntilitate, quf ullo modo inde poterit provenire, donavimns atque in proprium tradidimus. Ea videlicet condicione, ut ex eodem pr^dicto prf dio ad patris nostri Heinrici impera*- toris scilicet augusti sepulchrum lumen administretur , per quod sibi nobisque indeficiens preparetur. Et ut hfc nostr? auctoritatis tradicio stabilis et inconvulsa omni ^vo perma- neat, bano cartam inde conscriptam manu propria eonfir«

46 10^7 april 5.

mantes sigilli nostri impressione iassimus insigniri. Signam domni Heinrici qaarti regis invictissimi •{*. Uuioitherius canr cellarius vice Liatpaldi archicancellarii reco^novi« Data no- nas aprilis, anno dominicf incarnacionis MLVII. indictione X. anno autem domni Heinrici qaarti regis, ordinacionis eins III. regni veröl« Actum Wormacif in nomine Domini felicitei: amen.

45. Heinrieh IF, h'dnig sehenkt der damJkirche zu Speyer ein gui tu Sulgen in Schwaben, f¥^orms, 1057 april 5.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Heinricas divina. favente clemencia rex. Si de temporalibas nostris bonis eq- clesias Dei aliqaatenus ditaverimas, id ad animarum salutem et ad regni nostri stabilitatem vere indubitanterqae profa- turam esse credimus. Unde qaique nostri fideles tam fotoii quam präsentes noverint, qualiter nos pro remedio animarum beatf memoria parentum nostrorum Cbaonradi et Gisela, nee non et patris nostri Heinrici, Romanoram scilicet imperatorum augastorom, ob interventum dilectf matris nostrf Agnetis imperatricis aagustf, et ob fidele servicium dilecti nostri Chuonradi sanctf Spirensis fcclesif venerabilis episcopi, quod-^ dam prfdium Sulicba nominatum in pago Solichgouae in comitatu Hessonis comitis situm, ad altare in honore sancty Dei genitricis Mari^ in pr^fata ^cclesia dedicatum, cum omr nibus appendiciis suis, areis scilicet, ^dificiis, utriusque sexus mancipiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, exitibus et reditibus, qufsitis et inquirendis, pascuis, compascuis, aquis aquarumve decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, sil- vis, venacionibus, et cum omni utilitate, quf ullo modo inde potent provenire, donaviirms atque in proprium tradidimus. Ea videlicet condicione, uti prffat^ ecciesif episcopus quo- tannis in anniversariis diebus felicis memoria avorum nostro- rum Chuonradi et Giself Romanorum scilicet imperatorum augnstorum, universis congregacionibus Deo ibidem servienti- bus, plenum servicium inde exhibeat, nee non et elemosina- rom consolacione pauperum inopif succurrat. Et ut h^c no- strf auctoritatis tradicio inviolabilis omni ^vo permaneat, hanc cartam inde conscriptam proprio manus astipülacione confirmantes, sigilli nostri impressione iussimus insigniri« Sig- num domni Heinrici quarti regis invictissimi •{*. Uuinitherius cancellarius vice Liutpaldi archicancellarii recognovi. Data nonas aprilis, anno dominicf incarnacionis lIlLVii, indictione X«

1057 i^ril 5. I 47

anno antem domni Heinrici quarti regis, ordinacionis eins III. regni^vero I. Actum Wormaci^ in nomine Domini feliciter amen.

46. Heinrich IF. hönig ichenkt der domkirche %u Speyer ein gut %u Herxhcim im Spegergatte^ fVorms, 1057 aprU 5.

J[n nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricas divina favente clemencia rex. Quicqaid de temporali nostra substan- cia in dominicom agrum seminamus, hoc messis tempore cen- tuplicatum nos receptoros esse speramus. Proinde Omnibus Christi nostrique fidelibus tam futuris quam pr^sentibus notum esse voinmus , qualiter nos pro remedio animf patris nostri beat^ memorif Heinrici scilicet imperatoris augnsti, ob inter- ventum dilectf matris nostrf Agnetis imperatricis et ob de- Votum servicium fidelis nostri Chuonradi sanct^ Spirensis ec- clesif venerabilis episcopi, quoddam prf dium Herigesheim no- minatnm, in pago Spirichgouue in comitatu Hugonis eomitis situm, ad altare in honore sanctf Dei genitricis Mari^ in prf- fata ecciesia dedicatum cum omnibus appendiciis suis^ areis scilicet, ^dificiis, utriusqne sexus mancipiis, terris, cultis et incultis, viis et inviis^ exitibus et reditibus, quf sitis et inquir rendis, pascuis, compascuis, aquis aquarumve decursibus, molis, molendinis, piscacionibus , silyis, venacionibus et cum omni utilitate, quf uUo modo inde poterit provenire, donavimus at- que in proprium tradidimus. Eo videlicet tenore, ut pr^fatus episcopus suique successores deinceps liberam habeant pote- statem, pr^dictum pr^ dium obtinendi, commntandi, precariandi, vel quicquid sibi collibuerit, quod ad utilitatem ecclesif per- tineat, inde faciendi. Et ut hf c tradicio stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria coofirmantes, sigilli nostri impressione iussimus in- signiri. Signum domni Heinrici quarti regis invictissimi f* Uuinitherlus cancellarius vice Liutpaldi archicancellarii re- cognovi. Data nonas aprilis, anno dominicf incarnacionis ML VII. indictione X. anno autem domni Heinrici regis, ordinacionis eins III. regni vero I. Actum Wormacif in nomine Domini feliciter amen.

47. Heinrich ly, kanig schenkt zum h, Emmerans- und h, Martini- altare in der domkirehe %u Speyer ein gut *u Deidesheim* fVarms, 1057 april 5.

In nomine sanetf et individu^ Trinitatis« Heinricus divina favente clemencia rex« Si loca divino cultui manci\}Ql9i «s.

48 i(^^ AprO 5.

habundancia nobis divinitus concessa aliqaantülain aagmenta«- verimtts, qnamvis non nostra, sed sua Deo reddamns, tarnen pro hac ipsa reddicione ^terna pr^mia nos accepturos esse non tlabitamns. Unde quique Christi nostrique fideles tarn ftituri quam präsentes noverint, qualiter noä pro remedio animarom beat^ memoria parentum nostrorum Chuenradi et Giself 9 nee non et patris nostri Heinrici Romanoram scilicet imperatorum augustorum, ob interventmn dilectf matris nostr^ Agnetis imperatricis augustf et ob fide]e servicium dilecti nostri Chuonradi sanctf Spirensis ecclesi? venerabilis epi- scopi, quoddaro pr^ diom Ditenesheim nominatum, in pago Spi- rigonue in comitatu Hugonis comitis sitmn, ad altare in ho- nore sancti Emmerammi martyris et sancti Martini confes- soris Spir9 consecratum, com omnibus appendiciis suis, areis scilicet, ^dificiis, utriusque sexus mancipiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, exitibus et reditibus, qufsitjs etinqui- rendis, pascuis, compascuis, aquis aquarumve decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, silvis, venacionibus, et cum omni utilitate, qu«^ uUo modo inde poterit provenire, dons^- vimus atque in proprium tradidimus. Ea videlicet €ondicione, ut quisquis ibidem Deo serviencium fratrum est pr^positus, liberam deinceps habeat potestatem pr^dictum pr^dium ob- tinendi, commutandi, precariandi, vel quicquid sibi coUibue- rit, quod ad utilitatem fratrum pertineat, inde faciendi. Et ut hf c nostrf auctoritatis tradicio stabilis et inconvulsa omni f vo permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria confirmantes, sigilU nostri impressione iussimus insigniri. Sig- num domni Heinrici quarti regis invictissimi *)*. Uuinitherius cancellarius vice Liutpaldi archicancellarii recognovi. Data nonas aprilis, anno dominier incaroacionis MLVll. indictione X. anno autem domni Heinrici quarti regis, ordinacionis eins HI* regni vero I. Actum Wormacif in nomine Domini feli- citer amen.

48. Beinrtch IV, kenig schenkt der domkirche zu Speyer ein yUt zu Eppingen im Kraiehgaue^ ¥Vorms, 1057 aprü 5.

JLn nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente olemencia rex. Cum bonum ad omnes, maxime au- tem ad domesticos fidei iubeamur operari, vere confidimus in Deo, si quid boni in fideles Christi vel ecclesias Dei op^- ramor, inde nos fterna mercede remunerarl Quare omnibus

Christi nostrique fidelibns tarn fatoris qnam prf sentibas notom esse Yolomas, qnaliter nos pro remedio animarom beatf me-» morif pai^entiim nostromm Cuonradi et Giself^ nee fioa et patrifl nostri Heinrici^ Romanömm scilicet imperatomm aaga- stonmi; ob interventum dileetf matris nostrf Agnetis impe* ratricis augttstf et ob fidele serviciaiii dilecti nostri Cuonradi sancty Spirensis ^colesi^ venerabilis episcopi, quoddam prf • diuin Eppingen nomtnatoiBy in pago Chreichgonae in oomi« tata EngUberti eomitis sitom, ad altare in honore sanctf Dei genitrieis Marif in pr^ata ecclesia dedicatnm, cnm omnibns appendicüs suis, areis scilicet, ^ dificiis, ntriosqne sexus man- cipiis, terris ealtis et incaUis, viis et invüs, exitibus et re- ditibas, qu^sitis et inqoirendis, pascuis, compasonis, aquis aquaromve decnrsibas, molis, molendinis, piscacionibus , sii<- vis, venacionibns, et ouin omni ntilitate, qn^ ullo modo inde poterit provenire, donavimns atqne in proprium tradimns. Eo videlicet tenore, nt qüisqids firatrum Deo ibidem servien- ciam est pr^positus liberam deinceps habeat potestatem prf- diom prf dictum obtinendi, commntandi, precariandi vel qnid- quid sibi collibuerit, quod ad commnnem fratmm utilitatem pertineat, inde faciendi. Et ut hfc nostr^ auctoritatis tradi- cio stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat, hanc cartam inde conscriptam mann propria confirmanies, sigilli nostri im- pressione inssimns insigniri. Signum donini Heinrici qüarti regis invictisfiiimi ^. Winitherius cancellarius Tice Lintpaldi archicancellarii recognovL Data nohas aprilis, anno dominicf inearnacionis MLVII. indictione X« anno autem domni Heinrici regis, ordinäcionis eius III« regni vero I. Datum Wormacif in nomine Domini feliciter amen.

49. Heinrieh IF. kämg heHäÜget dem hiseUofe Conrad /. %u Speytt und der dortigen domkirche den besii* der ahtei Sekwar%äekt Speyer, 1057 oct. 12.

In nomine sanctf et indiyiduf Trinitatis. Heinricas divina favente c]emencia rex« Notum sit omnibus Christi nostrique fldeUbus tarn futuris quam prf sentibus, qualiter nos pro reme- dio animf patris nostri Heinrici, secundi Romanorum impera- toris augusti, et ob interventum dilectf matris nostrf Agnetis imperatrids augustf , fideli nostro Cuonrado Spirensi episcopo venerabili et ecclesif, cui ipse Deo donante pr^sidet, abbaciam nomine Snarzaham, sitam in pago Mortenowa in comitatu

RemliBg^f Urkondenback. \ ^

50 l^'sr öctober 12.

Beretholdi comitis, cum omnibus ad eandem pertinentibus, id est cum areis, ^dificiis, utriusque sexus mancipiis^ ecclesiis, decimacionibuSy villis, agris, terris cultis et incultis, pratis, pascuis, campis, silvis, venacionibus, aquis aquarumque decnr- sibus, molis, molendinis , piscacionibus, exitibus et reditibus, vüs et inviis, qufsitis et mqairendis, seu cum omni iure et utilitate, quf ad eandem legaliter pertinet, in perpetuum tra- didimus y condonavimus , confirmavimus. « Ea quoque racione, ut prf fatus episcopus successoresque illius de snpradicta ab- bacia liberam deinceps potestatem habeant tenendi, dandi, precariandi, vel quicquid Ulis ad usum ecclesif placuerit, inde faciendi Et ut hf c nostra regalis tradicio stabilis et incon- vulsa omni permaneat f vo, hanc cartam inde conscriptam manu propria, ut infra yidetur, corroborantes, sigilli nostri impres- sione inssimus insigniri« Signum domni Heinrici quarti regis -f-. Winicherius cancellarius vice Luitbaldi archicancellarii et archiepiscopi recognovi. Data IUI. idus octobris, anno domi- nier incarnadonis MLYII. indictione X« anno autem domni Heinrici quarti regis, ordinacionis III, regni I. Actum Spirf in Dei nomine feliciter amen.

50. Heinrich IV. konig bestätiget der domkirehe xu Speyer unterm ftt- scHiafeEinhard MI. ihre alten freiheiten, Ladenburg, 1061 itov. 25.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis« Heinricus divina favente clemencia re^. Si peticionibus sacerdotum, quas no- stris auribus infudeiint, pro utilitatibus suis et ecclesiarum suarum aliquid acconmiodaverimus, id procul dubio et ad prf- sentis vitf statum, et fternitatis beatf pr^mia capessenda credimus nobis profuturum. Quapropter noverit omnium fide- lium nostrorum tam prf sencinm quam et futurorum industria, qualiter nos ob amorem Dei et veneracionem beatf Dei ge- nitricis Marif ac per interventum dilectissim^ genitricis no- strf Agnetis imperatricis augustf , nee non et pro remedio animf antecessorum et parentum nostrorum, videlicet avi nostri Ghuonradi et avi^ nostr^ Giself, immo eciam patris nostri div^ memoria äeinrici, imperatorum augustorum, Ein- hardo fideli nostro Spirensis ecclesif episcopo renovari et rescribi per regalem npstram munificenciam iubemus quod- dam' pr^eptum, quod püssimus beat^ memoria prffatus ge- nitor noster Heinricus imperator augustus, eidem Spirensi ecclesif , suique provisoribus videlicet episcopis donavit, et

1061 Bovember 25« 51

sicnt alii aDfecessores soi reges vel imperatores concessit. Hoc est, at doUiis dux, sive comes, vel aliqnis pablicns iu- dex, vel Ullas ex iudiciaria potestate, aut aliqna cuiuslibet potestatis igoota persona, nisi solus episcopus et advocati ipsins Spirensis ecclesif , ex iussione et concessioDe nostra deiuceps potestatem habeat pro quocnnque negocio vel pro aliqua re parva aut magna placitnm retinere, seu publicum indicinm facere infra civitatem Spira seu Nemeta vocatam, aut ia circuitu extra civitatem, id est in villa Spira et in mardia, quf eidem nrbi adiacens est, sive in aliis eins pertinenciis, aut aliquid per regalem bannum in nsnm nostri successorum- que nostrorum exigere, neqne aliquid de prf diis, vel de mo- neta, seu theloneo, vel ex ulla re in fiscum regium transferre. Nee ullus hominum ex fidelibus sanct^ Dei ecclesif ac no- 9tris in ecclesiis, aut locis, aut agris, seu reliquis possessio- nibus prf fatf ecclesif , quas iure possidere videtur, in quibus- libet pagis , vel territoriis , vel quicquid ibidem propter di- vinum amorem et veneracionem beat^ Marif coUatum fnerit^ ad causas audiendas, vel freda exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aüt fideiussores tollendos, aut ulla& red- dibiciones, vel illicitas occasiones requirendas, aut homines ipsius ecclesif, tam ingenuos quam servos, et mundilingos, iuste vel iniuste eonstringendos , ullo nnquam tempore inire audeat, vel ea quf supra memorata sunt penitus exigere, aut exactitare pr^sumat. Sed liceat ibidem Deo fanralanti- bus sub nostrf immunitatis tuicione quieto ordine vivere ac residere, quatinus melius ilios delectet omni tempore pro no- bis atque stabilitate tooius regni a Deo nobis coUati Domini misericordiam exorare» Et ut hf c nostrf concessionis auc- toritas stabilis et üiconvulsa permaneat, hanc nostri prf cepti paginam mann propria roborantes, nostrf imagmis sigilio in- primi iussimus. Signum domni Heinrici quarti regis f. Fri- dericns cancellarius vice Sigifiridi archicancellarii recognovit. Data VII. kal» decembris, anno incamacionis dominier MLXf. indictione XV. anno autem ordinacionis domni Heinrici quarti regis VUf. regni vero VI. Actum Luoetenburg feliciter amen.

51. Heinrich IV. könig bestätiget und erweitert dem hisehofe Ein-"^ hard JJt SU Speyer den besitz des waldes Lusshard, fVormSs 1063 ian. 31.

In nomine sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente demencia rex. Si looaabantecessoribu&«t^^^'Q&siC!P^ i

$% 1063 kmüff Si*

nostris divinis cultibus et officUs mancipata aliquibas boiiit aogemiifi) aut confirmamus, id nebia et in prfsenti et in tvh toro 99G11I0 prodesse non dobitamas. Qoapropter notom esse vokunas ömnibas Christi nostrique £delibiis, tarn ftatnris qaam prfsentibus, qualiter nos pro remedio animf pairis nostri pif meoiorif QeiDrici imperatoris , , nee non ob peticionem fidelis nostri Eiohardi sanctf Spirensis ecclesif episcopi, efterorumqae regni nostri principom, episcopornm , dueom, pomitom consilio atque intervenciöne, qnoddam forestom Lmz- bard noncapatnm, a prfdieto genitore nostro Heinrico impe- ratore ad monasterinm sanct^ Marif in Spira qoondam tra« ditam et confirmatum, locis infra sabnotatos terminos sitis adanximHS, ac melioravimos, scilicet de pr^nominato foresto Loizhard nsqoe in Waldorf, et inde in Ofderesheim, inde antem in fluvinm Suoarzaha, et per decursnm eiosdem flava nsqne in Bennm, deinde ex ulteriori ripa Reni, in Lancwa- dnn flomen, ae sie per ascensnm bnios flominis osque ad aliud antiquiun forestom Becbholz nomine, ex altera antem parte ab eo loco, nbi Horebach Renum intrat, per ascensnm eiosdem amnis Horebach osque in Lengenveljd, de Lengenvetd vero in Souebehhenheim, obi cortis est Widegouoen, inde ao^ tem ad flomen Spira dictom, et iuxta Spira sorsum osque in Vosegnn. Hf c einsdem forest! augmeata cum banno eoiam nostro prfdictf sanotf Spirensi ecclesif donavirnus et confir* mavimus, ea videlicet racione, nt prffatus episcopns suiqiie suceessores tali deinceps lege, ac proprietate his additamen- tis nostris ntantor, quali id^n episcopns illo antiquo foresto Luizhard bactenus est usus. Ut ergo hf c nostra regalis tra- dicio firma et inconvulsa omni permaneat fvo, hanc cartam inde consmbi, manuque propria, ut infmus cernitur , corro* borantes, sigilli nostri impressione iussimus insigniri. Signinn domni Heinrici quarti regis •{*. Fridericos cancellarius vice Sigefridi arehicancellarii recognovi. Data est II. kaL fe- bruarii, anno dominicf incaitiacionis NLXUf . indictione f. anno autem ordinacionis domni Heinrici quarti regis Till« regni vero Vi, Actum Wormacif in Dei nomine feliciter amen«.

52. Beinrieh ly, kimig schenkt der domkirehe %u Speuer. das darf Ereu%nach mit anderen Lehngütem. Goslar» lQo5 aug, 30.

JLn nomine sanetf et individuf Trinitatis. Heinricus divipa fa* vente clemenda res. Cum omnibus Christi ecclesiis muni-

1665 sagust 90. 58

ficeneif ac pietatis debitores facti simiis, illas maxime, qaas patres nostri f dificavemnt, f dificatas, tarn propriis heredita- übns, quam rebas ad regiom fiscmn pertineDtibas ditaveraot) ditatäs bonore et amore extoleraiit, et nos ditare et ante alias privilegio amoris diligere fqanm et honestum doximus. Unde omnibiis Christi nostriqne fidelibns tarn fdtnris quam prfsentibus notom esse volumas, qualiter nos ad ecclesiaiii Spirensem, a patribus nostris imperatoribus angustis, Guon- rado scilicet avo nostro et Gisila avia nostra angnsta, Hein- lieo qiioqoe felicis m^norif patre nostro, in honore sanctf Dei genitricis Marif constractam, ob perpetoam iUoram re-^ mediinn, nostramque in Christo felicitat^n, instinctn qaoq«e fidUit nostri Adalberti Hammabnrgensis arehiepisoopi, neo Qon ob fidele servicicim Einhardi eiusdem sedis episoopi, irittam unam Cruzinacham dictam, in pago Nahgowe in co- mitata Emichonis comitis sitam, com beneficio EberhaFdi go« BÜtis de Neuenbürg, omnibns appendidis, hoc est uiarinsqne uexxiM mancipiis, villis, vineis, agris, pratis, campis, pascms, gilvis, venacionibas, forestis, forestarüs, terris cultis et in- onltis, aquis aqasürnmve decursibns, molis, moI^idiBis, pisca- dionibns, exitibns et reditibus, vüs et inyüs, mercat», the- loneis, raonetis, quf sitis et inqnirendis, in proprium dedimus, confirmavirnos, perpetao inre possidendam concessimos. Ea videlicet radone, nt pr^dictam villam com omaibas ad eam pertinentibas noUas soccessomm nostrornm imperator sive rex, dox, marchio, vel comes, aut alia aliqoa maiop vd mi^ nor persona, Spirensi ecclesif auferre, atienare, vel nllo modo inqoietare prf snmat, sed pr^nominatos Einhardns episcopns sniqae successores liberam inde potestatem habeant, tenendi, eommntaiidi, precariandi, vel qnicqnid ad utilitatem einsdem ecclesif volnerint faciendi Et nt hf c nostra regalis tradido, eonfirmatio stabilis et inconvnlsa omni permaneat tempore^ hanc cartam inde conscribi, manuqae propria corroboraates, sigilli nostri inpressione inssimus indgnirL Signum' domni Eeinrid qnarti regis •{*« Sigehardus cancellarius vice Sige*^ fridi archicancellarii recognovi Data III. kaL septeinbris, anno deminicf incamadonis MLXV. indictione III* anno au- tem ordinadonis domni Heinrid quarti regis Xl. regm vero VIIIL Actum Goslarif in Dei nomine felidt^ amen.

54 1065 aQgast 30«

53. Heinrich IF. könig schenkt der domkirche sm Speyer unier m hischofe Einhard IL die abtei St^ Lambrecht sammt zugehörden» Goslar, 1065 aug, 30.

In DOmiae sanct^ et individaf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Cum omnibus Christi ecclesiis mani- ficeDcif ac pietatis debitores facti sumos, älas maxime, quas patres nostri fdificaverunt, fdificatas tarn propriis heredita* tibus quam rebus ad regium fiscum pertinentibus ditaveronty ditatas bonore et amore extulemnt^ et nos ditare, privUegio , amoris diligere, et omni modo extollere ^quum et honestnm duximns* Unde omnibus Christi nostrique fidelibus tarn Ai- toris quam prf sentibus notum esse volumus, qualiter nos ad ecciesiam Spirensem, a patribus nostris imperatoribus augualUi, Cbuonrado scilicet aro nostro et Gisela avia nostra augusta^ Heinrico quoque felicis memoria patre nostro, in honore sanetf Dei genitricis Mari^ constructam, ob perpetuum ülorum re- medium nostramque in Christo felicitatem, instinctu quokpie fidelis nostri AdalbertiHammaburgensisarchiepiscopi, nee non ob fidele servicium Einhardi eiusdem sedis episoopi, abbaciam sancti Lamberti episcopi et martiris, in pago Spirgowe in comitaiu Heinrici comitis sitam, cum omnibus appendiciis suis, hoc est villis,, ntriusque sexus mancipiis, agris, pratis, campis, pascuis, silvis, venacionibus, terris cultis et incultis, aquis aquarumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, exi- tibus et reditibus, viis et inviis, qu^sitis et inquirendis in proprium dedimus, confirmavimus, perpetuo iure possidendam concessimus. Ea videlicet racione, ut prfdictam abbaciam Spirensi ecclesif nullus successorum nostrorum imperator^ sive rex, dux, marchio, vel aliqua maior.vel minor persona, auferre, alienare, aut ullo modo inquietare pr^sumat, sed prf* nominatus Einhardus episcopus suique successores liberam inde potestatem habeant, tenendi, constituendi , vel quicquid ad communem ntriusque ecelesi^ utilitatem voluerint faciendi« Et nt hfc nostra regalis tradicio, confirmacio stabilis et incon- vulsa omni permaneat tempore, hanc cartam inde consoribi manuque propria corroborantes, sigilli nostri impressione ins« simus insigniri. Signum domni Heinrici quarti regis •{*• Sige- hardus cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovi. Data III* kal. septembris, anno dominicf incamacionis MLXV. indictione III. anno autem ordinacionis domni Heinrici quarti regis XI. regni vero Villi. Actum Goslarif in Dei nomine fe- liciter amen.

1065 MigüSt 80« 65

64. Betnrich IF. köntg sdkenkt der damkirche %u Speyer tmter^m bischofe Einhard 17« die ahtei Limkurg sammi »ugehMUm. Goslar, 1065 aug. 30.

JLn nomiiie sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Cum omoibas Christi ecclesüs mani- ficencif atque defensionis debitores facti sumus, illas niaximey qnas patres nostri ^dificaverunty f dificatas tarn propriis he- reditatibos qaam rebas ad regium fiscum pertinentibus dita- vernnt, ditatas honore et amore extulemnt, et nos ditare, pri- YÜegio amoris diligere et omnimodis extollere fquum et ho- nestom duximus. Unde Omnibus Christi nostrique fidelibus tarn futuris quam pr^sentibus notum esse volumus, qaaliter BOS ad ecclesiam Spirensem, a patribus DOstris imperatoribns äHgustis^ Cuom-ado scilicet avo nostro et Gisila avia nostra augusta, Heinrico felicis memoria patre nostro, in honore sanotf Dei genitricis Marif constructam, ob perpetnum illorum reme- diom, nostramque in Christo felicitatem^ instinctu quoque fide- lis nostri Adaiberti Hammaburgensis archiepiscopi, nee non ob fidele servicium Einhardi eiusdem sedis episcopi, abbaciam Lintbttrch dictäm, in pago Spirgowe in comitatn Heinrici comitis sitam, com onmibus appendiciis, hoc est villis, nomi- natim quoque Plintheim et Walahstede, onmibnsque ad eas pertinentibus, nee non utriusque sexus mancipiis, vineis, agris, pratis, campis, pascuis, silvis, venacionibus, forestis, fore- stariis, terris cultis et incultis, aquis aquarumve decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, exitibus et reditibus, vüs et invüs, qufsitis et inquirendis, mercatis, theloneis, monetis, in proprium tradidimus, confirmavimus, perpetuo iure possiden- dam concessimus. Ea videlicet racione, ut pr^dictam abba- ciam Spirensi ecclesi^ nullus successorum nostrorum Impe- rator, dux, marchio vel alia aliqua maior vel minor persona, auferre, aUenare, vel ullo modo inquietare prf snmat, sed prf)- diotus Einhardus episcopus suique successores liberam inde potestatem habeant tenendi , constituendi , vel quicquid ad communem utriusque ecclesif utilitatem voluerint faciendi« Et ut hfc nostra. regalis tradicio , confirmacio stabilis et in- convulsa omni permaneat tempore, hanc cartam inde con- scribi manuque propria corroborantes, sigilli nostri impres- sione iussimus insigniri. Signum domni Heinrici quarti re- gis f^ Sigehardus cancellarius vice Sigefridi archicancel- lapü recognovi. Data HI. kal. septembris, anno dominic^in- cärnacionis MLXV. indictione HI. anno autem Qtdiii^^\syDLY!k

M 1065 angiist 86.

domni Heinrici quarti regis XI. regoi vero Villi. Actum Gob<^ larif in Dei nomine feliciter amen.

66» Beimieh IV. känig schenkt der domkirche xu Speyer unier'n^ hischofe Büdiger ein gtit stc Eschwege in JSiederhessen. 1074«

Jln nomine sanctf et indlviduf Trinitatis« Heinricus diviaa favente clemencia rex« Salutem a salate nobis bene roga* mas, com illam dominam, per quam salns venit^ eciam nostris carnalibas bonorando Deom precibus pulsamos* Hf c domina, per qnam salus venit, mater est et virgo Maria, quf Domi- nom Ihesum veram salutem virgo genuit, unde pro nostris ne- cessitatibos, ei carnalia nostra inpendimus, quam spedaliter nobis fautricem affuisse sfpe didicimus« Ergo sanctf Dd genitrici virgini Marif Spirensi, nbi Huozmannns episcopitos est, prfdium qnoddam scilicet Eschinewage in pago . . • # in comitattt Heinrici comitis situm, cum Omnibus appendiciia^ hoc est utriusqne sexus mancipiis, areis, f dificiis, pratis, pa9- cuis, silvis, venacionibus, terris cultis et incultis, viis et in-, viis, aquis aquarumque decursibus, molis, molendinis^ pisciH cionibus, exitibus et reditibus, qufsitis et inquirendis, ae outnf omni utilitate, quf Tel scribi vel nominari poterit, in pr<H prium dedimns atque tradidimus. Ea condicione, ut canonici: Spirenses Deo ibidem et Dei genitrici virgini Marif servien- tes, inde sustententur, videlicet ut prf dium et prf dii usus in necessaria victui fratribus ministretur. Abbatissa vero ja Eschinewage monialibus constituenda a manu episcopi Spuren-* sis, quicunque sit, constituatur, et cf tera omnia ad usum fra- trum Spirensis ecclesif prffati^ consilio, non vi episcopi dis- ponantur. Guius tradicionis testem cartam prfsentem scribi iussimus, quam propria manu nostra, ut infra videri potesl^ corroboratam, et sigilli nostri inpressione insignitam, omnin generacionis tam futurf qnam prfsentis noticif reliqnimoa. Signum domni Heinrici quarti regis invictissimi f. Adalbera : cancellarius vice Sigefridi archicancellarii recognovi« Anno dominic^ incarnacionis MLXXIIII. indictione XIIII» Data anno autem ordinacionis domni Heinrici quarti regis XXI. regni vero XYIIII. Actum feliciter amen.

66. Heinrich IF^ König schenkt der domkirche zu Speyer güier %u

terhach und Waiblingen im Mamesthaler gaue^ 1080 oef» 14.

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia rex. Cum omnium sanctorum veneramur

1080 october 14« 57

merita, pr^ipae illius perpetaf virginis Marif debemus que- rere patrociaia, per qaam solam solas OHiniiim Dominus mi- seirtas est cunctis fidelibus ^ ad huius misericordiaiE patres nostri habent refugimn, sab cuias protectione et nos con- ftigimas ad Spirensem ecclesiam specialiter sao nomini in nomine filii eins attitnlatam. Hnic ergo ecciesif jn*o patris et avi |M)stri Chuonradi, Heinrici imperatorum et Gisilf impe- ratrieis ibidem qniescenciom et Agnetis matris nostrf impe- ratricis angust^ nee non et pro nostra salute, Gonsilio prin- cipum Sigewini Coloniensis, Eigelberti Trevirensis, Liemari Bammabnrgensis archiepiscopornm, Ruoperti B^abenbergensis^ Ottonis Ratisponensis, Huozmanni Spirensis episcopomm, cf - terorwnqne fideliom nostrornm, duo pr^ia in eodem pago Ba- mesdal Sita, videlicet Winterbach et WeibeUngen, in comitatu ' Popponis, cum omnibus appendiciis^ areis, f dificiis, pratis, pas- cois, terris cultis et incultis, viis et inviis, aquis aquarumque decHrsibus, molis^ molendinis, piscacionibns, exitibus et redi- tibos, qufsitis et inquirendis, ac cum omni utilitate^ quf vel scribi, vel nominari poterit, pr^fat^ Spirensi ecclesif in pro- jHriion tradendo firmavimus, firmando tradidimus^ exceptis ser- vientibus illucpertinentibus^eorumquepossesEdonibus. Dedimus autem ea condicione, ut Winterbach cum suis appendicüs ser- viat einsdem ecclesif canonieis, Weibelingen vero cum suis ap- pendicüs serviat eiusdem ecdesif Spirensis commodis. Cuius tradioionis testem cartam iH*^entem scribi iussimus, quam, ut iafra videtur, manu propria corroboratam et sigiUi nostri im- jiressiene insignitam omnibus Christi nostrique fidelibus tarn foturis quam prf sentibus notificandam reliquimus. Signum dcmini Heinrici quarti regis invictissimi -{-« Gebehardus episcopus et eancellarius recognovi Anno dominier incarnacionis MLXXX. indictione IUI. II. idus octobris data, anno autem ordinacionis domni Heinrici quarti regis XXVII. regni XXV« Actum feli- üiter in Christi nomine amen.

6)'. Büdiger bischof zu Speyer verbrieft den dort aufgenommenen ^ iuden gewisse freiheiten. Speyer, 1084 sept 13.

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Ego Ruodigerus, qui et Huozmannus cognomine, Nemetensijs qualiscunque epi- scopus. Cum ex Spirensi villa urbem facerem, putavi milies amplificare honorem loci, si et iud^os colUgerem. Collectos igitur locavi extra communjonem et habitacionem c^terorum

4*

i

58 1084 septen^ber 13.

civinm, et ne a peioris tarb^ insolencia facile tnrbarentar,

maro eos circnmdedi Locum vero habitacionis eoram, quem

iuste acqaisieram, primo namque clivum partim pecunia,

partim commatacione, vallem aatem dono coheredmn accepi/

locum inquam illnm tradidi eis ea condicione, at amiaatim

persolvant tres libras et dimidiam Spirensis monetf ad com-

mmiem usum fratrom. Attribui eis eciam intra ambitom ha-

bitacioDis su^, et e regione extra usqae ad navalem portom

liberam potestatem commntandi aurum et argentom, emendi

verö et vendendi omnia^ qnf plaCnerint, eandem quoque 11-

cenciam tradidi eis per totam civitatem. Dedi insnper eis

de prf dio ecclesif locum sepultur^ sub hereditaria condicione«

Illud quoque addidi, ut, si quis iud^us aliunde apnd eos ho-

Spitatus fuerit, nullum ibi solvat thelonium. Deinde sicnt tri«

bunus urbis inter cives, ita archisynagogus omnem iudicet

querimoniam, qu^ contigerit inter eos vel adversus eos. At

si quam forte determinare. non potuerit, ascendat causa ante

episcopum civitatis vel eins camerarium. Vigilias, tuiciones,

municiones circa suum tantummodo exhibeant ambitum, tuicio-

nes vero communiter cum servientibus. Nutrices quoque et

cenducticios servientes ex nostris licite habeant. Garnes

mactatas , quas viderint sibi illicitas seenndum legis suf

sanctionem, licite vendant christianis, licite emant eas chri-

stiani. Ad summam, pro cumulo benignitatis , concessi Ulis

legem, quamcunqne meliorem habet populus iud^orum in qua-

libet urbe theutonici regni. Quam tradicionem atque conces-

sioneni, ne aliquis meorum successorum eis peiorare vel ad

maiorem censum eos constringere valeat, tanquam ipsi hano

condicionem sibi usurpaverint et non ab episcopo acceperint^

hanc cartam pr^dict^ tradicionis reliqui eis. Et ut eiusdem

rei memoria per temporalia sf cula permaneat, manu propria

subscribendo corroboravi ac sigilli mei impressione, ut infra

videri potest, insigniri perfeci. Data est hfc carta idibns

septembris, anno dominier incarnacionis MLXXXIIU. indictione

VII. mediante fere ianuario, anno XII. ex quo cepit pr^sidere in

eadem civitate pr^nominatus episcopus, cuius est caracter iste f.

*

68« Heinrieh IV, Kaiser schenkt der domkirche %h Speyer ein gut %u Lauterhwtrg^ welches früher seiner niftel Mathilde tvmr, Speyer, 1086 ian. 11.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia tercius Romanorum imperator augustus.

1086 ianaar 11. 59

Omnibus Dei nostrique fidelibus tarn füturis quam prf sentibus DOtum.esse volnmüs, qualiter nos pro remedio anim^ nostrf ac pro memoria parentum nostrorum, patris Heinrici, avi Cuon- radi et avif Gisl?, per interventum fidelis nostri Huozmanni Spirensis episcopi, sanct^ Mari^ ad ecclesiam Spirensem tale prf dium, quäle in villa nomine Lutera Mahtilda italica, nostra neptis habuerat, et quod in potestatem nostram lege et iudi- ciario iure pervenerat, cum servientibus eorumqne bonis et Omnibus appendiciis, id est mancipiis, areis, ^dificiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, molis et molendinis, aquis aquarumque decursibus, pratis, pascuis, silyis, venacione, pis« cacione, exitibus et reditibus, qu^sitis et inquirendis, seu cum omni utilitate, qu^ ullo modo inde provenire potest^ in pro- prium dedimus. Ea videlicet racione, ut pr^dictus episcopus et successores eins inde talem, qualem de c^teris ad sedem suam pertinentibus bonis, potestatem habeant, tenendi, pr^- standi, commutandi, precariandi. Cuius donacionis auctoritas ut semper stabilis et inconvulsa permaneat, hanc cartam inde conscribi, quam, sicut infra apparet, manu propria roboran- tes, impressione sigilli nostri iussimus insignirl Signum dompi Heinrici tercii Romanorum imperatoris augusti •{•« Heriman- nus cancellarius vice Wezelonis archicancellarii recognovit Data III. idus ianuarii, anno ab incamacione Domini MLXXXVI. indictione Villi, anno autem domni Heinrici imperatoris, regni quidem XXXI. imperii vero II. Actum Spir^ feliciter amen.

59* Hemnch IV^ kaiser schenkt der domkirche zu Speyer ein gui van sechzig hüben %u Sanderedeve in Sachsen» Speyer » 1086 tan. 12.

j[n nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Heinricns divina favente clemencia tercius Romanorum Imperator augustus» Omnibus Dei nostrique fidelibus tam futuris quam prf sentibns notum esse volumus, qualiter nos pro remedio animf nostrf ac pro memoria parentum nostroruih, patris nostri videlicet Heinrici, matris nostrf Agnetis, avi Cuonradi et avif Gisl^, per interventum fidelis nostri Huozmanni Spirensis episcopi, sanct^ Mari? ad ecclesiam Spirensem pr^dium quoddam in Saxonia Saiideresleve hobarum LX. cum Omnibus suis appen- diciis, id est mancipiis, areis, f dificiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, molis et molendinis, aquis aquarumque decur- sibus, pratis^ pascds, silvis, venacionibus, piscacionibus, exi-' ^

60 1<^6 ianaar 12*

tibns et reditibns, qufsitis et inqnirendis, seu cum omni ati- litate, qu^ qIIo modo inde poterit provenire, sitam in pago

in comitatu in proprium tradidimus. Ea vide-

licet racione, nt prf dictus episcopus et eins successores inde talem, qoalem de cf teris ad sedem snam pertinentibus bonis potestatem habeant; tenendi, prfstandi, commutandi, preca- riandi. Guins donacionis auctoritas, nt semper stabilis et in- convnlsa permaneat, hanc cartam inde conscriptam, ut infra videtur, mann propria roborantes, impressione sigilli nostri inssimos insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanomm imperatoris angasti f. Herimannus cancellarins vice Weze- lonis archicancellarii recognovit Data II. idus ianuarii, anno ab incarnacione Domini MLXXXVf. indictione Villi, anno an- tem domni Heinrici imperatoris, regni quidem XXXI. imperii vero II. Actum Spirf feliciter amen.

60* Heinrich IV. kaiser schenkt der dwnkirche zu Speyer sein gut %u WtUhlitigen in Schwaben, Speyer^ 1086 ian, 12.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. fieinricns divina favente clemencia tercias Romanomm imperator aogastoi. Omnibus Dei nostrique fidelibus tam fnturis quam pr^ sentibos notum esse volumus, qualiter nos per interventum fidelis no- stri Huozmanni Spirensis episcopi, pro remedio animf nostr^ ac memoria parentum nostrorum, patris scüicet Heinrici, avi Cuonradi et avi^GisI^, ad Spirensem ecclesiam sanctf Ma- rif tale prfdium, quäle in Weibelingon habuimus, situm in pago • ... in comitatu . . . « cum Omnibus appendiciis prf ter servientes eoi*umque bona, id est areis, f dificiis, terris eultis et incultis, vüs et inviis, molis et molendinis, aquis aquarum* que decursibus, pratis, pascuis, silvis, venacione, piscacione, exitibuset reditibus, qufsitis et inquirendis, seu cum onmi utilitate, quf ullo modo inde provenire poterit, in proprium tradidimus. Ea videlicet racione, ut prfdictus episcopus et successores de bis, quemadmodum de c^teris ecclesif suf bonis, potestatem habeant tenendi, prf standi, precariandi« Hu- ins donacionis auctoritas ut semper stabilis et inconvulsa per- maneat, hanc cartam inde conscribi, quam, sicut infra appa- ret, manu propria roborantes, impressione sigilli nostri iussi- mus insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum im- peratoris aügusti •)*. Herimannus cancellarius vice Wezdonis archicancellarii recognovit Data II. idus ianuarii, anno ab

1086 iattuar 12. 81

incarnadone Domini MLXXXVI. indictione Villi, anno antem domni Heinrici imperatoris, regni qnidem XXXI. imperii vero iL Actum Spirf feliciter amen.

61. Beinrieh IP. kaiser schmkt der domkirche %u Speyer die probstei Naumburg in der fVetieraue, Speyer^ 1086 ian, 12.

In nomine sanctf et individnf . Trinitatis. Heinricas tercius divina favente clemencia Romanoram imperator aagastas. Notom sit omnibns Christi nostrique fidelibus tam faturis qaam pr^sentibas, qaaliter nos pro remedio animf nostr^ ac me- moria parentam nostrorum, patris videlicet nostri Heinrici, matris nostr^ Agnetis, avi Chuonradi, atqae avif Giself , in- terveniente regni ac thori socia Bertha imperatrice augusta, mediantibas quoqae fidelibus nostris Lausinnensi Barchardb, item Basüiensi Burchardo episcopis, nee non ob peticionem fidelis ac dilecti nostri Spirensis episcopi Huozmanni, sanctf Marif ad ecclesiam Spirensem tradimns pr^posituram Nuen- borg in Wetereiba, in comiiatu .... cum Omnibus appen- diciis, id est mancipüs, areis, fdificiis, terris cultis et in- coltiSy vüs et inviis, molis et molendinis, aquis aquarum- que decursibus, pratis, pascuis, sUvis, venacionibus , pisca*? donibus, exitibus et reditibus, qu^sitis et inquirendis, sen com omni utilitate, qu^ ullo modo inde potent provenire. Ea videlicet racione, ut pr^dictus episcopus et eius succes- sores liberam inde potestatem babeant obtinendi, pr^standi, commotandi, precariandi. Ooios tradicionis auctoritas at sem- per stabilis et inconvulsa permaneat, hanc cartam inde con- 9cribiy qaam, sicut infra apparet, manu propria roborantes, im* presisione sigilli nostri iussimus insignirü Signom domni Hein- rici tercii Romanoram imperatoris augusti f, Herimannus cancellarius vice Wezelonis archicancellarii recognovit. Data IL idus ianuarii, anno ab incarnadone Domini MLXXXVI. in-? dictione Villi, anno autem domni Heinrici imperatoriS| regni qaidem XXXI. imperii vero U. Actum Spirf feliciter amen.

62. HetHrieh IK kaiser seh^ki der dwdtirehe m» Speyer^ d4$ he- nedictinerinnen-klosier Rauffungen in Hessen. Speger^ 1086 tan. 12.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricas terdus di- vina favente clemenda Romanorum imperator augustus. Omni- bus Dei nostrique fidelibus notom esse volumus tam prfsentibus ^

62 10B6 ianaar 12.

quam ftitiiris, qnaliter nos pro remedio anim^ nostr^ ac pro memoria parentnm nostrorom, patris scilicet nostri Heinrici, matris nostrf Agnetis, avi Cuonradi et avi^ Gisel^, per in- terventum fidelis nostri Spirensis episcopi Huozmanni, sanct^ Marif ad ecciesiam Spirensem abbaciam Chuophnngun, com servientibus et eorum pr^diis ac beneficiis et omnibus ad ean- dem abbaciam attinentibus, id est mancipiis, areis, fdifieiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, molis et molendinis^ aquis aqaarumque decnrsibas, pratis, pascuis, silvis, venacio- nibus, piscacionibas, exitibus et reditibas, qaf sitis et inquiren- dis, seu cum omni utilitate, quf ullo modo inde poterit pro- venire, in proprium dedimus« Ea videlicet racione, nt pr^- dictos episcopus et eins successores inde talem, qaaiem de cfteris ad sedem saam pertinentibus bonis potestatem habeant, tenendi, prfstandi, conmiatandi. Cuius donacionis auctoritas, ot semper stabilis et inconvulsa permaneat, hanc cartam inde conscribi^ quam, sicut infra apparet, manu propria roborantes, impressione sigilli nostri iussimus insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris augusti f. Herimannus cancellarins vice Wezelonis archicancellarii recognovit. Data II« idus ianuarii, anno ab incarnacione Domini MLXXXVI. indictione Villi, anno autem domni Heinripi imperatoris, regni quidem XXXI. imperii vero II. Actum Spir^ feliciter amen.

63. Heinrich IF, kaiser schenkt der domkirehe zu Speyer unterm bi§ehofe Rüdiger die grafsehtrften Lutramsfarst und Farek- heim. Speyer^ 1086 ian. 12.

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Ileinricus divina favente clemencia tercius Romanorum imperator augustus. Universis Dei nostrique ßdelibus tam futuris quam pr^senti- bus notum esse volumus, qualiter nos pro remedio aniin^ no« str^ ac pro memoria patris nostri Heinrici, avi Cuonradi et SLYiif Gisl^, per interventum ßdelis nostri Huozmanni Spi- rensis episcopi, sanctf Mari^ ad Spirensem ecciesiam duos comitatus, unum in Liutramesforste situm. in pago qui dici- tur Spirichgowe, alterum in episcopatu Spirensi pertinentem ad locum nomine Uorechheim cum omni utilitate , qu^ inde provenire potest, in proprium dedimus. Ea videlicet racione, ut prf dictus episcopus et successores eins in comitatibus illis tale ins et potestatem deinceps habeant, qualem hactenus illic laici comites babuerunt. Cuius donacionis ductoritas ut

1066 iaiuiar 12. 63

semper stabilis et incoavalsa permaneat, haue cartam iode coDSCribi, quam, sicut infra apparet, mann propria roborantes, impressione sigilli nostri iussimas insigniri. Signam domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris augusti •)•» Heriman- Dus cancellarius vice Wezelonis archicancellarii recognovit Data II. idus ianuarii, anno ab incarnacione Domini MLXXXVI. indictione Villi, anno autem domini Heinrici imperatoris, regni quidem XXXI. imperii vero II. Actum Spirf feliciter amen.

64. Heinrich IV, kaiser schenkt dem St Guido*s stifte zu Speyer ein gut zu Deidesheim. Worms, 1086 tan. 14.

An nomine sanctf et individu^ Trinitatis« Heinricus divina favente clemencia tercius Romanorum imperator angustus» Onmibus Dei nostrique fidelibus tam futuris quam pr^sentibus notum esse volumus, qualiter nos pro remedio animf nostrf ac memoria parentum nostrorum, patris Heinrici, matris Ag- netis, avi Cuonradi atque avif Gisif , mediante Spirensi epi- scopo Huozmanno cfterisque fidelibus nustris tale prf dium, qnale Mahtilda nostra neptis in loco nomine Titinesheim ha- bnerat, et quod in potestatem nostram lege et iudiciario iure pervenerat, cum decimis et Omnibus appendiciis, id est man« dpiis, areis, fdificiis, terris cultis et incultis, viis et inviis, molis et molendinii?, aquis aquarumque decursibus , pratis, pascuis, silvis, venacione, piscacione, exitibus et reditibus, ^ quf sitis et inquirendis, seu cum omni utilitate, quf ullo modo inde poterit provenire, sancto Widoni ad usum pr^positi et fratrum eiusdem ecclesi? in proprium tradidimus* Et nt hfc nostrf donacionis auctoritas semper stabilis et inconvulsa per- maneat, hanc cartam inde conscribi, quam, sicut infra appa- ret, manu propria roborantes, impressione sigilli nostri ius- simus insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum im- peratoris augusti •{*• Herimannus cancellarius vice Wezelo- nis archicancellarii recognovit. Data XVIIII. kal. februarii, anno ab incarnacione Domini MLXXXVI. indictione Villi« anno autem domni Heinrici imperatoris, regni quidem XXXI. imperii vero II. Actum Wormaci^ feliciter amen.

65« Heinrich IV» kaiser schenkt der domkirchc zu Speyer sechs und zwanzig mansen feld zu Beinstein, ff^ürzburg, 1086 iuni 18.

An nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia tercius Romanorum Imperator augustus.

6« 1086 iani 18.

Notam Sit omnibus Dei nostrique fidelibus, qualiter nos pro ammaboB parentum nostronun, ac specialiier pro memoria dilectf filif nostrf Adalheidf , tarn pro nostra salute^ sanctf Marif ad Spirensem ecclesiam ex pr^diis nostris XXVI. man« sos sitos in viUa nomine Beinstein, cum omnibus appendiciis, id est t^rris, areis, fdificüs, mancipüs, vineis, molis, molendi- nis, aqds aquammque decursibus, pratis, pascuis, silvis, ve- nacione, piscacione, exitibus, reditibus, qufsitis et inquirendis seu cum omni utilitate, qu^ ullo modo inde provenire poterit, in proprium dedimus* Et ut huius nostrf donacionis aucto- ritas omni 9V0 stabilis et inconvulsa permaaeaty haue car* tam inde conscribi, quam, sicut infra apparet, manu propria roborontes, impressione sigilli nostri iussimus insigniri. Sig- num domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris augusti -]-. Herimannus cancellarius vice Wezelonis archicancellarii re- cognovit« Data XIIIl« kal. iulii, anno incamacionis dominicf MLXXXYI. indictione Vini. anno autem domni Heinrici, regni quidem XXXII. imperii vero Ilf. Actum Wirzeburg in Christi nomine feliciter amen.

66. Heinrich IF, katser schenkt der domkirche xtc Speyer" die dhUi Hornbaek im BUesgane mit Tillen %ugehörungen^ 1087«

In nomine sanctf et individuf Tr^nitatis. Heinricus divina favente clemencia Romanorum imperator augustus. Si in do- minico agro devoti caduca seminamus, in tempore messis fructu oentuplicato semper mansura recipere speramus, licet non nostra Deo demus, sed sua reddimus. Huius igitur tam beati fructus spe excitati, omnibus Christi nostrique fideUbns tam futuris quam prf sentibus notificamus, qualiter nos proptor Deum, per quem in omiiibus divites facti snmus, et honore imperiali sublimamur, ad altare genitricis su^, quod est Spirf , instinctu et peticione dilectf contectalis nostr^ Berthf impe* ratricis augustf, atque lEUii nostri Cuonradi regis, nee non Ruodegeri cognomine Hüozmanni eiusdem ecciesif ahtistitis, tam ianimabus parentum nostrorum, pif memoria Heinrici im- peratoris et Agnetis imperatricis, quam nostri superstitum saluti coram Deo providentes, abbaciam nomine Hornbach in pago Blisengowe in comitatn Godefridi sitam, cum omnibus suis appendiciis, id est areis, f dificiis, utriusque sexus man- Gipiis, ecolesüs, decimadonibus, vülis, agris, terris cultis et incttltis, pratis, pascuis, compascuis, silvis, molis, molendinis,

1087. 6S

aqais aqamtunve decursibiis, venacionibiis^ piscadonibas, eid- tibos et reditibus, viis et invüs, qofsäis et inqnirendis, et cum oimi otiHtate, ^pif nllo modo inde potent provemre, in pro- priam tradidimus. Ea videlicet radone, nt prf fatas epigcopus ■Qcoesaeresqve ilHiis de supradicta abbaoia liberam deincepa potesti^m Judbeant, obtiaendi, commutaiidi , precariandi, vel quictfiiid iUis ad nsuin ecdesi^ coUibaerk inde fadendi. Ab- wmm iUnm iion concedimiui, ut bona eedesi^ dividat inter ndlites soos. Et nt hfc nostr? aactoritatis tradido stabilis et kicoavoka omni snccedeolis temporis fvo permaneat, hano cartam inde consmptam proprio manos imposidone confir« maates, sigilli nostri impressione inssiinns insigniri. Signam imm Heinrid terdi Romanorum imperatoris aogosti •)*. Heri-* manans cancellarius vice Wezelonis aFChioancellarii recog-

no^. 'Data anno dominic? incarnadonis MLXXXVlf.

iadiotioM X» anno aatem domni Ildnrici tercii Romanoram ii^pepatoris angtuti^regni vero XXXIII. imperiivaro HU. Actum feliciter in Dd nomine amen.

ß7. Beinrich IP, kaiscr hestiUiget die den iuden zu Speyer vom hischofe Budiger gegebenen freiheiien, Speyer, 1090 feb» 19.

Jlii nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia terciiis Romanorum imperator augustus. Omnibus episcopis, abbatibus, ducibus, comitibus-, nee non Omnibus regiminis nostri legibus obnoxüs, notum sit, qualiter quidam iudfi, ludas fiUus Galotiimi, David filius Massulam, Moyses filius Guthihel cum sodalibus suis venerunt in prfusen« dam nostram Spir^ et rögaverunt, ut quo cum infantibus eo- mm seu cum omnibus, qui per eos^ legibus sperare videntur^ •ab tuicionem nostram reciperemus et teuer emus. Qfiod ita fectese omnium fidelium nostrorum cognoscat industria. Prop- terea per interventum acpeticionemJIttOzmanniSpirensis epi* aeopi Kanc nostram auctoritatem eis concedi et dari iussimus. linde regia nostrf celsitudinis indictione prf cipimus atque iu- benus, ut de cft^o nullus, qui sub nostra regia potestate aliqua digaitate vel potestate sit prfditus, non parvus, non magmos, non Über aat serVus, non eos inqmetare quibuslibet ioiaaiis occasioDibtts aot attemptare prfsumat de rebus eorum^ quas iure bereditario possident in areis, in casis, in ortis, in v)Mi8) in agris, in mancipiis seu in cfteris rebus inobilibus •t inunobilibtts eis au&rre quidquam audeat. Si quis vero con-

RcmUiig*^ Crlnindenbncli. ^

6A l<^ febroar 19«

^a hoc edictum aliqnam violeociam eis intulerity oogatar per- solvere ad palacii nostri ^rarium, sive ad cameram episcopi libram I. anri, rem qaoqae, quam eis abstolerat^ dopliciter restituat« Habeant eciam liberam facoltatem, res snas com quibuslibet hominibus iasto concambio commutare^ et intra ambitam regni nostri libere et pacifice discurrere, negocimn et mercimonium suum exercere^ emere et vendere, et nidlas ab eis thelonium exigat, vel aliqaam exactionem publioäm vd privatam repetat. In domibus eorum hospites sine eornm con-* sensu non mittantur^ nullos ab eis equom ad profectionem regia vel episcopi, ant angariam regi^ expedicionis reqoirat Si, autem res fortiva apud eos inventa fuerit, si dixerit iadfus, se emisse, inramento probet secundum legem saam quanti emerity et tantnmdem recipiat, et sie rem ei, cuios erat, re- stituat. Nullus filios aut filias eorum invitos baptizare prf« sumat, et si coactos, aut furtim raptos, aut vi captos bapti- zaverit, Xll. libras ad ^rarium regis aut episcopi persolvat» Si aliqui eorum sponte baptizari velint, triduo reserventur, at integre cognoscatur, si vere Christian^ religionis causa, aut äliqua illata iniuria legem suam abnegent,' et sicut patrum legem reliquerunt, ita eciam possessionem eorum. Mancipia quoque eorum pagana nullus sub obtentu christianf religionis baptizans ab eorum servicio avertat. Quod si fecerit, bannumi hoc est libras III. argenti coactus iudidaria potestate per- solvat, et insuper domino suo absque dilacione servum red- dat, servus vero per omnia domini sui prfcepta deserviat, salva nihilominus Christian^ fidei, cuius sacramentis imbutua ^st, observacione. Liceat eciam christianos homines ad opera sua facienda conducere, exceptis diebus festis et dominicis, nee eis liceat, christianum emere servum. Quodsi christianus contra Jud^um, vel iud^us contra christianum litem aliqua pro re vel contencionem habuerit, uterque, prout res est, secun- dum legem suam iusticiam faciat et causam suam probet, et nemo iudfum aut ad ignitum ferrum aut ad aquam calidam aut frigidam cogat, nee flagellis c^dat, nee in carcerem mit-^ tat, sed iuret tantum secundum legem suam post quadraginta dies, nee ullis testibus possit convinci qualibet de causa. Et quicunque con^a hoc edictum nostrum eos ultra cogere vo- luerit, bannum unum id est libras III. argenti persolvere cogatur. Si vero eum vulneraverit, sed non ad morton, libram unam auri Gomponat, et si sit servus, qui eum occideritvel vulne- raverit, dominus eins aut supra taxatam composicionem im-

1090 februar 19. <t7

pleat, ant servuin ad p^nas tradat. Si qnis autem inopia de- pressus prfscriptnm persolvere nequiverit, eadem plectator p^na, qua ille ponitas est^ tempore Heinrici imperatoris patris mei, qoi iadfoin nomine vivum interfecit, soilicet ut ei ocali eraantnr et dextera manas amputetur. Qnod si iudfi litem inter se aut causam habuerint discerneodam , a suis paribos et non aliis convincantur et iudicentor Et si aliqnis eonim perfidns rei alicnios inter eos gestf occnltari volaerit ^eri- tatem, ab eo, qni ex parte episcopi priest synagogf , ioxta legem snam cogatar^ ut de eo, qnod qa^ritnr, verom fateator. Si qnando antem inter eos aat contra eos difficiles ortf fue- rint qofstion)es vel Utes, salva interim pace eorum, ad pr^- senciam referantor episcopi, nt eins valeant indicio terminari. Habeant prf terea licenciam, vinnm sunm et pigmenta et an- tidota vendere christianis, et sicnt prf diximus, nnllns ab eis exigat vel mancosos vel palefredos vel angariaro, vel exac- tionem aliqnam pnblicam vel privatam. Et nt h^c conces- sionis auctoritas omni fvo inviolata permaneat, hanc cartam inde conscribi et sigilli nostri impressione inssimns insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris augusti f. Hombertus cancellarius vice Ruothardi archicancellarii re- cognovi. Data est XI. kal. marcii, anno .ab incamacione Do- mini MXC. indictione XIII. anno autem domni Heinrici, regni qoidem XXXVI. imperii vero VI. Actum Spirf in Christi no- mine feliciter amen.

68* Heinrich MF, kmiser s^enki der domkirehe sm Spetfer unter m bisehofe Mohannes 1. mehrere guter bei Simmern, 1091 sept. 21.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina fa- vente clemencia tercins Romanorum imperator augustus. Quo- niam vitam nostram brevem et quasi momentaneam existere et in se per cottidiana detrimenta deficere cognoscimus, ut ad illam vitam, qua in ftemum beate vivitur, summo desi- derio suspiremus, et ut terrena pro Cflestibus et transitoria pro fternis tradamus, nobis quam maxime profuturum esse credimus. Notum sit igitur Omnibus CSbristi nostrique fidelibus tarn fiituris quam prfsentibus, qualiter nos ob honorificenciam sanctf Mari^ matris Domini nostri lesu Christi, et pro reme- dio animf nostr^ nostrorumque parentum, Cuonradi impera- toris et coniugis eius Giself, patrisque nostri Heinrici impe- ratoris, nostrfque diiectissimf coniugis Berthf imperatricis^

08 1091 September 2U

et fratris nostri Caonradi filifque nostrf Adelheid^ et filii Aostri Ueioriciy nee noti ob fidele servicinm oarissimi lohaii^ nis Spireosis episcopi, tum eciam ob interventom fideEun no» strorum Ruotperti Babenbergensis episcopi, Otteni» Argenti- neosis episcopi, Friderici dncis^ et fratris eins Gvonradi^ Bor-* chardi marchionis, Friderici de BetteDdorf, Guonradi de Le- cheskemundi , et carissimi filii nostri Cuonradi regis, totnm illnd pr^dimn, qnod habemus situm in välis Aornine Hnsmi^ Capelle, Semundesbach, Argantal, et qnod sitnm est in pago Nahcuowe, in comitatu comitisEmiohonis, Spirensi ecclesif id proprium tradidimus cum omnibus appendiciis, hoc est maa- cipiis utriusque sexus^ areis, fdificiis^ terris cultis et incultis^ pratis, pascuiSy aquis aquarümque decursibns, pisoaoiombiiSy silvis, venacionibus , molis, molendinis, exitibus et rediübui^ qufsitis et inquirendis, sen Gom omni utilitate, quf uUo modo inde provenire poterit. Ea videlicet radone, ut eadem S^* rensis ecclesia deinceps liberam potestatem inde habeat pos» sidendi, obtinendi. Et ut huius tradidonis auetoritas soiipep inviolata permaneat,: hanc cartam inde conseribi et propHar manu corroborantes, sigilU nostri impressione iussimba inti|^ niri, totttmque prfnonunatum prfdium, ut diximus^ SpiireiMll ecclesif concessimus^ exceptis servientibus nostris inibt ma- nentibus et eorum benefioiis, a patre nostro et a matte et a nobis eis datis. • Signum doffini Heinrid teroii RomanoMn» imperatoris augusti f. Humbertus canceliariiis vice Rnotbard» archicanceliarii recognovi Data est XI. kaL octobris, anno ab incarnacione Domini MX€I. indictione XV. anno autem donmi Heinrici, regni eins quidem XXXVni. imperii vero Vll.

69. lohanne» L Jnschof %u Spmfer und Cun9 hUehof %u W^rtmf treffen einsn. tatisch wegen Sinsheim tmd einigen andern ktr^ chen ihrer Sprengel, Maim^ 1099 nov. 9.

!Notum esse volumus omnibus tarn futwi quam prf sentis tenl- poris fidelibus, quoniain lohannes Spirensis ecclesif antistes, qui in proprio suo allodio Sunnescheim abbaciam de proprio constructam cum reüquis suis pr^diis et famiüis Spirensis ecclesi^, ob sof suorumque anim^ salutem in proprium doaa- vit et Cuono Wormadensis ecclesif pr^ul^ quoddam eon- cambium, uterqne de sua parocbia utriusque ecclesif clerO et populö laudante, feceruht. lohannes Spirensis episcopus de* sua parocbia episcopale ius in eodesia et villa Kirdieim

1099 november 9.

ei in capella et villa Asteheim cum utriasqoe villf iertninie, ODMMeiti Wormacieasi episoopo Goncessit, recepit vero ab eo epilwopalen insticiam in ecclesia et vüla Siuraefldieim et in ciapella et viUa Roirbach et in ntriasque villf terminis. Ut aolMB pvf^Hnriptom concambiom ratom et ineonvulmun in 9m^ nei retrogeneradones permaneat, oanfirmatam est assenaa Heinioi terdi imperatoris in pifsenda complariam iprios prin- cq^om. Fnerant autem ibi präsentes et oonsenieraat Bgil- bertos Trevereasia arebiepiscopos , Herimannos Cokmienna archiepiscopfui) Hartb^igus Magadeburgensia aiPcbiepisGopiia, tdemmama Br^nensis archiepiscopna , Borcbardns Basitien-* iis episeopaSy Otto Argentinensia epiacopns, Emecbardaa Wirtcebargenaia episoopni, Udo Hild^heinrienaia episcopm!, Fridericns Halvevstadensia episc^NW; Albewinns Mersebor- geflüa qMäcopiia^ Wakavaana EiOBtieennä efnsGopas, Widelo BfiaiMiaia epiacopaa, Barobardoa MoMSterieMia epiacopu^ Heinric» Padelbmnatrtiia epiiUk^pos^ Wido Osanbargana» epiaoopoa, prfterea des Friderieos, Palatinns comes Sige^ IridBa, Gnono fiboa^ dcusis Ottoilis, GeAardna comes de CKära, Geifordaa eomea Mogoattnas, Adelbratti^ BarckirdBa BsardUo, Wippretb, Heriman« Faetmti est Moganoif V. ido» MirembriSy annö dominiof incarnacionis MXCVIUt VI. anno imperii Heinrid tepcü, imperatora angostl

I n u » ' I

70. JMmtMM h hMhof «• Spofßr §UfUiäUmJkUi sa SkUktim «nd trifft noch andere heiUmmungen, Speyer, flOO imn. 6.

JNotam Sit omnibns tarn fdtori quam prfsentaa temporis fide« tibos. Qnoniam ego lohannes ex divina demenoia Spirenda eooleaif prfsul licet indignos, construxi abbaciam in proprio AHodio meOy in pago Elezenzgowi, in comitata eomitis Bni- iMms Sonnesheim dicto, a pareotibus meis mcbi bt^editario iiD!^ relicto, ob me^ meoromque patris et matris alionimque maorom ibidem sepoltormn anim^ remedinm, in bonore sanotf el individa^ Trinitatis et sanctf Bei genitrieis Marif et saneti Blicbaelis archangeli et omniom sanctoram, et prfdpae iUo- nH% qaonun ibidem reliqui^ continentor. Dotavi ante» ean- den ecdenam diversis neis prf Ais consendeate et landante berede mea, filia videlicet fratris md eomitis Ceizzolfi ibi- dem aepoltiy dicta Adelheid, qof eciam soa prf dia ddem eo- deaif devotissime tradidit. Dotairi igitur Deo et saacto Mi- ohaell alüsqne sanetis^ qaonun lUdem patrtmma celebrantnr^

70 1100 ianoar 6.

ad üssam fratmm ibidem famalancinm, quicqoid ibi pr^dii et dednif et aliedus iuris haboi, et pi^terea Steinvort, Asbach, Richardeshiuen in pago Elezenzgowi, Mendngon, Ensilin- heim in pago Gregowi, Zeizolfeswilre, Lenzingon, Dnrminzi, Cossilbrannin in pago Enzgowi, in comitata comitis Bnmo- ni0, Bnelon in pago Hedenegowe, in comitata comitis Gode- fiidi, Offenbach, Bebingon, Servilingan in pago Spirgowi, in comitata Spirensis episcopi, Alezenzi in pago Nachowi, in comitata comitia Emechonis, Chmtramesheim in pago Wormea- Mt, in comitata comitis Emechonis. Cognata qnoqne mea soa prfdia eidem ecclenf donavit, videlicet Ugolenbeim in pago Sprgowi, in comitata Spirensis episcopi^Immeleshusin in pago Elezenzegowiy Enzeberch, Dagelvingon in pago Enzegowi, in comitata comitis Brononis. Has omnes cortes com mnni- bos ad easdem cortes pertinentibus, caltis et incaltis, sUvis, pratis, molendinis, aqois aqaarumqae decnndbos, venaciombos, piscacionibos, exitibos et reditibus, et omnibos insticüs, qui- bas nobis servierant, et omnibas familüs, exceptis ministeria- libas, eornmqae prfdiis et beneficüs, ecclesif Sonnischeim et fratribos ibidem Deo servientibas in propriam dedimos. Qdo- niam antem cetera prfdia nostra Spirensi ecclesif tradidimoi, ad osom qaidem episcopi cas^am nostram Meistersele com Silva et vüla drca casirom sita, nee non omnes ministeria- les nostros com ipsorm^ prfdüs et beneficiis, adusum vero Spirensiom fratmm curtem nostram Stein wike, idcirco com eadem abbacia, prfdictis prf diis dotata, ad sanctam Spiren- sem ecclesiam confagimos, eamqae Spirensi ecclesi^ in pro- priam delegavimos. Ea, videlicet racione, at Spirensis ep.- scopos et ecclesif et abbati et fratribos, et omni familif Cle- mens et benignos in omnibos patronos assit, et ab eadem abbacia otpote a nobis libertate donata, nihil omnino servidi exigat, defonctoqoe eiosdem loci abbate fratribos aliom sibi patrem de soo Cfnobio libere permittat eligere, eondemqoe, qoem eligant, et non aliom, eis patrem proponat. Omnes aotem parochianas ecclesias ad eandem abbaciam pertinentes ab omni episcopali servicio absolvi, ot sicot Spirensiom fra- trom eeclesif ab omni censos exactione sont liberf , ita et ab hiis nichil triboti ab episcopo qo^raton Prfter b^c pa- rochianf ecclesif , qof est in Sonnescheim, singolare dedi privilegiom, ot nnllos ibi ab episcopo choriepiscopos, sed ab- bas com presbitero omnrai ibi rem ecclesiasticam tractet,- ei si qmd ei -obsistat, ipse ante episcopom deferat. los eciam

1100 ianaar 6. 71

advocati michi placnit sabscribi, ut videlicet nnllam ibi epi- scopas constituat, sed abbas per se ipsom, qaemcnnqae vo- luerity eligat, qni nulluni sibi exactorem snbstituat^ sed ipse ter in anno Sunnescbeim, et non s^pius, nisi ab abbate ro- gatus. Item ter in anno Durminzi, et non sf pius, nisi ab ab- bäte rogatus, ad placitum veniet, et abbatem in causis ne- eessariis strenue invet, libere placitante et bapniente vilBco abbatis. Ad ipsum autem advocatum tarn de furtis et vio- lenciis, et de prf diis familiarum ecclesif pertineat agere, ei qoicquid in huiusmodi placitacionibus acquirat, ipse terciam partem, abbas vero duas accipiat. In hiis singolis sex pla- citis det ei abbas ad servicinm unum malderum panis et frissingum, qui valeat XXX. nummos et Y. pullos et sex ca- seos, et XX. ova, et unam situlam vini, et duas cervisif et Vf« maldera avenf. Curtem autem Steinwilre^ nt pr^dictnm est, in pago Spirgowi, in comitatu Spirensis episcopi, cum Omnibus utilitatibus ad eandem curtem pertinentibus, fratri- biis in ecclesia sanctf Mari^ Deo famulantibus donavi, ex- ceptis ministerialibus, eorumque prfdiis et beneficiis, et ex- ceptis tribus libris, quas Wolfdrigel de eadem curte a me accepit, nt eis, quamdiu vivat, libere utatur. Eo obeunte efdem libr^ sine omni contradictione in potestatem fratrum redeant, et exceptis sex hobis, quarum duas fratribus de sancto Germano, duas vero fratribjis de sancto Widone, duas fratribus de sancta Trinitate, ut eis libere ad suos usus utäntur, delegavi, ut videlicet singulis annis in anni- versario meo, quicquid inde utilitatis exqdrere possunt, in-* ter se. distribuant Constitui eciam, ut de eadem curte VIII. diebus quotannis fratribus de sancta Maria et de sancto Germano, et de sancto Widone, et de sancta Trinitate ad ecclesiam sanct^ Marif ad vigilias in nocte et missas in die celebrandas convenientibus communiter serviatur, vide- licet in anniversario consanguineorum meorum, Henqanni Ck)loniensis arcbiepiscopi , nee non Wolframmi patris mei, Azelf matris mef , Zeizolfi fratris mei, Adelhedis et luddf filiarom prf dicti fratris mei. In singulis autem anniversarüs fratribus ad servicinm dabuntur II. maldera et dimidium de tritico et II. hamf vini, et quatuor porci, et IUI. porcelli, duo maiores et II. minores, et XY. pnlli galli et XY. casei et LXX. ova. Sin autem anniversarius, qua caro non come« ditur, evenerit, pisces XXX. solidomm dabuntur, et in deno quoqne servicio libra piperis, et qnacunque die aoni«»

n 1100 iamiar f.

versarins coDÜgerit, in eadem die seorvidinn viel caro ^ni pisces dabimtor. Hospites vero scolares cum fratribus in m- feetorio refectionem angcipiettt, in singidis vero anniveraanui eentom panperibos ceotam panes dabontor, qni parabontar de duobof madderis süigüus, et dof liamf cervisi^ et onas badio. In anniyersario aotem imperatoriSy item in meo, panperibna Ja elemosinam dabnntur Uli. maldera sUiginis ei Hit hamf cer- visif et ill. bachones. Definitom est eciam, ut neqne nlbu episcopns mens snccessor, neqne aliqnis advocatns in .eadon carte et in hüs, qof ad eandem cnrtem pertinent, nllnm om- nino ii|s babeant, sed libera omnia potestate Iratmm ad ser» vicia soperins exposita consistant Recepit antem pifdicta eomitissa Adelheid cognata mea a me pro parte sm prfdH in precariam cnrtem ecclesif Veningon, ab abbate Ugdeii- heim, in Beleshnsin, Enseberch, Dagelvingun, hüs qnandin vivat, libere ntetnr, ea obennte episcopos Weningon, reH- qnaB cnrtes abbas recipiat Hnic tradicioni testes interftui«- rant ipse imperator Heinricas et complares principes illioSy Fridericos videlicet Coloniensis archiepiscopus, Liemarns Pre« mensis archiepiscopos, Barchardos Basiliensis episcopos, Otto Argentinensis episcopas^ Cnono Wormaciensis egiaco*. pns, Heinricos Podelbrannensis episcopns, Widelo Mindensis episcopos, dnx Fridericas, marchio Barchardos et alii qoam plores. Ad maiorem aotem nostrf tradicionis corroboracio- nem pr^entem cartam meo sigillo sigillari pr^cepi. Facta' Vill. idos ianoariiy anno ab incamacione Domini MC. indio- tione VIII. regnante Heinrico tercio imperatore aogosto »mo XLVI. imperante aotem XV« lohanne vero episcopo. anno decimo Spirensi ecclesif prf sidente. Acta Spirf in nomine Domini feliciter amen.

71» Uemtich IF, kmuer h^siäiigei dem kisehofe lohrnnmes 1. %u SptBfßfr den hesiU der dbUi Bembaeh wind gewährt ikm die vegUi' rechte daseihst^ Speyer ^ 1100 taat. 7.

In nMime sanct; et individof Trinitatis. Heinricos divina favmte clemencia tercins Romanoram imperator aognstns. Qood sanctorom intervento, si Deo ipsiosqoe sanctis dignam veneracionem inpendimos, nostri imperii honorem in prf* senti corroborari, et in faturom beatf glorif coronam no« bis prf parari credimns, Deo sanctisqoe eios homile et devo- tnm obseqoiui ezhibere satagimos« Beatam igitor Mariam

1100 ianaar 7. 73

qaam reginam esse scimus angelormn^ qu^ mnodo edidit sal* vatorem, pry Cfteris post Deom venerantes ecclesiam Spi- rensem in honorem ipsius, a nostris parentibus, avo videli- cet Cuonrado et patre nostro Heinrico imperatoribus augastis, in eadem ecclesia consepultis, devote constructam et dota-* tarn, nos quoque ditare, sublimare prf diis, familiis, ornamen- tis, diversisque operibos magnificare in honore Dei et sanct^ Marif devote stademos. Inter reliqna autem, quf supradict^ ecclesif contulimos, abbaciam Hornbach in pago Blisengowe^ in comitatu Godefridi sitam, cum omnibos ntilitatibus ad ean- dem abbaciam pertinentibus, excepto iure advocati in pro- prium tradidimus. Sed quia inter Spirensem episcopum lo-* hannem et advocatum eiusdem abbacif Hermannum, utpote familiam ipsius ecclesif inhumane tractantem sf pius non bene convenit, peticione et monicione eiusdem lohannis episcopi ecclesiam ab huiusmodi violencia liberavimus, et sicutipsam abbaciam ob nostrf nostrorumque anim^ remedium Deo et sanctf Marif ad Spirensem ecclesiam dedimus, ita et advo- caciam ipso advocato Hermanne laudante et rogante in pro- prium ea racione donavimus, ut pr^dictus Hermannus eius- dem advocacif ins et regimen a lohanne Spirensi epiiScopo reciperet eique inde serviret^ et deinceps eiusdem advocacif donacio penes omnes episcopi lohannis successores, Spiren- sis videlicet ecclesi^ antistites^ stabilis existat. Huic nostri donacioni interfuerunt Fridericus Coloniensis archiepiscopus, Lieumarus Bremensis episcopus, Burchardus Basiliensis epi- scopus, Otto Argentinensis episcopus, Widelo Mindensis epi- scopus, dux Fridericus, marchio Burchardus, comes Wilhel- mus, alii quam plures principes nostri. Ut autem huius tra- dicionis memoria firma apud präsentes et posteros, et ipsa tradicio inconvulsa permaneat, prf sentem cartam in testimo- nium scribi nostroque iussimus sigillo insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris invictissimi f. Hum- pertus cancellarius vice archicancellarii recognovL Data VII, idus ianuarii, anno ab incarnacione Domini MG. indictione Vli. regnante Heinrico tercio Romanorum imperatore augusto anno XL VI. imperante autem XV. Actum est hoc Spirf in Christi nomine ad salutiferam memoriam lohannis venerabilis eius- dem loci episcopi feliciter amen.

8*

i

74 1101 apiil 10.

73. Beimiek JF. kaiser he$tät£gei der damkirehe flsu Sptyer unter dem kisekefe lokannes h alle ikre kesdiaumgen, reekU u»d freikeäen. Speyer^ 1101 april 10.

In nomine sanotf et individnf Trinitatis. Heinricas divina favente demencia terdus Romanoram Imperator augostds. Qaoniam sanctorom interrenta^ si Deo sanctisqae eias dignam veneradonem impendimas, nostri imperii honorem in prffienti Gorroborari et in fatoro beatf glori^ coronam nobis prfpa- rari credimus, Deo sanctisqae eins hamile et devotam ob- seqoiom exhibere satagimus. Beatam igitar Mariam, quam reginam angelorum esse scimafi^ quf mando edidit salvatoi^m, prf cfteris post Deam venerantes, ecclesiam Spirensem in honore ipsius a nostris palrentibus, ab avo videlicet nostro Cnonrado, patre Heinrico imperatoribas aagastis in eadem ecclesia consepultis, devote constractam et dotatam, nos qao- qae ditare, sablimare pr^diis, familiis, ornamentis, diversisqne opibas magnificare in honore Dei et sanct^ Marif devote studemas. Qaoniam autem excellencias ecclesif ornamentom in vivis lapidibas, id est in clericis literatis, morigeratis^ discretis, religiosis esse scimus, ipsosqae in nalla ecclesia sine cottidanf stipendio pr^bendf stabiliter Deo in divini oU ficii constitacione posse servire videmas, idcirco sommoni nobis est votam omnes ubiqae dericos^ pr^cipae nostros spe^ ciales in nostra sancta speciali Spirensi ecclesia omnibas modis iavare, ditare, honorare. Confirmamas igitar qaicqoid ab avo nostro Cnonrado imperatore aagusto pr^dictis fra« tribas ad prfbendas datam est, lohanningan videlicet cnm omnibas ad eandem cartem pertinentibas et qufcunque eis pater noster ad prfbendam contalit^ videlicet Niugertingen, Rod^velis, Badin, Mindelnheim, Locwilre et ecclesiam Scifi-* ferstat cnm decima, IVazdorf, Spiregischeid, Luterbach, Sa- lanbachy Cracenach, Pillangesbach, Laoch cam omnibas ad has cartes pertinentibas, et qaod nos ad prf bendam addidi- mos, videlicet Eppingin, Bscbinewach, et qoidqaid ad has cartes pertinent, excepta abbatia in Eschinwach, qaam Spi- rensi episcopo tradidimas ad oblacionem, vero Beginstein pro anima filif nostrf Adelheid in Spirensi crypta sepaltf , Salecho edam, at serviciam inde conctis fratribas Spirensis civitatis et elemosin^ paaperibas in anniversariis avi vnostri et avif nostrf Giself et patris nostri Heinrici festive donetar. Horam omniam prfdioram tradicionem a nobis et a parenti- bas nostris imperatoribas aagastis factam, cam omnibas qa^

1101 aprU 10« 75

ad eam prfdia aliqno modo pertinent, in diversis utriasque sezus mancipiiSy terris, vineis, ecclesiis, decimis, theloneis, silvis, coltis et iocoltis, aquis aqnannnqae decorsibua, molen- dinia, pratis, ptscacionibus , venacionibiis, exitibua et rediti- bus et omDibos homm prfdionun utUitatibos pro nos^ om- Diamque nostronim anim^ remedio renovamas et nos^ re- galis auctoritatia dignitate corroboramns. Ea videlicet ra- cione, ut qof ad prfbendam determinata sunt ad pr^bendas fralribas inde diaponendas, pr^positua sub soo inre habeat, qa9 vero fratribos ad obladonem data sunt, ea per se fra- tres libere admiDiatrent. Si vero aliquid aibi et ecolesif vel per commiitacionem, vel per veDdicionem ntiliaa inde facere pOBSont, hoc quoque secundom ecclesiasticam consoetadinem fieri concedimos. Si vero, qood absit, episcopos de prfdic- tia prfdiia aliquid vel sibi naorpaverit, vel in beneficiiun ali- Goi donaverity et bia vel ter a nobis commonitna emendare nolnerit , aicut prfdicti parentea noatri imperatorea aogoati sanxerunt, ita et noa dec^oimoa, ut videlicet dimidiam li- bram auri ad altare sanctf Marif donemua et prf dium fra- tribns iniuste ab e[HSCopo subtractum in nostros usua libere recipiamus et de eo sicut de alio bereditario aoatro allodio qoicqnid nobis placuerit faeiamns. Eandem eciam legem noatris heredibus in omne posterum tempna relinquimos et constitnimus , ut si pro ipsorum aecunda vel iercia ammoni- cione Spirensis epiacopus prf dicta prfdia vel aibi usurpata, vel in beneficium alicui data, fratribus restituere noluerit, heredes nostri dimidiam libfam auri ad altare sanctf Mari^ donent et prf dium' fratribus iniuste ab episcopo subtractum ia suos usus libere recipiant et de eo aicut de idio beredi- tario suo allodio qdcquid sibi placuerit, faciani Eosdem eciam nostros in Spirensi eeclesia canonicos daustrales li-* bertate iuris ab antiquo constituta et a regibua HildericO} Ladewico, Dagelberto, et ab imperatoribus Carulo, primo Ottone, filioque iUius Ottone, tereio Ottone, Heinrico Baben«- bergensi eis data et confirmata, nee non ab avo nostro Cuon- rado et patre Heinrico imperatoribus augustis renovata et corroborata, interpellante et orante serenitatem nostram fideU noatro lohanne venerabili ecdesif Spirensis episcopo, nos quoque bonoramus et. donamns, ut videlicet unusquisque Spi- rensis ecclesif canraicus, sive nobili vel humili genere ortus, sive sit sanus, sive in lecto fgrotus, sine consensu sui advo- eati et heredia liberam liabeat potestatem. allodinm suum et

76 liOl april 10.

familiam fratribns pro rfmedio aninif suf absqae omni con- vnlsione donandi. Liberam eciam habeat potestaiem curtem claustralem coicunqae fratri volaerit et naili alii, coram tri- bus vel duobns fratribus^ sive sit sanus, sive in lecto fgro- tns, absqae omni convnlsione donandL Liberam eciam habeat potestatem pecuniam snam, vinum^ fmmentom et vestes, eqnos et omnem süppellectilem suam et qaicqoid mobilis rei possi- deat, insnper prfbendam CRiam per annom post mortem snam, cincunqae mortaliom sibi placuerit^ item coram tribus vel dao- bns fratribns absqne omni convnlsione donandi. Si vero an- teqnam qnicqnam de rebns snis disposnerit, morte pr^ventus fnerit, fratres jpellicias, snpellicia, tnnicas, camisias, etqnod- cnnqne vestimeiltnm lingnam habeat et lectnm cum lectister- nio et lineamine et coopertorio sno, sive pellibns, si cooper- torio careat, et qnibnscnnqne vestibns in clanstro et ad cho- ram utebatnr, in suos nsns recipiant et de prfbenda iUios per annum, sicnt utilins animf iliius viderint, decanns com fratribns disponat et de reliqua eins snbstancia, qnam reK- qnit, ipsi fratres et nnllns alins hac racione se intromittant, nt heredibus, si idoneos habnerit, totam eam, excepta ser* viencium ipsins competenti remuneracione, integre resignent» Si vero idoneos non habnerit, ipsi fratres totam quam reli- qnit snbstanciam^ exceptis vestibns et aliis rebns fratribns determinatis, sicnt commodins anim^ defnncti censuerint dis- ponant. Cnrtis vero clanstralis in potestate sit episcopi, alii tarnen frätri et non alii ab eo donanda. Quiddam tamen de illis fratribns, qui obediencias ab episcopo habnerint, exd- pimns. Si videlicet de prfbendis fratrnm, quibns pr^faerint vel de aliis rebns, qnod ad eos iure obediencif pertinuit, vi- ventes non disposuemnt, fratres quidem de defuncti substan- cia, qnod ipsorum ins est, recipiant et de reliqua parte, quam Spirf sive in propria, sive in aliena curte habuit, qnod neglexit suppleant et isd quid residui fnerit vel ipsius heredi- bus vel ipsius anim^, ut pr^scriptum est conferant. Quicquid autem in mre, in beneficio, quod ab episcopo habuit, reiiquit, in usum episeopi cedat. Legem eciam de substancia de- fioncti Spirensis episeopi datam ab antiquo et a prf dictis re- gibus et imperatoribus confirmatam, nos quoque corrobora- mns, damus firmiter tenendam, constituimus , nt videlicet si ipse vivens bona sua non legaverit, fratres omnes vestes il-* lins clausirales, quas reliqnit, obtineant, cftera omnia, fra- jnentnm, pecunia, eqni et qnidquid mobiUs rei possedit, in

1101 april 10. 77

tres partes dividantar et mia tercia pars fratribus, ima pan« perUras distribnatnr et nna faturo rjBservetur. Alio qnoqae iure fratres nostros Spirenses civibas hmns loci prfferimas. Si quis illomm serviens hospicio et convictn aUcnins eonmn cottidiano participans aliquam contra ins civinm ininsticiam fecerit, non in forom, neque ins publicum, sicut alii ex prf- eepto tribuni vocentur, immo tribunus episcopi in claustrum ante decanum veniens et sibi et ei^ qui Ifsus fuerit, satis- factionem postulet et accipiat, hac videlicet racione, ut ei, qoi Ifsus est, secnndum ins civile componatur, tribuno vero, vel verberibns, si fratri domino peccantis placet, vel si fra- ter mavult servienti parcere pecuniam secundum ins civile sexaginta videlicet solidorum satisfactio fiat. Si vero aliquis fratrum alium, neque ipsius hospicio, neque cottidiano victn utentem servientem in urbe habeat, conununi civium iuri sub- iaceat. Hoc quoque addimus, ut nullus in alicuius fratris carte, ubi ipse habitat, eo nolente hospitetur, nisi imperatore vel rege ibi curiam habente, caminata et non stabulum, ne- que coquina a camerario imperatoris vel regis alieui epi- scopo vel abbati et ipso fratre pennittente, ibi concedatur. Sancimus eciam, ut curtes fratrum, in quibus habitaAt, ita sab firmissima consistant immunitate, ut si forte vel urbis prf fectus, vel tribunus, vel alius aliquis ^des vel curtem ali- cuius fratris, in quibus habitat, vel violenter irruperit vel aliquem ibi ceperit, vel in aliquo l^serit secundum legem im- mnnitatis episcopo sexcentis solidis cum episcopali banno triplici et ei, qui l^sus est triplici ipsius composicione emen- det. Si vero aliquis fratrum aliquem forensem.vulneraverit, vel spoliaverit vel in aliquo l^serit, non ab hoc vel a prf- fecto vel a tribuno capiatur, sed ipsa qu^stio ad decanum et ad alios fratres deferatur et ei, qui l^sus est ab eo qui peceavit, secundum iusticiam componatur, ipse vero vel acri corporis disciplina vel ieiunio vel utroque pro qualitate cri- minis longo vel brevi affligatur, neque claustrum exire ante dignam satisfactionem ei permittatur. Si vero vel in huius vel in alicuiuslibet alterius criminis emendacione decano et fratribus aliquis frater inobediens fuerit, de danstro a de- cano eiiciatur, prfbenda ei auferatur, ipse tamen nihilominus Qsque ad sex septimanas, si forte resipiscere velit, exspec- tetnr et si misericordiam usque ad hoc spacium quf sierit, a decano et fratribus in primis pf nitencia inobediencif recipiatar et poBtefi prf scripto iuri pfnitencif subiaceat Si antem. ia-

78 aoi april 10.

tra sex septimanas redire cootempserit , res ante episotopom deferatnr et ei coram episcopo communi OBiniam fralmiil iudicio et conseDsa prfbenda abiudicetor. Et nt hfc nostra tradicio et corroboracio tarn de pr^diis quam de iure pr^ Scripte in omnes retro generaciones stabiUs et a nullo un- quam imperatore vel rege vel episcopo sive aliquo mortali dissolvenda permaneat, präsentem cartam nostri sigilli im« pressione insigniri prf cepimus. Signum domni Heinrici teroä Romanorum imperatoris invictissimi •{»• Hnmbertns cancella- rins vice archicancellarii recognovl Data IUI. idus aprilis, anno ab incarnacione Domini MGI. indictione Villi, regnante Heinrico tercio Romanorum imperatore augusto anno XL VII; imperante autem XVI. (XVII.3 Acta Spür« in Christi nonuna ad salutiferam memoriam Heinrici tercii Romanorum impera^- toris augusti fidiciter amen.

73. lohannes l hisehof %u Speyer überlässt dem St Guido^s sÜf daselbst %wei hüben feld %u Niederonerbach, 1101 mai 24.

jN otum Sit Omnibus tam futuri quam prf sentis temporis fide- libus, qnod ego loannes ex divina miseracione sanctf. Spi-^ rensis eoclesif prfsul, licet indignus, ob mef meorumqu« animf remedium Deo et sancto Guidoni cfterisque sanctiSi quomm reliqi^ in ecclesia beati Guidonis continentur, duas bobas in inferiori Otterbach donavi, hac videlicet racionoi nt easdem hobas fratres in ecclesia sancti Guidonis Deo fa- mulantes libere in sua potestate possideant et qnod inde exquirere poterunt, in anniversario meo inter se distribuant Constitui eciam, ut in anniversario Heinrici imperatoris teroii, item in meo anniversario, nee non in anniversariis consan« guineomm meorum, Hermanni Coloniensis archiepiscopi, ViTol- frami patris mei, Acelf matris me^, Zeitzolfi fratris meii Adelheidis et luttf filiarum eiusdem fratris mei, ad eccle- siam sanct9 Marif ad vigiUas in nocte et missas in die ce<* lebrandaS) communiter conveniant et in refectionem eis com^ muniter cum fratribus maioris ecclesi^ de curte mea Steinwilre, quam firatribus donavi, administrandam recipiant. Et ut hfo mea tradicio et constitucio stabilis et in omnes retro gene- raciimes inconvulsa permaneat, prfsentem cartam in testimo-^ nium Boribi, eamque sigillo meo sigillari prf cepi. Facta IX* kid; innii, anno ab incamadone Domini MGL indictione IX« regnante Heinrico tereio Romanorum imperatore augusto anno

1101 mal U. 79

KLVII. imperante antem XVI. me vero XI. sanctf Spirensi ecclesif prf sidente.

74. Heinneh IV* kaiser schenkt der damkirehe %u Speyer vers^te* dene hesUsatngen im üfgaue, Speyer» 1102 ftih. 16.

In nomine sanctf et individu^ Trinitatis. Heinricas tercius divina favente clemencia Romanornm imperator augostus. Notum esse volnmns conctis^ tarn futori, qnam prf sentis tem- ' poris Christi fidelibns, cum genitor noster beatf memoria Hdnricas videlicet secundns Romanomm imperator augastus, pro suf saommque anim^ remedio prf diom quoddam Roten- velis dictmn in pago Uffgowi, in comitatu \orcheim^ Her- manni scilicet comitis sitom, cum omnibus ntilitatibos ad idem prfdium pertinentibus , sanctf Spirensi ecciesif in proprium delegavity ea videlicet racione, ut fratres Deo sanct^que iHarif in pr^nominata ecclesia servientes, eodem prf dio ad tnam prfbendam nterentur. Aliqnando deinde tempore trans- acto^ quidam ingenuus homo, nomine Werinhardus, qui in eodem pago qufdam prfdia hereditario iure possedit, mag- nam partem prfdiorum^ quf ad prfdictam curiam Roten velis pertinebant, iniuste oocasione vicinitatis sibi usurpavit, ca- strum ioibi Michilenbach dictum violenta dominacione con- gtmxit. Quam iniuriam cum parens noster a fratribus Spiransis ecclesif cognosceret, prffatum Werinhardum ad iusticiam compulit, et per iuramentum^ quod sibi fecit, ad hoc eum eoiistrinxit, ut non prius pedes nudos videret, quam idem castrum penitus dirueret, et cuncta fratribus iniuste ablata restitneret. Post obitum vero parentis nostri, eiusdem We- rinhardi filii Guono videlicet designatus Argentinensis epi- scopns, Eberhardus et Werinhardus patris peccatnm iteran- tes, prf dictum castrum reparaverunt, et multo plura prf dia, quam eciam pater ipsorum fratribus abstulerunt. Quod scelus dum nostrf imperiali dignitati fratres Spirenses, maxime au- tem fidelis noster lohannes Spirensis episcopus deferrent, in memoriam revooavimns, quoniam beata Dei genitrix virgo Maria "de multis et magnis tribulacionibus nos sf pissime li- beravit^ et iniuriam ei illatam vindicare zelo iusticif vehe* menter accensi, Cuononem episcopum et ipsius advocatumet fratres ipsius Eberhardum et Werinhardum, prf dictum ca- stram cum prediis fratribus iniuste subductis, lohanni Spi«* rensi episeopo et ipsius advocato cum composicione sua se«> emdnm iusticiam redd^re coegimus. Et ut omn^n deiuce^

80 1102 febraar 15.

occasionem prfdicta prfdia sanctf Marif invadendi et diri- pieodi eidem Cnononi episcopo iotique cognacioni ipsias pe- nitas auferremas, qaidqaid pr^dii in eodem pago habuerimty cmn ipsoram volnntate ab eis adquisivimus. Idem autem prf- diom in subscriptis villis sitam est, Luidfridiswilri, Oberen- wihri, Winkele, Eichelbach, Frierlinde Gesnendi, Hirtzbohel, Elchisheim, Merivelt, Bokinisheim, Odinkeim. Qaidqaid ergo prf dii in prf dictis villis habaerant com Omnibus utilitatibos ad dictum pr^dium pertinentibas, agris videlicet, vineis, pratis, molendinis, aquis aquarumque decursibus, piscacionibus, ve- nacionibus, exitibus et reditibus, cultis et incultis, et qao- cunque modo eis servivit, nobis et advocato nostro, quem ad hoc nobis negocium delegimus, et ipse Cuono episcopus per manum sai advocati Brunonis, et ipsius fratres Eberhardos et Werinbardus multis principibus astantibus donavernnt. Quoniam ergo semper summam spem et de prf senti nostri honoris statu, et de felici futurf vitf gaudio in beatf Marif virginis intercessione habuimus, pr^dicta prf dia sicuti nobis data sunt, pro nostra et filii nostri Heinrici regis pr^senti et Aitura Salute, et pro remedio animarum nostrorum parentumi avi videlicet nostri Cuonradi imperatoris, et avif nostr^ 6i- self imperatricis , patrisque nostri Heinrici imperatoris, ma- trisque nostr^ Agnetis imperatricis, nostrfque dilectissim^ coniugis Berethf imperatricis et fratris nostri Cuonradi, filif- que nostrf Adelheidis, et filii nostri Heinrici, attendentes fidele servicium et peticionem carissimi lohannis episcopi Spirensis ad usum fratrum tradidimus, eo videlicet tenorei ut eiusdem ecclesif prfpositus eiusque successores cum con- silio et consensu fratrum de eisdem villis liberam deinceps habeant potestatem tenendi, commutandi, precariandi, vel quidquid sibi placuerit ad usum fratrum inde faciendi. Si an<* tem, quod absit, aliquis eiusdem ecclesi^ episcoporum aat sibimet ipsi usurpare, aut alicui in beneficium dare, vel quo- que modo a servicio fratrum abalienare pr^sumpserit, . bis aut ter ab berede nostro et fratribus monitus , ut emendet, et si rennuerit, sibique in ammonicione obedire contempserit, idem noster proximus heres dimidiam libram auri in publice pondere ad altare sanctf Marif persolvat, sibique supra-* dictas viUas hereditario iure possidendas redimat. Et ut h^ nostr9 tradicionis et eonstrictionis imperialis auctoritas sta- bilis et inconvulsa omni fvo permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria corrobora&tes, sigilli nostri impres*

1102 febraar 16. 81

sione instimDS losigniri. Signiim domni Heinrici tercii Ro- manomm imperatoris inviciissimi *{*• Waltheros cancellariiis yiee Rnothardi archicancellarii recognovit. Data XY. kal. mwcoy anno ab incarDacione Domini MCII. indictione X. reg- nante Heinrico tercio Romanorum imperatore augasto, anno XliYJII. imperante janiem XYII. Acta Spirf in Christi no- mine, ad sakitiferam memoriam Heinrici Romanorum impe- ratoris feliciter amen.

7o. Heinrich IV, kaiser schenkt der damkircke %u Speyer das gut Ilsfeld, Speyer, 1102 feb, 15.

hü nomine sanct^ et individa^ Trinitatis. Heinricas divina favente demencia Romanoram imperator augustas. Qaoniam •t in pr^senti nostri imperii honorem corroborari, et in fd- taro nos feliciter coronari credimas, si Deo ipsiasque sanctis debitam veneracionem impendimas, ecclesias Dei abique lo- capletare, sublimare, defendere quam studiosissime satagimos, maxime autem sanctam Spirensem ecclesiam, in honore beatf Mari^ virginis Dei genitricis constructam, in qua corpora parentum nostrorum consepulta sunt Notum igitur esse vo« lomuSy quoniam et pro nostra et nostri dilectissimi filii Hein- rici regis präsente et futura salute, et pro remedio anima- mm nostrorum parentum, avi videlicet nostri Cuonradi im- peratoris, et avif nostrf Giself imperatricis , patrisque no- stri Heinrici imperatoris, matrisque nostr^ Agnetis impera- tricis, nostr^que dilectissimf coniugis Berthf imperatricis, et fratris Cuonradi, fili^que nostr^ Adelheidis et iilii nostri Heinrici, ob fidele servicium et peticionem carissimi lohannis Spirensis episcopi, pr^dium Ilesvelt dictum in pago Scuzil- gowi, in comitattt Adalberti comitis situm, cum Omnibus ap- pendiciis, hoc est utriusque sexus mancipiis, areis, fdificiis, agris, terris, cultis et incultis, praiis, pascuis, aquis aqua- rumque decursibus, molis, molendinis, piscacionibus, silvis, venacionibus , exitibus et reditibus, viis et inviis, qu^sitis et inqoirendis, seu cum omni utilitate, quf aut scribi aut dici potest, pr^ter partem eiusdem pr^dii in villa Leudan nomi- nata sitam, quam ecclesi^ Sunnesheim dedimus, ad altare sanctf Marif in proprium tradidimus. Ea videlicet racione, nt prf dictus Spirensis episcopus ipsiusque successores libe- ram habeant potestatem eandem curiam sibi retinendi, ad tttilitatem ecdesif commutandi, precariandi» Hoc tantum

Bemling^f Uritandenbuch. ^

g2 1102 febniar 15«

excipimus, ne vel ipse vel aliquis ipsins saccessomm , ulli unquam eandem curiam in beneficium prfstare prfsamant. Quodsi vel ipse vel aliquis successor ipsius, quod absit, alicui in beneficium dederit, vel aliquo modo a servicio epi- scopi alienaverit, bis vel ter a nostro herede, ut emendet, moneatur, cuius ammonicionem si comtempserit, idem noster proprius heres dimidiam libram anri in publico pondere ad altare sanct^ Mari^ persolvat^ sibique supradictam villam hereditario iure possidendam redimat. Constituimus eciam, ut supradicta curia episcopus cunctis de Omnibus ecclesif fratribus in anniversario avif nostr^ Giself imperatricis^ ves- pere ad vigilias et mane ad missam pro defunctis ad maio« rem ecclesiam, ubi ipsa sepulta est^ convenientibus^ in re- fectorio refectionem honeste ministret et insuper in eadem. die ducentos pauperes pascat. Et ut hfc tradicionis nostrf et constitucionis imperalis auctoritas stabilis et inconvulsa omni fvo permaneat^ haue cartam inde conscriptam manu propria corroborantes, sigilli nostii impressione iussimus in- signiri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum imperato- ris augusti f. Waltherus cancellarius vice Ruothardi arcbi- cancellarii recognovit. Data XV. kaL marcii, anno ab incama- cione Domini MCII. indictione X. regnanteHeinrico tercio Roma- norum imperatore augusto^ anno XL VI II. imperante antem XVfl» Acta Spir^ in Christi nomine, ad salutiferam memoriam Hein- rici tercii Romanorum imperatoris augusti feliciter amen.

76. Heinrich von Spiegelberg Übergiebi der domkirehe %u Speyer das von ihm gesittete kloster Herd sammt der vogteirechte über dasselbe, Speyer» 1103 feb. 9.

JM otum Sit Omnibus tarn futurf quam prf sentis temporis Christi fidelibus, quomodo quidam ingenuus homo nomine Herimannus, in quodam suo allodio Bfirdi nuncupato, pro suf suorumqne animf remedio monasterium construxit, illudque diversis suis pr^düs quam devotissime dotavit. Eadem autem pr^dia in subnotatis villis sita sunt, videlicet Herthi, Cohart, Otmeres- heim, Bellenheim, Karlabach, Rietburi, Cnodelingun, dimidia pars thelonei (in) Ouestat, Hoanstat, Tettenheim. Quicquid igitur prfdii in prf scriptis villis supradictus Herimannus ha- buit, totum Deo et sanct^ Marif c^terisque sanctis, quomm patrocinia in pr^nominato habentur monasterio, cum ntrius- qne sexus mancipiis, agris, vineis, decimis, molendinis, aqnis

1103 febrnar 9« 88

aqaamiiiqQe decarsibBS, piscacionibos , pascuis, sUvis, cnltis et incoltis, exitibos et reditibas , et cum omnibus utUitatibus ad prfdictom prfdinm pertinentibus, in proprium delegavit, ea videlicet racione^ at fratres Deo ibidem servientes hiis omnibos ad saam prfbendam Ubere utantur. De familia an- Um qaosdam saos ministeriales Herthi excepit, quos inter soos heredes divisit, videlicet Erkenbertum, qd ibidem doas proprias areas et miom proprium mansum cum commnni et ailvf et pascnorum utilitate Ubere possedit, Uodalricum quo- que,- qui de hoc, quod prius in beneficio, nunc autem in he- reditario iure habet, IUI. denarios reddere debet. Pr^terea Marcwardum, Rappodonem, Othardum, Dragebodonem , Er- phonem, Richolfum, Anselmum, qui singuli de hoc, quod [Hriua in beneficio nunc autem in hereditate possident, duos > irammos persoivent. Timens autem idem Herimannus^ ne forte divinum servicium in prf dicto monasterio, si suorum heredum iori perveniret, destrueretur, ex consilio et peticione domni Hdnrici tercii imperatoris et domini lohannis Spirensis epi- scopi, idem monasterium cum pr^ dictis prediis ad altare ,sanctf Marif in proprium tradidit Ea videlicet racione, ut prf la- tus eiusdem monasterii curam a Spirensi episcopo accipiat, et ipse episcopus locum iUum ab omni infestacione defendat et pr^dicta pr^dia ad nullos alios usus, nisi ad pr^bendam fratrum Deo ibidem serviencium et ad utilitatem monasterii pervenire permittat. Constituit autem, ut idem monasterium Dullum alium advocatum, nisi eum qui principalis Spirensis ecclesi^ esset advocatus haberet, et ille nullum sibi exacto- rem substitueret, sed ipse bis in hieme, et semel in f State, et non sf pius, nisi vocatus, illuc placitaturus veniret, et qnan- tiim Uli qui cum placitacione componerent persolverent, non in arbitrio advocati, sed in disposicione illius qui pr^latus ecclesi^ esset, consisteret, ipseqne duas inde partes, terciam advocatus acciperet Determinavit quoque, ut ei pr^latus monasterii bis in hieme cum illuc ad placitum veniret, unum porcom et hamam vini et malderum panis et quatuor avenf ad servicium daret, in f State eciam tantum de pane et vino, et doas oves et dm maldera aven^, et ad singula servicia quinque gallinas. Constituit edam, ut si quis eum illuc pro sua re vocaret, ipse ei ibi ministraret. Hanc quoque legem familif dedit, ut iieqoe hospidorum vexacione, neque peti- donom exactione uUo modo advocato serviat. Dominus vero lohannes, Spirensis episcopus, tantam eiusdem Herimanni er^

84 1103 febmar 9.

Deum devocioDem videns. hoc priYÜe^o loGnm illnm hono- ravit , ut nidlns ei decanns , nullns ei prosit chorepiscopiis, sed pr^latus monasterii omnia, qof ad divinam legem spec- tant. com Ulo presbitero canonice decernat, qui parocUanam ecclesiam ab ipso habet, quam idem Herimannns prias con- stnixerat et dotaverat, donans ei VIII. mansns in Eaeri et Herthiy et terciam partem decimf de novali, et decimam et nonam partem de salico agro et de antiqaa Tinea, et dno iogera ^*inef Hoanstat* Haie antem tradicioni pr^entes in^ terfneruDt ipse domnus Heinricus tercios imperator, lohan- nes Spirensis episcopus, Albewinus Merseborgensis episco- pns, Gisilbertus decanus, castos Gebehardos. Patricios scho- lasticns, Burchardos, Uodalricos, Eberhardos, Engelfridas, Hezelinus, Arnoldus, Folcnandns, Uago, Heinricas, Brono, Ruodolfos, Wolfgangas, Uodalricos, Markwardns, Walthe- ras, Deano, Sigefridns, Zeizolfoa, Deimarns, Giselbertas et G^teri canonici. Ingenui eciam 'Heinrich advocatas, Eberhart, Werenhart, Uodalrich, Sigehart, Adelbreht, Landolt, Mane- golt, Heinrich, Oger, Adelbreht, Erkenbreht, Hartmant, Wol- feram, Amolt, Adelwin, et alii qaam phires. Ministeriales eciam Heinrich, Anshelm, Deideric, Hitto, Caono, Adelbreht, Sigefrit et alii qaam plarimi. Ad haram antem reram om- ninm confirmacionem et corroboracionem präsentem cartam scribi et soi sigilli impressione dominns lohannes Spirensis episcopas insigniri pr^cepit* Acta Spirf , V. idns febraarii, anno dominicf incamacionis MCIII. indictione XI. anno epi- scopatos lohannis episcopi XIL ad laadem et honorem Do- mini nostri Ihesu Christi.

77. Ueinrieh IF". kaiser schenkt der demkirehe xu Speyer ein gut XU LatUerburg, das früher dem itmker UeiHrich von Lachen gehörte. Speyer, 1103 sept, 24.

In nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Heinricus divina favente clemencia tercias Romanoram imperator augastas. Omniam Dei nostrique fideliam tam futurorom qaam pr^sen- ciam soUers noverit indastria, qaaliter nos, qai pro camali- bns spimtalia metere prfoptamas, qai soUidtadine omnhrai ecclesiarnm et specialiter promovend^ sanct^ Spirensis ec- clesif stadio laboramas, pro remedio anim^ nostr^ , ac pro memoria parentnm nostrornm, patris Heinrici, avi Cuonradi, avif Giself et pr^cipue ob memoriam Berthf contectalis me^ ,.

1103 September 24. 85

per interventom fidelis nostri lohannis episcopi, fratribus sanetf Marif ad Spirensem ecclesiam, pr^dium. qood in villa noDuoe Lutera Heinricns de Lache, homo*nobilis, libero iare obtinnerat et nobis pro quibusdam beneßciis regna nostro at- tinentibas übera donacione contulerat, com servieotibtts eo- nnnqne bonis, et omnibns appendiciis, id est mancipüs, areis, fdificiis, terris cnltis et iocaltis, viis et inviis, molis et mo- lendmis, aqais aquarainqne decursibus, pratis, pascuis, silvis, venacioDe, piscacione, exitibas et reditibas, quf sitis et inqni- rendis, seu cum omni ntilitate, quf nllo modo inde provenire potest, in proprinm dedimus. Ea videlicet racione, nt pr^- dicti fratres inde tale, qnale de Cf teris ad se specialiter per- tinentibus bonis potestatem habeant, tenendi, prf standi, com- mntandi, precariandi. Cuins donacionis anctoritas nt semper stabilis et inconvnlsa permaneat, hanc cartam inde conscribi, quam, sicnt infra apparet, mann propria roborantes, impres- none sigilli nostri iassimns insigniri. Signum domni Heinrici tercii Romanorum imperatoris augnsti •{•. Erlungos cancel- larins vice Ruothardi archicancellarii recognovi. Data Vtlh kal. octobris, anno ab incarnacione Domini MCIIl. indictioae XII. anno domni Heinrici, regni quidem XLVIII. imperii vero XX. Actum Spirf feliciter amen.

78. iohnnnes L bisehof %u Speyer erihdU dem kle$Ur Sehwmr%meh einen freihrief, Limburg ^ 1104 oct, 7.

jNotum Sit Omnibus tarn futnriquam pr^sentis temporis Christi fidelibus. Quoniam venerabilis sanctf ecclesif pontifex lo- annes sommo amore divinam religionem augendi succensus, magno cordis dolore cernens divinum servicium in ecclesia Schwarzafae, Spirensis ecciesif) filia, ubi olim gloriosa ab- baeia constrncta fuerat, penitus esse destructum, tum qnia mnlta nobilia inde prf dia ob priorum negligenciam irrecu- perabiliter ablata sunt, tum quia in beneficinm multa inde miiitibus pr^ stita sunt, tum quia Spirenses episcopi intolera- bile pro eiusdem ecclesif facultatibus servicium inde exege- nmt, secum imprimis et deinde cum domino Heihrice impe* ratore augusto et cum aliis religiosis viris, qualiter sibi di- vinum servicium restaurari posset, diligenti cura tractavit. Vidientes igitur pr^ dia inde ablata nequaqnam ulterkts poss« requiri, prospicientes eciam beneficia inde pr^stita nequaquaiti militibiKi posse aofiferri, ceria consideracione diindicaverunt

86 il04 ociober 7.

aat et ipsum dominom loannem et c^teros episcopos ipsiiu saccessores servicio, qaale prius inde exactam est, penitus oportere carere, aut penitus ibi divinum servicium deperire. Pr^dictus ergo episcopus Joannes magis Dei, quam quf sua sunt qn^rens, ipsius domini Heinrici imperatoris, neo non utriusque fidelium consilium sequens, ut prior illius ecdesif religio et reverencia aliquo modo renovaretur et corrobo- raretur, quicquid sibi vel suis successoribus inde servicü provenire debuit, fratribus ibidem Deo in omne futurum tem^ pus servientibus delegavit, certum tenens bmnibus suis in posterum successoribus, si Deum timerent, et christianam religionem diligerent, Omnibus in modis placere. Ut autem h^ tradicio stabilis et inconcussa per omnes in futurum generaciones permaneat, präsentem cartam in testimonium scribi suoque sigillo prf cepit insigniri et sentenciam suf su- per bac re excommunicacionis subtus notare. Ego loannes Dei gracia Spirensis ecciesif episcopus, potestate ligandi et solvendi mihi a Deo concessa, omnibus qui baue tradicionem irritam fecerint, ianuam vitf f t regni cf lestis intercludo , ia- nuam mortis et infemi aperio eosque diabolo fternis suppli- cüs cum Datban et Abiron cruciandos trade. Huic tradicioni testes interfuerunt Stepbanus Wissenburgensis ecclesif ab- bas, Adelgerus Sunnisheimensis abbas, Hezelinns Spirensis ecclesif pr^ positus, Burcbardus decanus, Gebehardus custos, Batericus in ecclesia sancti Germani prf positns, Diemo in ec- clesia sanctf Trinitatis pr^positus, Udakicus, Burcbardus, Udabricus, Eberbardus, Volcnandus, Arnoldus, Dragebodo, Wolfgangus cfterique Spirensis ecclesif canonici, Henrious prf fectus urbis, Hartmannus aliiqne ingenui viri, Woppo, Ade- lot, Cuno, Sigefrid, Adelbrecbt, Lemfrid et pr^ terea alii molti de familia ecclesif . Acta est h^c delegacio anno dominicf incarnadonis BiCIlll. indictione XIII. anno vero episcopatos domini loannis episcopi XY. Data Lintburc nonis octobris, in memoriam eiusdem domini loannis feliciter amen.

79. Heinnek MF. kaiser bestäiigei der domkirehe sti Speyer dem hesit% der abtei Uomhueh und deren vagieirechte, Speyer^ 1105 fth. 15.

Heinricus Dei gracia tercius Romanorum imperator augustos. Qnoniam gloriam et bonorem nostrum et in prf senti corrobo- rari, et in futuro nos feliciter clarificari credimus, si Deo

1105 febmar 15. 87

ipfliusqoe sanctis devotum serviciiim impendiinns , ecdesias Dei ubique ditare, exaltare et glorificare ad landem divinam pro virili laboramos, prf cipue autem ecclesiam Spirensem a nostris parentibna Caoorado imperatöre angnsto, avo videli- cet nostrO; et Heinrico imperatöre. angosto, patre videlicet nosirOy et a oobis gloriose constractam, venerainar, et qnani plnribos prfdiis et mancipiis, diyersisqae omaoientis ad ho- norem Dei sanctfque genitricis Marif celebramos. Haie enim ecclesi^ abbaciam Hombach^ a nostris parentibns an- tiqoitas fondatam^ et privilegiis Pyppini, Caroli, Lothawici, Lotharü, Otdonis, aliommqae aactoritatibas confirmatam con- taUmiiSy attendentes videlicet devotum servicinm et peticio- nem fidelis nostri lobannis Spirensis episcopi^ in cuias tem- pore satis magnns motas inter enndem lohannem, Spirensem antistitem^ et inter eiosdem ecciesif advocatom exortos est, ^iscopo qoidem ecclesiam et familiam defendere laborante, advocato autem devastare et diripere summe contendente, donec tandem a nostra clemencia eadem advocatia Spirensi ecciesif donata est, priori iasticia privilegiisque pr^dicto- rom regum et imperatomm confirmata, plenarie et integre servata, ut videlicet advocatus advocaciam a Spirensi epi- scopo, episcopus vero a regali et imperali dignitate susci- piat, suoque beneficio advocatus, quod ad advocaciam per- linet, contentus sit, et neque ad Hombach, neque ad alia qn^libet eiusdem advocacif loca, pro qualibet ibi re discu- denda, ventilanda, vel diffinienda, nisi ab abbate, vel ab aliqao, qd ad eandem advocaciam pertinet, vocatus veniat, Ipso abbate, ipsiusque villico de omnibus, quf ad querelam vemont, libere placitante et diffiniente« Hoc quoque a prio- ribns regibus et imperatoribus corroboratum nos quoque im- periali dignitate addimus, et prfcipiendo confirmamus, ut Didlus comes, nuUus regif vel iudiciarif potestatis exactor aliquam exactionem vel placitacionem cum eiusdem mona- sterii hominibus habeat. Et ut hf c nostra tradicio stabilis et inconvulsa in omne futurum fvum permaneat, präsentem chartam manu propria corroboravimus. Acta XV. kaL marcü, anno ab incamacione Domini MCY. indictione XI. (XIII.3 regnante Heinrico tercio Romanorum imperatöre augusto anno L. imperante anno XX. Data Spir^ in Christi nomine, ad sa- latiferam memoriam Heinrici tercii Romanorum imperatoris feliciter amen.

88 lill angnst 14.

80. Bemriek fT» kmser ertkeiU im einverstmnduisMe auf dem hiwckt/k Brumm %u Spejfer den dortigen ketvohnem tviekiige fteiheiiet^ Speyer, 1111 aug. 14.

Ueinricus Dei gracia Romanoram Imperator aogostus. Om- nibus Christi fidelibus, tam prfsentibus quam iiitaris, notmn fieri volnmus^-qnaliter nos pro remedio anim^ chari patrit nostri, felicis memorif Heinrici imperatoris, consilio ac pefi- cione principnm nostromniy Friderici videlicet Colonienais archiepiscopi , Brunonis Trevirensis archiepiscopi , Branonis Spirensis episcopi, Caononis Strasbnrgensis episcopi, Udal- rici Constanciensis episcopi, Ottonis Babenbergensis episcopi^ BurchardiMonasteriensis episcopi, Hermanni Angnstensis epi- scopi, Friderici dacis, comitam quoque Gotfridi de Calwe^Fride* rici de Zolra, Hartmanni de DiliDga^ Berengarii de Sulzbach, Gerhardi de Gelra, Henrici, DuodoDis, Stephanie Gerungi, Waltheriy in ipsa die sepolturf eins, omnes, qui in civitate Spirensi modo habitant, vel deinceps habitare volaerint, im- decanqoe venerint, vel caiascanqae condicionis ezstiterint, a lege nequissima et nefanda videlicet a parte illa, quf volgo badel vocabator, per quam tota civitas ob nimiam pauper* tatem annihilabatur, ipsos eorumque heredes excasimus. Ne vero aliqaa persona maior vel minor, non advocatus, non eorma naturalis dominus, Ulis morientibus de eorum suppellectili qoicquam auferre pr^sumat, interdicimus et ut omnes liberam potestatem habeant suis heredibus relinqnendi bona sua, vel pro animabus suis dandi, vel cuicunque persona dare volu- erint, ipso episcopo Spirensi Brunone in pulpito adstante et consenciente, concessimus et confirmamus. Ea tarnen interpo- Sita condicione, ut in anniversario patris nostri sollempniter ad vigilias et missam animarum omnes conveniant, candelas in manibus teneant, et de singulis domibus panem unum pro elemosina dare et pauperibus erogare studeant. Ut autem hfc nostra coucessio et confirmacio rata et inconvulsa omni tempore permaneat et ne aliquis Imperator, aut rex, aut epi- scopus, aut comes, vel aliqua potestas maior vel minor in- fringere audeat, in perpetuam specialis privilegii memoriam hoc insigne stabili ex materia, ut maneat compositum, literis aureis, ut deceat, expolitum nostr^ imaginis interposicione, nt vigeat, corroboratum , in ipsins templi fronte, ut pateat, annitente nostrorum opera civium constat expositum, singu- larem ergo ipsos continens nostrf dilectionis affectum. Datum XVI III. kal. septembris, indictione IUI. anno dominicf incar-

1111 «ttgtuü 14. gd

MGXI. re^ante Heinrioo quieto, rege Romanorotii UAo VI. imperftnte I« Actum eit Bpirf in Christo feliciter^ sab Srimone yenerabiH prfBiile Spirensi e6<^si^ pt^iAAente. Ameit

Ouoniam snpernf pietatis amBunicalante gracia locam istmn ob insignem patnun nostromm memoriam et fidem oivium ipfiins er^a bos semper constantissimam prf Cfteris söblimare proponimus, iura ipsios imperiali aactoritate pro Bostromm priricipam consilio corroborare decrevimus, liberos ab omni theloneo, qnod in civitate bactenus dari solebat, cives nostros statuimus. Nummos, qaos volgo Banpbenning, cum illis quos appellavenmt Schotzphenning) piper qnoque qood de tiavibus ezactom est, eis remittimiis. Volomos eciam, ut nuUus civium Bostrorum extra nrbis ambitom advocati soi placitum cogatur requirere. (Tolomiis eciam, ut nullus civium eorundem alicui exactiooi extra civitatem facere de rebus suis mobilibus vel immobilibus subiaceat.) Nullus prf fectus aut alicuius domini nuncius suö serviturus domino, a panificibus vel a macellariis, seu ab aliquo genere hominum in civitate suppellectUem ali- quam prfsumat illis invitis accipere. Nullus pr^fatns vinum, qood appellatur Banwin, prf sumat vendere, aut alicuius civis navim ad opus sui domini illo invito accipere. Volumus eciam, ut nichil exigatur ab hiis, qui res proprias proprüs sive con- ductis navibus transvehunt. Monetam quoque nuUa potestas in levius aut in deterius imminuat aliqua racione, nisi com- muni civium consilio permutet. Nullus ab eis theloneum in toto episcopatu aut in locis fiscalibus, id est ad utilitatem imperatoris singulariter pertinentibus extorqueat. Si quis cur- tem aut domum per annum et diem sine contradictione pos- sederit, nulli hoc interim sdenti ultra inde repondeat Cau- sam in civitate iam inceptam non episcopuS aut alia potestas extra civitatem determinari coropellat.

-M. B^k&iöh K kmiier beitäüget dem ^iisdhofe Bruno s» Speiet mtd deuen d&mtßfniel den iausek vim gütam mu Oppenweäer^ 1114 aug. 29.

SUinricitt Dei gracia Romanorum impefator aogostni. Qoi ecclesiartom qnai'umlibet ntilitati et honori diligenter prOfiipi- dmuB, Bpeciali soUidtudine commodum et boncfrem salictf -Spireoiris ecclesi? metito i<feqiiirimus* Qtkaiä enim pareiittts iKwtri singutari semper excolnenmt studio, nos quoque pr^

Cf teris bonoramas quasi quodam dilectionis privilegio. Placoit domno BranODi eiusdem sedis antistiti; cum Hezelone prf posito cf terisque canoniciB quoddam concambium facere, scilicet .ut ea quf fratres in Oppiwiler tenuerunt^ ipse a fratribus acci- peret, in civitate autem tres libras et V. solidos, censum vi- delicet de curtibus indforum, liberf fratrum utilitati restitueFet. Quod quia absque nostro consensu et volnntate fieri non po- tnit, res ad nos delata est, et diligenter examinata compla- cuit. Notum igitur omnibus tarn prf sentis quam futuri temporis fidelibns esse volumus, quia et nos fratrum utilitate perspecta, buic commutaciöni adquiescimus, bac tamen condicione, ut si supradictf iudforum curtes pr^dictum censum incendio vel aliqua occasione solvere non potuerint, eiusdem loci episcopus pr^posito et fratribus quicquid minus fuerit, sine omni con- tradictione restituat, si quid autem superfuerit, in eorum uti- litatem pariter concedat Et quia hoc auctoritate nostra fac- tnm, omni tempore ratum et inconvulsum permanere volumus^ sigilli nostri impressione hanc cartam corroborari prf cepimus. Huius autem rei testes affuerunt Bruno Trevirensis archi- episcopus, Fridericus Goloniensis archiepiscopus^ Hezelo prf- positus, Burcbardus decanus, Uonulfus magister, Uuocnandus custos, cum cfteris canonicis, Here^annus marchio, Godefri- dus palatinus et alii principes complures. Ekbert advocatus in vice Egenonis pueri advocati, Guono tribunus^ Adeloldns, Anseimus, Gerungus. Acta anno dominier incarnacionis BiCXlIlI« regnante Heinrico quarto Romanorum imperatore augusto, anno VII. venerabilis Brunonis episcopi, IUI. kal. septembris.

82. Bbethard abt von Odenheim pachtet vom Speyerer domeapitel mit hewüUgung des hisehofes Siegfried iL ödes feld zu EUen% und Berenhach. 1137 iuli 18.

J^loverit omnium Christian^ religionis fidelium tam pr^sens ftas quam successura posteritas, quod ego Eberhardus Othen- heimensis c^nobii humilis minister , consensu fratrum meo- rum a dominis nostris sanct^ Spirensis ecclesif matris nostr^ canonicis XXIIII« hobas ad modum desertas, Elesence supe- riori et inferiori ac Berenbacb sitas^ suscepi excolendas tnicbi successoribusque meis oniversis pro annuo censu hereditario iure prf stitas. Debemus igitur singulis annis in proxima die post nativitatem sanctfi Marif XXX« nummos Spirensis mo- net9 de qualibet hoba eis persolvere, ea videlicet condicione.

1137 idK 18. 91

nt omnem integritatem caiasque iuris ad eandem possessio- nem pertinentis ubi obtineamus, nee cuiquam secnlarium ho- minam aliqnid exinde respondeamus, neqoe cnltores eartm- dem possessionum cuiusque peticione graventur, aut exactione, excepta furtomm et proterviarnm cohercenda temeritate. Ut autem hoios constitucionis auctoritas stabilis et inconvolsa conservetar per omne tempus, prf sentis chart^ paginam im- pressione sigilli sanct^ Marif confirmari necessariom da- ximas. Quf confirmacio facta est anno dominicf incamacionis MGXXXVII. indictione XV. XV.. kal. augasti, regnante chri- stianissimo imperatore Lnthero. Consenciente domino nostro venerabili pontifice Sigefrido ac principali prf posito HiBinrico, decano HartMigo, prf posito sancti Widonis HeinricO; prf po- sito sanctf Trinitatis Dietmaro, magistro scolarnm Wine- maro, custode Adeloldo, cellerario Sigebodone, portenario Rndolfo, Bertholdo seniore et inniore, Hugone de Eberstein, Heinrico de Ebbingen, Lamberto, Heinrico de Biwalt, Iringo, Sigefrido seniore et inniore, Ansheimo, Ceizolfo, Iringo, Ra- bodone, Heinrico, Cnnrado, Godefrido, Emoldo, Sigefrido, Anshebno.

83. 3latthäu8 her%og von Lethringen sehetikt dem kloster Stärket' hronn das gut WüfeUtigen und berichtet über die gründung dieses Idosters. 1143 um. 13.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis, amen. Salutis no- str^ Deam aathorem et dominnm, ad cuius natmn scriptorf omnia facta faisse testantnr, qui nt nos in infernalibos clau- stris retentos ad consorcia revocaret angelica, quibos primi reatn parentis inlicitum perfroi scilicet . . . pa^ibns excidit et semetipsum exinanivit servilem formam accipiens, oontem- plantes nostra imprimis debet esse intencio, ut ne igneo cru- eiatu in tenebrarnm caligine cmciemnr, ad provectom sanctf ecciesif et sublevacionem matris nostrf circaqae eins ang- mentnm adhibita omni diligencia mentis et corporis sumrao- pere curare studeamns* Notum itaque et intimando manife- sUnn facimus omnibus tarn futuris quam prf sentibns, quoniam ego Matheus Lotharingorum dux et marchio com assensa coniogis me^ Berthf et Baldnini fatris mei pro remedio animf progenitoris mei Symonis, nostrammqne animarum et iide- linm defunctorum, cuius precibus et auxilio locus iste, qui inter montana ardua et silvarum densitatem situs est, quique vallis sanctf Marif nuncupatus constitatus est iuxta Sturtzel-

IUI 114a i^ioar 13.

bronn, eidem prf fato loco prydinm de Wolvelingen in omnr OSO, tarn in terra culta quam incolta, com praiis et silvii. concedimas et donamus. Tbeodericos vero comes tejrf GmDi iiz0re soa Adelbeide et fiUo suo Gotefrido, qui eiosdem prfdii^ qood dedimus qnartam partem possedit et tennit iUam nobia donando exstipidavit« Actum est boc qniden^ et diaciiMiiiii idus ianaarü, luia XXIY. anno JV. decennovenalis cicli, epacti^ 111. indictione VL concorvente IV. anno MCXLIIK ab iacai^i- nacione Domini, Innocente papa residente, Cnonrado rege reg- nante, Stepbano Metensi episcopo soperstite. Hoc antem ot notmn sit, et remoto omni scrupolo repeticionis neqnam ac ca- lon^uf occasione, loco prfnominato sapradictnm pr^diummol- tis videntibus et assistentibas exstipnlavimns et donavimna, quorum bfc simt nomina, Wemberos capeUanns videlicet da Bitbes, Immo sacerdos, Albertus de Dameio, Petrus deMo- nasteriolo, Hermannus de sancto Hilario, Tbeodoricus de domno Basilio, Cono de sancta Margaretbay Volmarus da« pifer, Alberto« Gadenimontis , Litbardus filius domni A* dt Dameio, Pbaricos, Gerboto, Tannadas et filios eios BertoUa« et Coonrados, Fulcberos et filios eius BertuKos, HermistOj Bernocbems et Nuepolderus, Gombertos et Hecelo, Gerardos, Albus et Lambertos, Albertus, Bertramus et {ninfndom Sigp fridns, Reimboldua et Bembardus et Henricos, Marcoardns, Rufos, Arnulfus, Tbeodoricus et Henricos, Hecbebardos, Ha- gano, Egenolfos.

84. GUiither hUeluf. %u Speyer übergieH dem kUstcr Herd dot^ besitz der Dammmühle bei Queichheim, Speyer 1147.

In nomine sanctf . et iodividus Trinitatis* Notum sit omipbitfi tarn fuimis qjoam pr^sentibu^^ qood ego Guntherus ^iressi^ episcopus pro remedio anim^ mey dedi quoddam molendi- num, quod vidgo Tocator Danunulin et aream proxime adia- centem cum omni inde proveniente iustieia fratribus Deo et sanctf Marif in Qerde faniulantibuK, Eremfrido, qui illud iure beqeficiali pqssidebat consenciente, immo summopere petcote. Ut autem. buius tradicionis firmitas rata inconvulsaque per^ maneat^ teatimomo subscriptorum oertificatur et sigilli mei impressiime^ roboratur. InterAiernnt enim bii prf lati fratres*^ que Spirenses. JOietbmarus sanctf Trinitatis pr^positus, qui et maioris eccleaifi decaws, Heinricas prfpositus sancti 6^ Gebebardus pr^positus sancti Uu. Uuinemarus scolasticas^ Adeloldqs costos, Lambertus, Bertoldus, Ansbebnus^ Zeifol-

1147.

faiL Abbds Limpurgensis Bouberius, abbas de sancto Lam- berto BergeroSy abbas de SaDoisheim Eggehardiu, abbas d« Otinlieim Heoricus, abbas de Godisoaae Burkardos, et ppf- dicHi eodesiv prftpositos Burkardos, et prior Hmnbertui^ Sigefridus, Albertus. Data Spirf anno dominicf incamaciO'- iii& MCJLLYJI. indictione X. aono vero pr^cti episcopi I.

^& Qmther hiichof %u Speyer urkundtt ühtr die siifhmg du Idor sters Maulbronn, 1148*

J[q nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Eg« Guntheras Dei gracia. saoctf Spicensis ecclesif episcopus, oranibus tarn fu- igin quam prf sentis sfculi fidelibus, notom fieri desidero, qaod domnos WaltbeEOS de Lomersheim vir nobilis ac ex antiqua INPOsapia in ukaque parentom linea über et dorn sfcnlo mi* litaret moribus compositas ao in armis satis strenaus, hie ipqoam spirita sancto inspiratus, se soaqae Deo mancipara ^evovit. Ooaprppter sanctom snum propositnm effectni mann cipitFe fervens, ab abbate novi castri Udalrioo multis snp- plioacionum iacrimis Diethemm abbatem com dnodecim mo- oa/Dhis ac paocis conversis ad constmendam Gystercie&sii^ Ordinis abbaciam in patrimonio suo vix obtinoity eosqoe ii| finoc modum sibi concessos in Ekkenvilere collocavit, illic« qne propositom sonm prent diu fstuabat, explere posae spe- cavit* Sed com mnlta, qn^ ciaustrali disposicioni sunt ne- cessaria illinc deficere perpenderet, nos cum pr(|dicta abbate Dieihero gracia consolendi auxiliumque^ qu^rendi soppiez adiit, et ut iocum est conventum intnitii Dei visitaremng tan- dem exorando obtinuit Nos itaque sanctom ac religiosom copventom prout exorati foerimos gracia visitandi adeontes, locjom omxii claostrali disposicioni inotUem et penitus ineptom perpendimos et iddrco ministeriom et ecdesiam nostram bonestare cupientes, pr^dictom abbatem Dietherom in fondom QOStef ecclesif, scilicet Mulenbronnen , Iocum tone qoidem PfNUtos incultum ac omnibus transenntibns prf insidiii^ latro- mup pericttlosum transtulimos. Siqoidem Septem mansos iUic sitos et ad ecclesiam nostram pertinentes, sed a pr^deces- •oribos nostris hominii occasiene alienatos peconia a domino Wembardo de Thanne et a quibusdam alüs bominii vincolis pro eisdem mansis sibi obligatis recoperavi, easque prfidioto CM»ventni consenso tocios nostrf ecdesifi perpetnaliter possi-* dendos doaavi. Hunc eciam fundom Deo eiosque genitrici 9i nöbm dic^om ^ domisA Idft aoror pff di^ Waltheri tribus

9* 11*8.

mansis et dimidio ibidem sitis, pro pia sai suormnqne paren* tum defbnctomm memoria adanxit* His eciam domina Her- tha de Grnmngeii eum filiis suis Walthero, Cnonrado^ Rng- gero dnos mansos pr^dictis contermiDOS, pro remedio animf suf suornmque parentum defanctomm devote addidit Prf- terea domnus Wemherns de Rossewag, qni per omnia prf- dictis Christi pauperibus diligentissime consilio et anxilio profuit, mansnm nnnm sapradictis continanm in honorem Dei sn^que genitricis, ipsis perpetualiter possidendnm contradi« dit. Ad hfc eciam a Hyrsangensibns mansum nnnm inibi sitnm duobus nostris mansis in Biberbach sitis, legitimo cön- campio conquisivimns. Sed qnia hfc omnis terra prf^cto- rnm scilicet tredecim mansomm et dimidii, tnnc qnidem pe- nitus incultis ad parochiam in Chntelingen decimaliis exti- tit, ita nt tercia pars sacerdoti einsdem ecclesif antiqua in« stitncione contingeret, reliquamm vero duarnm parcinm me- dietas ad prf dictum Wernhernm de Rossewag ex parentum iure spectaret, restantem autem medietatem duarnm trinm parcium domnus Cuonradus de Lomersheim pr^fatf parochi^ advocatns et prfnominata Bertha cum filiis suis ^quali par- ticione hereditario iure possiderent, idcirco his decimamm coheredibus una cum domno Bertholdo de Breteheim, qui pro hominii fidelitate prffatas duas decimamm partes a ^f- pedictis coheredibus usn tenebat, nee non fratre eius' Alt- manno prffatf parochif sacerdote, his inquam diligencia no- stra in viilam Cnutelingen convocatis, me prf sidente ac prfl- dictis confratribus Bertholdo et Altmanno omni modo consen- cientibns, prftaxati heredes pro pia sui suornmque memoria decimas prfdictomm tredecim mansomm et dimidii prffatis Christi pauperibus perpetusditer possidendos pro decem Bre- tenheimensis monetf solidis in festo beati Martini singnlis annis solvendis contulemnt, ita ut sacerdoti tercia pars ho- mm denariorum contingat, reiiquf vero du^ partes denario- rum ad possessorem vel ad possessores decimamm attineant, parochianis eciam id fideli assercione attestantibus et si ne- cesse esset in reliquiis confirmare capientibus homm dena- riorum precium, utilitatem prffatamm decimamm in tercia vel eo amplius parte excedere. Quapropter nullus in po- sterum pr^dictf parochif sacerdos, vel decimamm heres de pr^dicta terra brachii labore pr^nominatomm fidelium culiff vel penitns neglectf, minus plusve se recepturum speret. A4 bfo eciam omnibus ad nostrum episoopium pertinentibos

1148. 96

clericis^ seu laicis sna mobilia vel immobilia donandi, ven- * dendi^ emendi seu se ad ipsos, si regulariter vivere volunt fionferendi, publico nostrf ecclesif consensa licenciam dedi- mus ac dedmas novellacionum et nutrimenta animaliom si- cat summi pontifices nee non reges et imperatores privile- giifl' suis universo ordine sanxenmt et nos penitus remisimus. Si qaa igitar in füturnm f cclesiastica s^cnlarisve persona banc nostrf constitacionis paginam sciens contra eam temere ve- nire iemptaverit, secundo terciove commonita, si non satis- factione congrua emendaverit, potestatis honorisque soi dig* .nitate careat reamque se divino iudicio existere de perpe- trata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et san- gnine Dei et Domini redemptoris nostri lesn Cbristi aliena fiat atque in extremo examine districtf nlcioni sabiaceat. Cunctis antem eidem loco iusta servantibus sit pax Domini lesn Christi, quatenas decuplam hinc fructum bon^ actionis perdpiant et apud districtnm iudicem pr^mia ^tern^ pacis inveniant, amen. H$c eciam ut rata et inconvolsa perpetua- liter permaneat, nostri sigilli impressione monire cnravimos, testesqne hos subscribendos tarn clericos quam laicos utile fore in posterum putamus* Prf positus de domo Hartwicus^ decanus Dietmarus^ magister scolarum Winemarus, prfpo- sitns sancti Germani Heinricus Biwalt, prf positus sancti Wi- jdonis Rudolphus, pr^positus sanct^ Trinitatis Lambertus. Li- ^beri pr^fatarum decimarum coheredes Cuonradus pr^dictf ecclesif advocatus, domnus Wernherus de Rossewag, Wal- thems cum duobus iratribus suis Guonrado et Ruggero de Gruningen, Ruggerus de Butencheim^ Adelbertus de Ingers- heim, Wolframus de Winesberg, Belremus de Creinhegge. Ministeriales Anshelmus camerarius et fratres sni Duodo et Dietericus, dapifer Cuonradus, Heinricus Griez. Parochiani prf - dictf ecclesif Wezelo cum duobus filiis suis Wordwino et Bur- chardo, Berengerus cumfilio suoHartlibo, Walterus, Wezel, Ernestus cum universis eiusdem temporis parochianis. Acta swit hfc anno dominicf incarnacionis MGXLyill. indictione XI.

86. GünÜitF hUchof lu Speyer übergiebt dem klotter Herd die St. Aegidenhapelle in der dortigen vorstadU Speyer^ 1148.

JIn nomine sanct^ et individuf Trinitatis. Ego Guntherus epi- scopus Spirensis notum facio Omnibus fidelibus tam futuris quam prfsentibus, quod capellam sancti Egidii, quam Bur-

1148.

obardus canonieos sancfi Gnidonis et mater sua in proprio Itodo stto, iD salmrhio Spirensi fdificaveninf . ipso Bnrchardo, inafre fan deroncta, petente tradidi sanctf Marif Herdensife "C^oMi com hospitali et c^eris appendiciis. Qnod qoia rätmii et iBOOnvalsam esse volai, episeopali anctoritate et sigSfi mei inpr^ssione roboravi. Testes haias tradieionis ZeisöMrii pnnpositos maioris, Diefmaras decanas et prfpositns saacff Trinitatis, Wiemams scolasticas, Coonrados cnstos, Hdnri- cos prfpositos sancti Gennani, Gebehardos prfpositos sancfi Gnidonis et Albertus prfdicti cfnobii prf positns. aliiqne qnatt phres. Actam Spirf anno MCXLVIII. ftnno episeopatas Gm- tiieri n. anno regis Cnoaradi tercii X.

«7. Günther hUektf tu Speyer unta-Midit die frwkHn Nmmadm^ dtr mktti Uatkurg. Spejfer» 1140.

An nomine sanctf et individn^ Trinitatis. Noverint oilimiB Cbristi fideles tarn fotarf posteritatis quam raodenii teraporily qoaliter ego Gnnthems divina anctoritate sanetf Spirensh ecclesif bomilis minister, tactos dolore cordis intrinsecns v^ bementer indoloi snper destmctione et desolacione NonflnUV gensis prf positor^, ea videlicet racionis existente cansa, qnod distractis ecclesif possessionibus et -attenaatis nndiqne tarn interins qnam exterins ecclesiasticis rebus, mdlnm Dei sin^ vicinm inibi per mnlta tempora celebratom sit, neqne aliqaa reverencia Deo et sanctis eins debita exbibita sit. Quam ob rem babito consilio tocins cleri et popnli memorati, advocata eciam episcopii abbacibns et pr^positis, nobilibns atqne mi- nisterialibns, qnomm consilio et adhortata commonitos Lite- pnrgenis monasterii patrono, videlicet sanct^ Marif mattri Domini et beato loanni evangelistf , sanct^qne Lncif cum re- liquis sanctis ibidem dedicacione conffderatis, prftitnlatarii prf posituram cum omnibus appendiciis suis episeopali aucto* ritate in proprium tradidi, eo videlicet racionis tenore, öt nollns soccessorom meorum pr^sul aliquam specialem pote- statem super eandem prfpositnram deinceps habeat, solus Lindburgensis abbas iam s^pe nominatam pr^posituram absque omni contradictione libere et absolute in perpetuum possi- deat, atque servicium Dei cum Cratribus suis in ecclesia prf- aignata ut decet Ordinate disponat Et ut hfc nostrf tra- dieionis episcopaiis auctoritas rata et inconvulsa in perpto- tonm vigeat, decretom est commnni consilio banc noatrp tr*-

1149. 97

dicionis causam cartf scripto constabiliri et impressione si- gUli nostri insigniri et apostolica aactoritate videlicet banno et anathemate corroborari. Eins tradicionis testes sunt isti. Clerid Zeizolfus prf positas de domo, Dietmaros decanus, Hart- wigns caroerarius, Wigmarus magister, Rudolfus, Anseimus, Sigewart, Godefridus, Rappodo, tunc Godefridus de Lewen- stein,' Eggehardus abbas de Sunnisheim, Heioricus abbas de Oiinheim, Beringus abbas de sancto Lamberto, Adelbertns pr^positus in Herde. Laici autem Guonradus de Rieth, Got- bertus Helinger et duo filii eius Helinger et Udalricus, Rath- winuS; Erinfridus. Ministeriales episcopi Eckemberlus et filius eius Guonradus, Sigefridus et frater eius Meginhardus, Adal- gerus, Arnoldus, itemque Arnoldus, Ortwinus et alii quam plurimi clerici et laici. H9C tradicio facta est in sancta Spi- rensi ecciesia anno dominier incarnacionis MCXLIX. indic- tione XII. sub Eugenio pontifice, Guonrado rege, Rubberto abbate existente et designatam prfposituram ab episcopali manu suscipiente.

88. Günther bischof %u Speyer überlässt dem kloster Schönau ein hochstiftlCches gut %u Gernsheim, üins iahr 1150.

JLn nomine sanctf et individuf Trinitatis. Guntherus gracia Dei Spirensis ecclesif dictus episcopus, venerabili fi*atri Guon- rado abbati in Schonaugia, fratribusque eiusdem monasiterii cum universis regulärem vitam professis imperpetuum. Qui locis divino cultui mancipatis et inibi Domino famulantibus qdppiam beneficii pro Dei amore conferunt, fternf beatitu- dinis pr^mio remunerari non difQdunt. Quapropter Gbristi fidelium tam pr^sencium quam futurorum agnoscat universi- tas, quod ego Guntherus, Spirensis ecclesif pr^sul indignus, ob interventum et peticionem fratris nostri abbatis de Scho- naugia, tale pr^dium, quäle habet Spirensis ecciesia in loco Gernsheim dicto, cum suis appendiciis pr^fato abbati Guon- rado, suisque fratribus eorumque successoribus in Schonaugia Domino famulantibus, pro remedio animf mef in ius heredi- tarium concessi, ep videlicet racionis tenore, ut censum qua- tuor caseorum in curtem ecclesif nostr^ Keths dictam an- nuatim inde persolvant, et ipsi dictum prf dium Gernsheim sci- licet remota onmi inquietudine et contradictione possideant, teneant et habeant et eorum usui et utilitati perpetualiter deserviat Ut autem pr^senti pagin^ cercior fides habeatur, Qtqne h^c nostra constitucio rata atque inconvulsa permaneat,

RemliDf '■ Urlumdtnbiiclk 7

gs 1150«

sigilli nostri impressione eam commoniri curavimus, assen- cientibHS et nt hfc fierent congruum esse attestaniilMis po- cioribtifl de dero et ministerialibas ecciesif nostrf , qaoron eciam nomina infra contineniur. Bertoldus decanus, Rndol- fiiB prfpositos de sancto Widone, Heinricus prfpositos de sancto Germano, Godefridos cnstos, Winemams matter scolamm. De ministerialibos hii, Anshelmns camerariiiSy Wezelo de Berge, Gaonradus dapifer, Theodericns pincerna, Heinricas Griez, Mengotas et Gaonrados. Hi omnes assen- Biim prfbaeraiit. Qoisquis igitur huios nostr^ confirmacioBifl contradictor, convnlsor, sea temerator extiterit, anathematis gladio sabiaceat atque a gracia Dei fiat alieniis. Observatores vero gracia Dei omnipotentis nmic et in ^temom costodiai et defendat. Aiara.

89« Günther hisekof st« Speyer überlüsst dem kloMier Sehänau güUr %u Hausen und Michelbueh, ßVormt, 1150.

Jui nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Notom sit Omni- bus Ghristi fidelibus tam prf sentibus quam futoris , qualiter ego Guntherns Dei gracia SpireniSis ecclesif episcopas, in- spirante me misericordia Dei et pryveniente in donis suiii pr^diom meom in Hasen et Michelbuch com universis appen« diciis suis, inqnisitis et inquirendis, cultis et incultis, molis et molendinis, exitibus et reditibus, aquis aquammve decar- sibus, piscacionibus et Omnibus utilitatibus ad prydictum pr^ diam pertinentibos, per manum fratris mei comitis Bopponis ecelesi^ sanctf Dei genitricis et virginis Marif in Schonan- gia tradidi ad ntilitatem serrorum Dei secnndum regulam beati Benedicti ibidem militancium, quatinus hi, qui de nan« fragio huius mandi evaserunt et nudi secuti sant Ghristam, me, qoi in moltis offendi Deum, ambulans secundum hominem et non habens ad salvacionem animf merita sufficiencia, per intercessionem oracionum ipsorum recipiant me in f tema ta- bemacala. Verom si honorare ministeriom nostrum intendimos ad fonnam apostoli omnibus omoia esse debemus« Sed qoia propter labricum huius yity exequi illud bene non possumos, illis pr^pne subveniendum credimus, qui contempserunt ter-^ rena, se crudfigentes cum viciis et concupiscencüs, quiboB civitas carcer est, et solitudo paradisus, eisque securius com* mittenda est salus nostra, cum iam deliberaverint de sdvte fiuu Bis inquam, propter quod dicitur, sudet elemosina in

mann taa, ut videas cni des, prffatnm prfdium contoli pro rMiedio animf mef et fratris mei Bopponis et aliorom pa- rMtura meorum, tali determinacione , ut quonsqiie ego in 6arne vixero memoriam mei agant in oracionibns suis, qnod Dens actiones meas dirigat et consilia mea in ipso perma- neanty post vero vit^ mef terminnm anniversarinm menm marlyrologie eorum inscribant et annnatim festive celebreat et missam defänctornm specialiter nnaqnaque ebdomada pro expiacione delictorom meorom decantent et ab omnibus pres- biteris recordacio nominis mei agatur, et omnimn beneficio- fom ipsornm particeps fiam, tam plenaiie sicut alicni pro- fesso eornm, et sicut mos est fieri pro fundatore loci sciK- cet Bnggone, episcopo Wormaciensi. Hains rei testes sunt de liberis. Engelhart et Walterns filins eins de Lobenhnsen^ Cnonradns Spore et Otto fiUus eins, Magenes deCmmpach, Bfnest de Sahsenheim et frater eins Bliggems de Steinahe, Billnngas de Slierbach, de ministerialibas Regembodo de Lobtemburg, Adelbrath de Canele, Heinricns Griez et alii quam plnres. Acta sunt hfc in civitate Wormacia anno dominiof incamacionis MGL« indictione XIII. regnante Gnon- rado Romanorem rege. Ut igitnr hf c rata sint et inconvnlsa permaneant qnf fecimns, hanc cartam nostri sigilli impres- gkme signavimus.,

90. GunUier hiitkof %u Spt^ überlaut dem klosUr Maulkta»m den stifUhof %u Tt^enbaeh, Speyer, 1152 aug, 26.

In nomine sancty et individn^ Trinitatis. Ego Gonthmus Dei gracia Spirensis ecclesif qnaliscnnqoe episcopns, notom faGi0 tam prysentibus quam faturi sfcoli fidelibns et prf cipue ho- nori ac oneri nostrf prflacionis in hac ecclesia postmodnm snceedentibus, nee non prypositis loco hnius prf sentis qnacnn- qne o6casione decedentis in postemm snbituris, cfterisque cano- nicis Deo eiusque genitrici beatf ac venerabili domin^ nostrf Ibrit post hos präsentes in prfdicta eodesia sendtnris, qnod •go nna cum pr^posito nostri tmnporis Zeisolfo, nee neu com •ioadem ecdesif decano Bertholfo ac sancti Gerihani prypo- sito Heinrico, ac magistro seolamm sanct^qne Trinitatis pr(f- posko WinMnarOy ac sancti Widonis pr^posito RudoUo, ao nMode Cnonrado, nee nön onm tociofi nnanimi consensn ca-^ pitaU, ewtim in IHefenbach ad prfbendas frainiBi de ^onMü pertiientem, abbati MnlMbmaMnsi Dithero omnibasqiie aibi

100 1152 angust 26.

in eodem loco succedentibus com omni integritate su^ insti- tadonis, scilicet com decimis, cum salica terra, cum homini- bus, houbis, pratis, pascuis, silvis, viis, inviis, itibus et redi- tibus, cum decursibus aquarum concessi, qnatinus singolis annis tarn ipse quam ipsi succedentes in pr^dicto loco abba- tes prf senti nostrf ecclesif prf posito vel succedentibus eios pr^lacionis ministerio servicium dimidi^ septiman^ in nummis et frumento cum integritate et VI. porcos, vel VI. libralis ponderis uncias iuxta arbitrium abbatis in nummis vel porcis dandis persolvant. Adiunximus eciam, quod nee buias tem- poris pr^positus nee aliquis in eadem dignitate sibi deincepB subitnrus^ quemquam sacerdotem capellf prf dict^ curtis, nisi peticione supradicti loci abbatis investiat. Hf c vero adeo di- ligenti studio scripta po$teris nostris reiinquere cnravimusy ne quisquam huius ecciesif pr^positus maioris utilitatis spe allectus, tam unanime tamque utile tocius nostri temporis ec- clesif i^tatutum immutare prfsumat , a prima namque instita- cione prf dictam curtim noA ampliores reditus solvisse sciat, et ideo si labore pr^dictorum -fidelium ad maiorem ipsomm utilitatem excolatur. Pr^terea ut h^c eciam rata et inconvulsa inperpetuum permaneant et ut consensum unanimem tocius ecclesif in hoc facto nobis succedentes perpendant, tam si* gillo nostro, quam sigillo beatf Marif et fratrum nostronim imprimendo auctorizavimus, hosque testes huius rei cano- nicos de domo constituimus , Mengotum, Anshelmum, Hein- ricum, Gebehardum, Arnoldum, Sigefridum, Iringum, Folma- rum, Fridericum, Burchardum. Data est hfc cartula Spirf^ anno incarnacionis Domini MCLII. indictione XV. VII. kal. septembris, anno I. regni Friderici regis.

91. Friedrieh /. könig schenkt de»' domkirehe %u Speyer uHter*m Bischöfe €rünther die bürg Berwartstein im Speyergaue. Würm- burg, 1152 oct 20.

An nomine sanct^ et individu^ Trinitatis« Fridericus divina favente clemencia Romanorum rex. Si ecclesiis Dei et no- stris fidelibus beneficia largimur oportuna, non solum impe- rialem modum decenter implemus, verum eciam fternf bea- titudinis prf mium promereri inde liquido credimus. Qua prop- ter notnm sit omnibus tam prf sentibus quam futuris Christi fidelibus, qnaliter nos pro remedio animarum patris ac matris- BOStrf et omnium antecessorum nostrorum regum seu impe-

1152 october 20. iOl

. ratoram, qui Spirensem ecciesiam in honorem sancif Dei ge- nitricis Marif flindaverunt et regalibus donis sen fdificiis us- qae ad nostra tempora adauxerunt, nee non eciam pro fideli et devoto obseqnio dilecti nostri Gnnteri Spirensis episcopi eastnim Berwartstein, quod regno ac nobis attinet, in hono- rem sanctf Dei genitricis Marif pr^dictf Spirensi ecclesif libera ac legitima donacione contradimus, eo videlicet pacto/ qnod prfdictam castrmn ad nsus fidelis nostri Gnnteri epi- scopi et omniom successorum snorum cum omnibus suis ap- pendiciis perpetuo deserviat. Hanc vero donacionem nostram, quod ab omnibns isnccessoribus nostris regibns seu impera- toribns inconvnlsa permaneat, pr^sentis privilegii attestacione communimus. Testes quoque hnius rei snbternotari fecimns. Quorum nomina h^c sunt Hertwicus Bremensis archiepisco- pus, Witmannus Magdebui^ensis episcopus, Gevehardus Wirzburgensis episcopus, Everhardus Bavenbergensis episco- pos, Henricus Ratisponensis episcopns, Anseimus Hawelber- gensis episcopus, Henricus Leodicensis episcopus, Burchardus Argentinensis episcopus, Henricus dnx Saxonif, Matheus dux Lotharingi^, Cuonradus marchio de Widen, Albertus mar- chio de Saxonia, Odacker marchio de Stira, Heremannus Palatinos de Reno, Otto palatinus de Witelinesbach. Signum domni Friderici Romanornm regis invictissimi •)*• Ego Arnol- dns cancellarius vice Henrici Mogontini archiepiscopi et ar- chicancellarii recognovi« Datum Wirzburch XIII. kal. no- vembris, anno dominicf incarnacionis MCLII« indictione XV.

' regnante domno Friderico Romanornm rege glorioso, anno vero regni eius primo.

92. Günther bisehof zu Speyer bestätiget der dbtei IMbwrg die einverleibung der pfarrei Friedeisheim und leset ihr andere guter, 1153.

In nomine sanctf et individuf Trinitatis. Guntherus divina disponente clemencia Spirensis provisorqualiscunque. Onmi- bm Christi fidelibus tarn futuris quam pr^sentibus volumus notificare, qualiter illam nobilem Lindpurgensem ecciesiam magnifice fundatam, reverend^ conversacionis possessione oondecoratam , tum pro se, tum pro venerabili suo abbati Heinrico nostro dilecto, destinavimus manutenere tam in ra- tihabicione eorum, qn^ ei ab antecessoribus nostris sunt col- lata privilegiorum attestacione. Eapropter investituram pa- rochif. in vüla, quy dicitur Fridolvesheim^ quam pr^decesso- 4

IM 115S.

res Dostri pif memorif , videlicet Bruno, Arnoldos, Sigefridiu, prffatf cootalermit ecclesif et nos concediinus. Pryterea bona in eadem villa sita, quf quidam ministerialis eccleaif nostrf nomine Otto et uxor sua Edelindis, Lindporgensi ec- clesif contolere^ sed frater eiusdem oxoris nomine Cuonra- dos eciam ministerialis , eodem iore hereditario ad suanun rarom possessionem assemit pertinere, nos nostra peconia a litis contestacione et controversia ntile doximus redimere, datis eidem Cuonrado qaatoordecim marcis, eciam si quam iurisdictionem in ea videretor habere , tali convencione fe- cimns eom deponere et sie tandem absque alicoius contra- dictione eadem bona iam dicto c^nobio libere pro remedio animf nostr^ et parentum nostrorum contulimns, amen. Hains jrei testes sunt Zeizolfos prf positas de domo, Bertholdos de« canos, Heinricns pr^positos de sancto Germano, Rndolfiis prypositos de sancto Widone, Winemarus pr^positus de sancta Trinitate et magister de domo, Gnonrados cnstos, Sigehar- dos abbas de sancto Lamberto, comes Symon eiusdem ec- clesif advocatos, comes Emicho, Anselmos camerarias, Cuon- rados dapifer, Ditheros pincema» Acta swit hfc anno Do- mini MGUII. indictione !•

93. Siepkan bisckof zu Metz hestäüget das kloster' StürzelbrtMn. und dessen besitzungen, 1155.

jStephanus divina favente gracia Metensis episcopas Ortliebo venerabili abbati de Stortzelbronnen et nniversis eiasdem loiH dilectis in Christo fratribus eorumque successoribus regola- riter snbsistentibus dominis in perpetuom. Divina nos in Do- mino gracia ad hanc pontificalem dignitatem sublimavit, nt eoelesi^ catholic^ curam gerentes, servos Domini sob regu- lari disciplina ibidem degentes, paterna afifectione diligamns et eo amplios ipsorum neoessitate cum Domini auxilio provi- deamus, quo fervencius in servicio Dei militare et beatorum patrom regolis insistere circumspexerimus atque noverimus. Tone nostra alDTectio sive devocio Domino erit accepta, cd religioBOram viroram loca atque eorum ordo in sanctitate et nmplicitate bona et vit^ puritate a nobis fuerint eonservata atque roborata. Eapropter dilecüssimi filii vobis vestrisque sneeessoribtts Domino opitulante in posteram providentes, con- innaana vobis pr^nti pa^a corroboramus loeum abbadf sioat ^61 fimdatoresy das SymoUi filins eius Matheus, postea

1155. 108

dux; et Theodericus lantgravius et comes Volmaitu» de Ca« stelle, certis terminis distinctum Domino et sanct^ Marif ki QSQm Domino ibidem servientibos libere contnlenmt. Insuper omne nemns . circumqaaqne et pascna omnibus osibus eonim nent pr^fati principes nuUa fundi proprietate sibi retonta con- taferant. Allodiom eciam de Wulvelingen cum snis appeo- dteriis, qnod dnx Symon et filius eins Matheus eontradtderant, oonfirmamns. Allodiom eciam de Ransbronnen , quod dm Mätbeus dimidiom libere contolit, partem eomitis de Castelle, quam eidera ecclesi^ pro dnobus solidis Metensi« monetf sin- gulis annis concessit, vobis confirmamns. Pr^diom edam de Ettenbnr, quod Lampertus et Radigeras vobis dederunt, rite eonfirmamos. Decimam eciam de Ransbronnen confirmamns TObiS; isic tamen, ut sacerdoti de Walsbronn raodium siMginis singolis annis persolvatis. Horam testes sant daces Symon »eäicet et Matliens; Tbeodericos landgravios et eenes de Gastelle sciUcet Volmarns et abbas Gregorios^ de Hombach et arebipresbyter Mathfridus, Wemheras presbyter, Bernhar- dns presbyter de Schorbach, Inuno presbyter de Lemberc, Bigo presbyter deWalsbronn, Anseimas presbyter de Ror- baeh et milites Pharis, Rudiger, Hezelo, Bertolt, Caonradns, Adelbertus, Waltherus, Mathfridas, Infridus, et alii quam plores scilicet Emestus et filius eias Volmarus Folcbere et filins eias Bertholphos. Gonfirmamns eciam vobis pr^iom de Ving^i, cuius dimidietatem dox Mathens et nxor eias Ber- tha fiUiipie eorum Matheus et Friderieus monasterio vestro dederunt Cuius donacionis testes sant Dietmarus abbas de sancta Walpnrga, Adelgoch modo ^Tbeodericos capellanos dnds, Tbeodericos de Romunt, Rimmundus de Labrie, Her- mannus dapifer, Pharis de Bithis, Hezel prfpositus, Ernest et filii eins Volmarus et Ernest, Lampertus et fratet eias Eberhart, Ensfridus et omnes castellani de Bithis. Et alteram pwrtem dederunt comes Volmarus de Castelle et uxor eins et filii eorum, comes Theodericus lantgravius et oxor eins Adelheit et filii eorum Gottfridns, Otto, Theodericus, hiis te- fltibas Gottfrido de Ruldingen, Hezelone de EncHrsoen, Hezelo de Bithis, 'Amalungo capellano de' Binebure, Eberhardo et ffiiis eius Friderico de Ettendorf et aliis quam pluribos. Coih» firaiamus eciam vobis qoartam partem pr^dii de Ramesbron- nen, qnam prffatns C(Hnes Theodericus et coniux sua et filii 9Bb eifiidem testibus monasterio vestro tradiderunt. Si qois igi- tor in fotamm huius nostrf institocionis sive confirmacionis

104 11^5*

scriptum violare aut infringere pr^sumpserit, nisi post secan- dam sive terciam admonicionem condigne fratribas satisfece- rit^ a limine sanctf matris ecciesi^ separeiur et communio cor- poris et sanguinis Domini nostri Ihesu Christi sibi interdicatnr atque in extremo examine iudicium incurrat et cam reprobis in gehennam eat, cunctis autem servantibas sit longa vita, Sa- lus ^terna, pax coniinua, quatenus et hie bon^ actionis fruc- tum recipiant et apud districtum iudicem pr^mia beatitudinis inveniant. Anno ab incarnacione Domini MCLV. indictione 111. epacta XXVI. concurrente V, Adriane Romano ecclesif pa- pante anno 1. Friderico ossäre regnante anno IV.

94. Günther bischof zu Speyer trifft bestimmungen über seine häfe zu St Leon und Brühl zu gunsten der Speyerer domkirche» Speyer, 1157 märz 13. »

In nomine sanct^ et individu^ Trinitatis. Guntherus Dei gra- cia Spirensium vocatus episcopus universis, qui christiana professione censentur, et eorum successoribus in perpetuum. Pietatis fungi munere^ et in studio caritatis semper proficere generaliter quidem Christian^ professioni convenit, illis tarnen qui in spiritalium amministracione constituti, cf terique pasto- rali dignitate prflati pro spirilalibus metunt carnalia, illnd quasi proprium et peculiare est^ ut eorum ope et opera cul- tus Dei debitum incrementum accipiat, et in domo Dei, quam eos vigili cura gubernare oportet, gloria et divicif nee de- sint, nee deßciant. Ea propter innotescere cupimus universis, quos in sancta religione Christi gubernat imperium, qualiter Heinricus tercius divina favente clemencia Romanorum im- perator augustus et pro sua et dilecti filii sui Heinrici regis et präsente et futura salute, et pro remedio animarum suo- rum parentum, avi videlicet Cuonradi imperatoris et avif suf Gisilf imperatricis, patrisque sui Heinrici imperatoris matris- que SU9 Agnetis imperatricis, su^que dilectissimf coniugis Berthf imperatricis et fratris sui Cuonradi, filif que suf Adel- heidis, ob fidele eciam servicium et peticionem carissimi lo- faannis Spirensis episcopi prf dium quoddam Ilsfelt dictum, in pago Scuzengowe in comitatu Adelberti comitis situm, cum Omnibus appendiciis, hoc est uti-iusque sexus mancipiis, areis, fdificiis, agris, terris cultis et incultis, pratis, pascuis, aquis <